18.YÜZYILDA KİLİS’TE OKÇU İZZEDDİNLİ AŞİRETİNİN VERGİ DİRENCİ

Yıl 2015, Cilt: 7 Sayı: 12, 46 - 73, 18.05.2015

Tahir Öğüt Nihat Küçük

https://doi.org/10.20990/aacd.41198

Cited By: 1

Öz

18 yüzyıl başlangıcı Rakka Vilayeti ve Kilis bakımından bir dizi yeni gelişmenin olduğu bir dönemdir. Rakka vilayeti aşiret iskân bölgesi olarak, Kilis ise Okçu İzzeddinli aşiretinin merkezde olduğu asayiş sorunlarıyla öne çıkacaktır. Okçu İzzeddinli aşiretinin yerleşik hayata geçiş tecrübesindeki başarısızlık ve yeni mali uygulamalarının sonucu olan yeni vergi talepleri asayiş sorunları bakımından hazırlayıcı faktörler olarak öne çıkacaktır. Rakka aşiretlerinden Çukurova menşeli olanların Kilis’e firar etmeleri ve aşirete dâhil olmalarıyla asayiş sorunu kısa zamanda bölgesel bir karakter kazanacaktır.  Rakka valisi Rızvan Ahmed Paşa ortaya çıkan asayiş sorunun halli için sıklıkla görevlendirmelere muhatap olacaktır. Ancak Ahmed Paşa başarılı olmak gerekçesiyle Kilis ve Azaz bölgesinin vergi gelirlerini malikâne olarak talep edecektir. Ancak idari etkinlik için mali yetki alanı oluşturmayı ön koşul olarak ortaya koyan bu yaklaşıma rağmen asayiş sorununda başarıya ulaşılamayacaktır. Nihayetinde Kilis ve çevresinde asayiş sorunu uzun süre devam edecektir.

Anahtar Kelimeler

Kilis, Vergi Direnci, Aşiret, Rakka, Güneydoğu

Kaynakça

• Ahmet Tabakoğlu, 1985. Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergah Yayınları, İstanbul
• Baki Çakır, 2003. Osmanlı Mukataa Sistemi, Kitapevi, İstanbul
• Cevdet Paşa, 1991. Tezakir (21-39), Yayına Hazırlayan; Cavid Baysun, TTK, Ankara
• Cengiz ORHONLU, 1987. Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskânı, Eren Yayıncılık, İstanbul
• Cengiz Orhonlu, 1990. Osmanlı İmparatorluğunda Derbend Teşkilatı, İstanbul, Eren yayınları
• Erol Özvar, 2003. Osmanlı Maliyesinde Malikâne Uygulaması, Kitabevi, İstanbul
• Faruk Sümer, 1999. Oğuzlar (Türmenler), Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, İstanbul
• Faruk Söylemez, 2007. Osmanlı Devletinde Aşiret Yönetimi, Rişvan Aşireti Örneği, Kitabevi, İstanbul
• Hüseyin Özdeğer, 1987. Halep Bölgesi Türkmenleri, Türk İktisat tarihi Yıllığı, Sayı; 1, İstanbul Üniversitesi Türk ve İçtimâiyat Tarihi Araştırmaları Merkezi
• Metin Akis, “Tahrir Defterlerine Göre 16.Yüzyılda Kilis Sancağındaki Aşiretlerin İdareleri, Nüfusları ve Yaşam Tarzları”, Erşim Yeri; eskieserler.com, Erişim Tarihi; 20.03.2013.
• Mustafa Öztürk, İzziye Kazasının Kuruluşu ve Milli Mücadeledeki Yeri,dergi.ankara.edu.tr/18/33/253.
• İlhan Şahin, 2006. Osmanlı Döneminde Konar-Göçerler, Eren, İstanbul
• Karen Barkey, 1999. Eşkıyalar ve Devlet, Çev; Zeynep Altok, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul
• Ömer Lütfi Barkan, “Avarız”, İA-II, 13.
• Tahir Öğüt, 2008. 18.-19.Yüzyıllarda Birecik Sancağında İktisadi ve Sosyal Yapı, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Tufan Gündüz, 2007. Anadolu’da Türkmen Aşiretleri, Yeditepe, İstanbul
• Yavuz Cezar, 1986. Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi, Alan yayınları, İstanbul
• Yusuf Halaçoğlu, 1991. XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti, TTK, Ankara
• Arşiv Kaynakları
• BOA, Cevdet Malîye 12487, h.1146/m.1733.
• BOA, Cevdet Malîye 18.206, h. 1114/m. 1702.
• BOA, Cevdet Malîye 3243, h.1120/m.1708.
• BOA, Cevdet Malîye, 208/ 10 373, h.1157/m.1744.
• BOA, Cevdet Dâhiliye,179/ 8946, h.1158/ m.1745.
• BOA, Cevdet Askeriye, 558/23.433, 12567, sene; h./1158-m.
• BOA, MAD 10.149, h. 1115/m.1731, s. 79.
• BOA, DBŞM 16, h.1125/ m.1713.
• BOA, DBŞM. MHF. d, 12567, h.1158/ m.1745.
• BOA, MAD 10.306, h. 1147/ m.1734.
• BOA, MAD; 9.925, h. 11467/ m.1733, s. 352.
• BOA, DBŞM. MLK, h.1158/ m.1745.
• BOA, A.DVN. MHM.d.138, h.1144/m.1731. s; 86,87,122,206,244,245,414.
• BOA, A.DVN. MHM.d.139, h.1145/m.1732 s; 58,168.
• BOA, A.DVN. MHM.d.140, h. 1147/ m.1734, s; 270,337, 345,399,400, 402.
• BOA, A.DVN. MHM.d.141, h.1148/ m.1735, s;7, 8, 9.
• BOA, A.DVN. MHM.d.142, h.1150/ m.1737, s;125, 128, 355, 358.
• BOA, A.DVN. MHM.d.145, h.1151/ m. s;10,95,154, 232, 263, 264, 303, 358.
• BOA, A.DVN. MHM.d.146, h.1152/ m1739,s;234, 400,418, 449.
• BOA, A.DVN. MHM.d.147. h1152/ m1739, s;87,88,117,287,403.
• BOA, A.DVN. MHM.d.148, h.1154/ m1741, s;50, 177, 244,278,316,328.
• BOA, A.DVN. MHM.d. 151, h.1157/ m.1744 s; 55, 108, 195, 251.