HEMŞİRELERDE KURUM VE YÖNETİMİN ETKİSİNE BAĞLI OLARAK YAŞANAN MOBBİNG DAVRANIŞLARI

Yıl 2011, Cilt: 3 Sayı: 5, 83 - 102, 28.12.2014

Hatice Karakuş

Öz

Mobbing, örgütsel yaşamda sıkça karşılaşılan, fakat nedenleri ve etkileri
kolayca gözlenemeyen yıkıcı bir olgudur. Mobbing; düşmanca ve etik olmayan
iletişimle oluşan bir ya da daha fazla çalışan tarafından bir diğer çalışanı hedef
alarak sürekli, sistemli olarak uyguladıkları, mağduru iş yaşamından dışlamayı
amaçlayan davranışlardır. Bazı durumlarda iş yerinde birden fazla çalışan tek bir
çalışan üzerinde sistematik ve sürekli bir şekilde şiddet uygulamaktadır. İşyerinde
örgütsel yıldırma olarak adlandırılan bu olayda mağdur sözel, sözel olmayan,
psikolojik ya da fiziksel şiddete maruz kalmaktadır. Amaç, hedef alınan kişiyi
zalimce,kötü niyetli ve aşağılayıcı tavırlarla yıldırmak ve onu isten ayrılmaya
zorlamaktır.
Araştırmalara göre kurbanın çalışma arkadaşları, dostları ve ailesi gibi tüm
yaşam alanını etkilediği gibi organizasyonlar için de yönetimsel bir sorundur.
Örgütlerde mobbing; verimliliğin azalması, iş gören devir hızının artması, artan
sigorta maliyetlerine yol açmakta ve bunların sonucu olarak örgüt sağlığını ciddi
şekilde olumsuz etkilemektedir. Mobbing uygulamaları arttıkça kişilerin işten ayrılma
niyetlerinde de artış meydana gelmektedir ve kişiler kuruma olan inanç ve
beklentilerini kaybetmektedirler. Günümüzün değişen şartlarında şirketlerin
başarısının temelinde şirkete bağlı çalışanlar olduğu görülmektedir. Bu nedenle
psikolojik şiddet olarak nitelendirilen mobbing’in şirketteki uygulamalarını minimum
düzeye getirmek, örgütsel bağlılık düzeyinin artmasına neden olması beklenmektedir.
Sivas ilinde bulunan kamu hastaneleri evrenimizi oluşturmaktadır. 3 kamu
hastanesinde toplam 625 hemşire görev yapmaktadır. Örnekleme giren hastanelerdeki
toplam 329 hemşireye anket uygulanmıştır. Araştırma verileri iş tatmin ölçeği ve
mobbing ölçeği kullanılarak toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Örgüt, Hemşire

