SÜT VE SÜT ÜRÜNÜ İŞLEYEN FİRMALARIN ETKİNLİK ANALİZİ: TRB1 BÖLGESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 18, 172 - 188, 30.05.2018

Yunus Gülcü , Selim Adem Hatırlı

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.428630

Cited By: 1

Öz

Bu
çalışmada, TRB1 Bölgesini oluşturan Elazığ, Malatya, Tunceli ve Bingöl
illerinde faaliyet gösteren süt ve süt ürünleri işleyen firmaların üretim
etkinlikleri araştırılmıştır. Bu amaçla bölgede faaliyet gösteren ruhsatlı 64
firma olduğu belirlenmiş ve tam sayım yapılarak 64 firmanın 2014-2015 üretim
dönemine ilişkin verileri kullanılmıştır. Etkinlik analizinde stokastik üretim
sınırı modeli ve modelin tahmininde ise Cobb-Douglas üretim fonksiyonu
kullanılmıştır. Model tahmin sonuçlarından, bölgedeki firmaların ortalama
üretim etkinsizliklerinin 0,10 olduğu hesaplanmış ve firmanın gözlenen üretimi
ile ulaşabilecek olduğu maksimum üretim (sınır üretimi) arasındaki farkın
%89’unun teknik ve dağılım etkinsizliğinden kaynaklandığı geriye kalan kısmın
ise öngörülemeyen tesadüfi faktörlerden kaynaklandığı sonucuna ulaşılmıştır.
Oluşturulan üretim etkinsizliği modeline dahil edilen yöneticinin sektör
deneyimi, firmanın teknoloji seviyesi, firmada çalışan toplam işçi sayısı,
firma kuruluş yılı ve firmanın hukuki statüsü değişkenleri istatistiksel olarak
anlamlı bulunmuştur. Ayrıca model tahmin sonuçlarına göre, yöneticin sektördeki
deneyimi ve firmada çalışan toplam işçi sayısı ile üretim etkinsizliği arasında
negatif yönlü ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Süt ve Süt Ürünleri, TRB1 Bölgesi, Stokastik Üretim Sınırı, Üretim Etkinsizliği

