FİNANSAL BİLGİLERİN ELEKTRONİK ORTAMDA PAYLAŞIMI VE E-DEFTER UYGULAMALARI

Yıl 2013, Cilt: 5 Sayı: 8, 62 - 89, 28.12.2014

Vedat Acar Ömer Öksüz

Öz

Genişleyebilir işletme raporlama dili (Extensible Business Reporting Language-XBRL), finansal raporlara ait verilerin bu raporların kullanıcıları arasında transferi için kullanılan standart, açık kaynak kodlu ve platformdan bağımsız bir veri kodlama dilidir. Bu dilin kullanımı her geçen gün daha da yaygınlaşmaktadır. Bu bağlamda birçok ülkenin kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşlarında, finansal raporlamanın XBRL formatında gerçekleştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmakta ve bu yöndeki yasal mevzuat düzenlemelerine destek verilmektedir. Yakın bir gelecekte, finansal raporlama sürecinde küresel bir iletişim standardı halini alacak olan XBRL ülkemizde de Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (MBGİB) ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü tarafından ortak olarak yayımlanan 1 sıra No.lu Elektronik Defter Genel Tebliği ile uygulama alanı bulmuştur.Bu çalışmada özellikle internetin gelişimi ile beraber yaygınlaşan işletme ile ilgili bilgilerin doğru, güvenilir ve zamanında ilgili kullanıcılara iletilmesinde kullanılan ve günümüz de finansal raporlamanın temel yapısını oluşturan HTML (Hipermetin İşaretleme Dili), XML (Genişletilebilir Biçimleme Dili) ve XBRL ve XBRL teknolojisi ve bunun üzerine inşa edilen E-defter Uygulaması ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Finansal Bilgi, Finansal Bilgi Paylaşımı, XBRL, Elektronik Defter