Kaynakça

• Acar, Aslı ve Dündar, Gönen (2008), İşyerinde Psikolojik Yıldırmaya (Mobbing) Maruz Kalma Sıklığı ile Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:37, Sayı:2, 111-120.
• Arpacıoğlu, Gülcan; Türkiye’de Zorbalık Bir Çalışma Biçimi, http://mobbingyardim.wordpress.com/turkiye%E2%80%99de-zorbalik-bir- calisma-bicimi%E2%80%A6 (Erişim Tarihi: 14.11.2009).
• Aydın, Şule ve Özkul, Emrah (2007), İşyerinde Yaşanan Psikolojik Şiddetin Yapısı ve Boyutları: 4-5 Yıldızlı Otel İşletmeleri Örneği, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:7, Sayı/No:2, 169-186.
• Bahçe, Ç. (2007). Mobbing Oluşumunda Örgüt Kültürünün Rolü: Bir Örnek Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bezmez, S. ve A., Robert (1995), Redhouse İngilizce-Türkçe Sözlük, İstanbul, Redhouse Yayınevi.
• Can, Y. (2007). A Tipi Kişilik ve B Tipi Kişilikler Bakımından Mobbing Kişilik İlişkisinin İncelenmesi ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cemaloğlu, N. (2007), Örgütlerin Kaçınılmaz Sorunu: Yıldırma, Bilig, Sayı:42, 111-126.
• Dilman, T. (2007). Özel Hastanelerde Çalışan Hemşirelerin Duygusal Tacize Maruz kalma Durumlarının Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Dündar, T. (2010). Sağlık Çalışanlarının Yıldırmaya Maruz Kalmalarında Hastane Etik İklimi ile Sosyodemografik Özelliklerinin Rolü: Bolu İli Hastanelerinde Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Ertekin, Y. ve Yurtsever, G. (2003). Örgütsel Politika ve Taktikler, İstanbul, Detay Yayıncılık.
• Güngör, M. (2008). Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz, İstanbul, Derin Yayınları.
• Gündüz, B. ve Yılmaz, Ö. (2008), Ortaöğretim Kurumlarında Mobbing (Yıldırma) Davranışlarına İlişkin Öğretmen ve Yönetici Görüşleri (Düzce İl Örneği), Milli Eğitim Dergisi, Sayı:179, 269-281.
• Heugten, K. (2009), Bullying of Social Workers: Outcomes of a Grounded Study into Impacts and Interventions, British Journal of Social Work, Vol:3, 1-18.
• Hood, S. (2004). Workplace Bullying, Canadian Business Magazine, www.members.shaw,ca/mobbing/mobbingCA(Erişim Tarihi: 12.07.2010).
• Hürriyet Gazetesi (2011). Mobbingin Türkçesi Bezdiri Oldu http://www.hurriyet.de/haberler/gundem/813637/mobbingin-turkcesi-bezdiri- oldu(Erişim Tarihi:31.01.2011).
• Kocaoğlu, M. (2007). Mobbing (İşyerinde Psikolojik Taciz, Yıldırma) Uygulamaları ve Motivasyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kök, S. (2006), İş Yaşamında Psiko-Şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu ve Nedenleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S:16, 433–449.
• Köse, E. (2010). Bir Üniversite Hastanesinde Hekim ve Hemşirelerin Algıladıkları Örgüt Kültürünün Mobbing Davranışalarına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Leymann, H. (2009). Introduction to the Concept of Mobbing” The Mobbing (29.12.2009).
• http://www.leymann.se/English/11110E.HTM
• Önoğlu, N. (2004, Ağustos 14). Dikkat Mobbing Var, Birgün Gazetesi, s.5.
• Pehlivan, İ. (1993). Eğitim Yönetiminde Stres Kaynakları, Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Pir, G. (2006); İşyerindeki Kabus Mobbing, Doğu Akdeniz Gazetesi, www.gundem.emu.edu.tr/ subat2006/turkish/mobbing.htm (Erişim Tarihi [20.01.2006).
• Tınaz, P. (2006). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı:4, 13-28.
• Tınaz, P. (2008). İşyerinde Psikolojik Taciz (MOBBING), İstanbul, Beta Basım Yayınevi.
• Töremen, F. ve Çankaya, İ. (2008), Yönetimde Etkili Bir Yaklaşım: Duygu Yönetimi, Kuramsal Eğitimbilim, Cilt: 1(1), 33-47.
• Üye, C. (2009). Hemşirelerin Yöneticileri Tarafından Mobbing Davranışları ile Karşılaşma Durumlarının Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul:Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yaman, E. (2009). Yönetim Psikolojisi Açısından İşyerinde Psikoşiddet (Mobbing), Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
• Yavuz, H. (2007). Çalışanlarda Mobbing (Psikolojik Şiddet) Algısını Etkileyen Faktörler: SDÜ Tıp Fakültesi Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yücetürk, E. (2005), Türkiye’de İş Yaşam Kalitesini ve Verimliliğini Azaltan Gizli Bir Sendrom: Yıldırma (Mobbing), İktisat-İşletme-Finans İnceleme ve Araştırma Dergisi, S:20, No:231, 97-108.