Kaynakça

• AIGNER, D.J. ve Chu, S.F., “On Estimating the Industry Production Function”, American Economic Review, 58, 826-839, (1968).
• AKAL, Z. (2005), “İşletmelerde Performans Ölçüm ve Denetimi: Çok Yönlü Performans Göstergeleri”, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, No: 473, Ankara.
• AKAN, Y. ve ÇALMAŞUR, G. (2011), “Etkinliğin Hesaplanmasında Veri Zarflama Analizi ve Stokastik Sınır Yaklaşımı Yöntemlerinin Karşılaştırılması (TRA1 Alt Bölgesi Üzerine Bir Uygulama)”, Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F.Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, ss. 3-12.
• ATILGAN, E. (2012), “Hastane Etkinliğinin Stokastik Sınır Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi: T.C. Sağlık Bakanlığı Hastaneleri İçin Bir Uygulama”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Ankara.
• AWUDU, A. ve Richard, E. (2001), “Technical Efficiency During Economic Reform in Nicaragua: Evidence from Farm House Hold Survey Data”, Economic Systems, 25, ss. 113-125.
• BATTESE, G. E. ve COELLI, T.J. (1995), “A model for Technical Inefficiency Effects In a Stochastic Frontier Production Function For Panel Data”, Empirical Economics, 20, ss. 325-332.
• BAUER, P.W., “Recent Developmentments in the Econometric Estimation of Frontiers”, Journal of Econometrics, 46, 39-56, (1990).
• BHANDARI, A. K., ve MAITI, P. (2007), “Efficiency of Indian Manufacturing Firms: Textile Industry as a Case Study”, International Journal of Business and Economics, 6(1): 71-88.
• BOZOĞLU, M. ve CEYHAN, V. (2007), “Measuring the Technical Efficiency and Exploring the Inefficiency Determinants of Vegetable Farms in Samsun Province, Turkey”, Agricultural Systems, 94(3): 649-656.
• DAWSON, P. J., LINGARD, J. ve WOODFORD, C. H. (1991), “A Generalized Measure of Farm –Specific Technical Efficiency”, American Journal of Agricultural Economics, 73(4): 1098-1104.
• DHEHIBI, B., LACHAAL, L., ELLOUMI, M. ve MESSAOUD, A. (2007), “Measuring Irrigation Water Use Efficiency Using Stochastic Production Frontier: An Application on Citrus Producing Farms in Tunisia”, African Journal of Agricultural and Resource Economics, 1(2): 1-15.
• DİNÇER, Ömer (1996), İşletme Yönetimine Giriş, 2. Baskı, Beta Basım, İstanbul.
• EBNERASOUL, S.A. ve YAVARIAN, H. (2009), “Performance Evaluation of Organizations: An Integrat Eddata Envelopment Analysis and Balanced Score Card Approach”, International Journal of Business and Management, 4(4): 42-48.
• EKEN, M. H. ve KALE, S. (2011), “Measuring Bank Branch Performance Using Data Envelopment Analysis (DEA): Thecase of Turkish Bank Branches”, African Journal of Business Management, 5(3): 889-901.
• FARRELL, M. J. (1957), “The Measurement of Productivity Efficiency”, Journal of Royal Statistical Society Series, 120, 253-290.
• GÜNDÜZ, O., CEYHAN, V. ve OĞUZASLAN, K. (2011), “Samsun İli Atakum İlçesinde Ekmek Üreten İşletmelerde Teknik Etkinlik”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2). 1-10.
• GÜRTAN, K. (1971), İstatistik ve Araştırma Metotları, ÎÜ Yayın No. 1670, İşletme Fakültesi No. 10, İstanbul.
• HATIRLI, S. A., ÖZTÜRK, E. ve AKTAŞ, A. R. (2008), “Türkiye Fındık Tarımında Kar Etkinliğinin ve Dünya Piyasalarında Pazar Gücünün Araştırılması”, Tübitak, Proje No: 104O542, Isparta.
• KALIRAJAN, K.P. ve OBWONA, M.B., “A Measurement of Firm-Specific and Input-Specific Technical and Allocative Efficiencies”, Applied Economics, 26, 393-398, (1994).
• KALIRAJAN, K.ve SHAND, R. T. (1999), “Frontier Production Functions and Technical Efficiency Measures”, Journal of Economic Surveys, 13(2): 149-172.
• MADDALA, G. S. (1983), “Limited Dependent and Qualitative Variables in Econometrics”, Cambridge University Press, New York.
• PERÇİN, S. ve ÇAKIR, S. (2012), “Demiryollarında Süper Etkinlik Ölçümü: Türkiye Örneği”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1): 1-21.
• RAHMAN, S. (2003), “Profit Efficiency Among Bangladesh irice farmers”, Food Policy, 28(5): 487-503.
• RUGGIERO, J. (1999), “Efficiency Estimation and Error Decomposition in the Stochastic Frontier Model: A Monte Carlo Analysis”, European Journal of Operational Research 115 (5): 55-563.
• SAKAR, B. (2006), “A study on efficiency and productivity of Turkish banks in Istanbul stock exchange using Malmquist DEA”, Journal of American Academy of Business 8.2, 145-155.
• SOBA, M., AKCANLI, F. ve EREM, I. (2012), “İMKB’ye Kayıtlı Seçilmiş İşletmelere Yönelik Etkinlik Ölçümü ve Performans Değerlendirmesi: Veri Zarflama Analizi ve Topsis Uygulaması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, ss. 229-243.
• ŞAHİNLER, H. E. (2006), “Etkinlik Analizlerine Alternatif Bir Yaklaşım: Stokastik Sınır Analizi ve Örnek Bir Uygulama”, Hacettepe Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• ŞAKAR, B. (2006), “A Study on Efficiency and Productivity of Turkish Banks in Istanbul Stock Exchange Using Malmquist DEA”, Journal of American Academy of Business, 8, 145-155.
• TETİK, S. (2003), "İşletme Performansını Belirlemede Veri Zarflama Analizi." Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10.2, 221-230.
• YAVUZ, O. (2006), “Örgüt Kültürü ve Verimlilik İlişkisi ve Ostim Sanayi Bölgesinde Bir Uygulama”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• YÜKÇÜ, S. ve ATAĞAN, G. (2009), “Etkinlik, Etkililik ve Verimlilik Kavramlarının Yarattığı Karışıklık”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4): 44-59.
• WEI, Q. (2001), “Data Envelopment Analysis”, Chinese Bulletin Science, 46(16): 1321-1332.