Kaynakça

• Acar, V. (2010). Entegre Sistemler İçerisinde Maliyet/Yönetim Muhasebesi ve Uygulamaları, Ankara, Gazi Kitabevi.
• Arıkboğa, D., Kaya, İ. (2000). Ülkemizde Kurumsal Kaynak Planlaması ve Muhasebe Eğitiminden Beklentiler. XIX. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, 18-20 Mayıs, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Bildiriler Kitabı, 134-147.
• Aktaş, R. (2009). Bütünleşik Sistemler ve Muhasebe Etkileşimi, Ankara, Detay Yayıncılık.
• Aktaş, R., BAŞCI, E. S. (2007), Elektronik Ortamda Finansal Raporlamada Genişleyebilir Finansal Raporlama Dilinin (XBRL) Kullanılması, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 1, 39-60.
• Arolat O. (2013, Ocak 9). Maliye'nin E-fatura ve E-defter Zorunluluğu Kararı, Dünya Gazetesi, http://www.dunya.com/maliyenin-e-fatura-ve-e-defterzorunlulugu-karari-150742yy.htm (Erişim tarihi: 14.02.2013)
• Ay, H. M. (2006), Türkiye’de Kayıtdışı Ekonomiyi Önlemede Bilgi Ekonomisinin Etkinliği ve Gelir İdaresinin Rolü, Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, Yıl:9, Sayı:11, 57-82.
• Bayazıtlı, E. (2002), Sürekli Denetim: Geleceğin Denetimi, Muhasebe ve Denetime Bakış, Yıl:2, Sayı:6, 119-128.
• Çıtak, N. (2009), Güvenilir Finansal Raporlama Açısından Genişletilebilir İşletme Raporlama Dilinin (XBRL) Önemi ve Dünya Ülkelerindeki Uygulaması, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Cil:2, Sayı:2, 1- 19.
• Deran, A., Hatipoğlu, A. (2008), E-İşletme Olgusunun Muhasebe İlke ve Uygulamaları Üzerine Etkisi, S.Ü. İ.İ.B.F. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt:10, Sayı:16, 37-57.
• Dinç, E., Varıcı, İ. (2008), E-İşletme Olgusunun Muhasebe İlke ve Uygulamaları Üzerine Etkisi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:10, Sayı:1, 191-211.
• Doymaz, M. (2011). Finansal Raporlamada Şeffaflığın Önemi ve XBRL Uygulamalarının Şeffaflığa Etkisi: ABD Örneği ve Türkiye Kıyaslaması. Yayımlanmamış Doktora Tezi Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Esendemir, E. (2012), Yeni Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Finansal Raporlama Sistemlerine Etkileri, Journal of Yasar University, 4268- 4280.
• Hannon, N.J. Gold R.J. (2005), Grasp The Fundamentals To See How Businesses Use XBRL Today. XBRL Revisited, Journal of Accountancy, Vol:199, No:2, 65-78.
• Hatunoğlu, Z., Bakan, İ. (2010), Muhasebe Bürolarında Bilgisayar ve İnternet Kullanımının Faydaları İle muhasebe Meslek Mensuplarının Demografik Nitelikleri Arasındaki İlişkiler: Bir Alan araştırması, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:12, Sayı:2, 55-102.
• Kapanoğlu, A., Sökmen, B., Aykın, H. (2011). Kayıtdışı Ekonomi ve Yolsuzlukla Mücadele Açısından Maliye Teftiş Kurulu Elektronik Denetim Uygulaması, http://www.mmd.org.tr/wpcontent/uploads/2011/10/THE-FINANCIAL-INSPECTION-BOARDELECTRONIC-AUDIT-APPLICATION-IN-TERMS-OFCOMBATING-UNDERGROUND-ECONOMY-ANDCORRUPTION.pdf, (Erişim Tarihi: 15.12.2012).
• Karasioğlu, F., Eryiğit, O. (2005), Finansal Raporlama ve XBRL (Genişletilebilir Kurumsal Raporlama Dili), Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 2, 133-151.
• Koşan, L. (2006), Geleceğin Finansal Raporlama Dili: XBRL, Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 77, 108- 122.
• Kugel, R. (2008). XBRL: A Quik Primer, Business Finance, http://businessfinancemag.com/article/xbrl-quick-primer-0229, (Erişim Tarihi: 18.02.2013).
• Kumaş, E., Birgören, B. (2010), E-Devlet Kapısı Hizmetlerinin Fizibilite Çalışmalarında Ticaret Başlığı Uygulamalarına Genel Bakış, Int.J.Eng.Research& Development, Vol:2, No:1, 11-15.
• Öğüt, A. (2003), Bilgi Çağında Yönetim, Ankara, Nobel Yayınları. Öz, E., Bozdoğan, D. (2012), Türk Vergi Sisteminde E-Maliye Uygulamaları, Süleyman Demirel Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:17, Sayı:2, 67-92.
• Sevim, A., Coşkun, M. (2009), Kamuoyunun Aydınlatılmasında Yatırımcı İlişkileri, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları. Tekin, İ. Gümüş, A. T. (2011), Genişletilebilir İşletme Programlama Dili (GİRD), Vergi Raporu Dergisi, Sayı: 140, 10- 25.
• Tekşen, Ö., Coşkun, A., Dalğar, H. (2011) Muhasebe Bilgi Sisteminde Bilgi Güvenilirliğinin İncelenmesi: Göller Bölgesinde Faaliyette Bulunan Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma, Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı: 33, 99-117.
• Tokel, Ö. E., Yücel, E. M. (2005), Türkiye’de XBRL Standardı: Sektörel Bilanço Verileri Üzerine Bir Uygulama, Active Dergisi, TemmuzAğustos, 1-10.
• Tokel, Ö. E., Yücel, E. M., Öksüz, B. (2007), Türkiye’de XBRL’ye Geçiş Sürecinin Yol Haritası, Active Dergisi, Nisan, Mayıs, Haziran, 1-27
• Uyar, S., Çelik, M. (2006), Sürekli Kamuyu Aydınlatma ve İnternet Ortamında Finansal Raporlama Sürecinde Kullanılan Diller, Ege Üniversitesi İ.İ.B.F. Ege Academic Review, Cilt:6, Sayı: 2, 93-105.
• Yardımcıoğlu, M., Özer, Ö. (2011), Genişletilebilir İşletme Programlama Dili (XBRL), K.S.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:1, Sayı: 2, 79-105.
• Yalkın, Y. K. (1989). Genel Muhasebe İlkeleri ve Uygulaması, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Yazıcı, N. (2010), Bir Bilgi Sistemi Olarak Muhasebenin Kobi’lerin Yönetim Kararlarına Etkisi: Erzurum Araştırması, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 47, 202-212.
• Yıldız, M. (2013). Dikkat: E-Defter ve E-Fatura Uygulaması Kapsamında Olabilirsiniz, http://www.vmhk.o rg.tr/?p=5167, (Erişim tarihi: 05.03.2013)
• Yılmaz, E., Gelmedi, O. (2011), XBRL (Genişleyebilir İşletme Raporlama Dili) ve XBRL’in Finansal Tabloların Niteliksel Özellikleri Açısından Değerlendirilmesi, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 2, 211-237.
• Yükçü, S., Özkan, S. (2003), Teknolojik Gelişmelerin Maliyet Muhasebesine Etkileri, XXII. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, 21-25 Mayıs, Belek-Antalya.
• Zabıhollah, R., Elam, R. Sharbatoghlıe, A. (2001), Continuous Auditing: The Audit of The Future, Managerial Auditing Journal, Vol:16, No:3,150- 158.
• XBRL US GAAP (2008). Taxonomy Preparers Guide. http://xbrl.us/Documents/Preparers Guide.pdf (Erişim Tarihi: 18.02.2013).