AN EVALUATION ON THE CHANGING SUBALTERN POLITICS AND THE BECOMING POWER OF AK PARTY

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 23, 474 - 492, 26.11.2020

Gürbüz Özdemir

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.713516

Cited By: 1

Öz

The concept of “Subaltern” includes the lower sections of society such as immigrants, squatters, unemployed, homeless, peddlers. It is known that many studies have been done for these sections. Among these, especially the works of Asef Bayat are interesting. Bayat’s view about Iran in particular also showed itself in Turkey and different views of subaltern politics continued until the mid-1990s.
In Bayat’s words, the subalterns, whose only purpose is to hold on to life, have not direct expectations from politics. However, this habit began to change due to the social municipal practices of the Welfare Party (Refah Partisi), which started to be in power in the municipalities in the 1990s. The new process, in a way that deeply affects politics in Turkey, have directly conducted the subalterns to politics and iniated a period in which those who considered the subalterns won elections. As a result, the subalterns that started to make their mark on politics gave the power to the Justice and Development Party (AK Parti) which prioritised its policies towards the subalterns and ensured the continuation of this power for many years.
In this study, the changing subaltern politics in Turkey and the relationship of subaltern with the AK Parti’s process of becoming the power will be discussed. In this context, firstly, the subalterns and subaltern politics in Turkey will be introduced. After that, the changing politics of the subalterns and the environment that prepared it will be examined. In the end, the process of making and keeping the AK Party in power, which put forward the policies towards the subalterns, will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Poverty, Subaltern, Subalterns Politics, Social Policy, AK Party (Justice and Development Party)

TÜRKİYE’DE DEĞİŞEN MADUN SİYASETİ VE AK PARTİ’NİN İKTİDAR OLUŞUNA İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Öz

“Madun” kavramı, toplumdaki göçmen, gecekonducu, işsiz, evsiz, işportacı gibi alt kesimleri içine almaktadır. Bu kesimlere yönelik birçok çalışmanın yapıldığı görülmektedir. Bunlar arasında, özellikle Asef Bayat’ın İran özelinde yaptığı çalışmalar ilgi çekmektedir. Bayat’ın görüşleri, Türkiye’de de kendisini göstermiş ve madun siyasetinin farklı görünümleri 1990’ların ortasına kadar sürmüştür.
Bayat’ın ifadesiyle, tek amaçları hayata tutunabilmek olan madunların, siyasetten doğrudan hiçbir beklentileri bulunmamaktadır. Ancak bu ruh hali, 1990’larda belediyelerde iktidar olmaya başlayan Refah Partisi’nin sosyal belediyecilik uygulamalarının etkisiyle değişmeye başlamıştır. Yeni süreç, Türkiye’de siyaseti derinden etkileyecek şekilde, madunları doğrudan siyasete yöneltmiş ve onları dikkate alanların seçim kazandığı bir dönem başlatmıştır. Sonuçta, siyasete damgasını vurmaya başlayan madun kesimler, kendilerine yönelik politikaları önceleyen AK Parti’yi iktidar yapmış ve bu iktidarın uzun yıllar devamını sağlamıştır.
Bu çalışmada, Türkiye’de değişen madun siyaseti ve madunların AK Parti’sin iktidar olma süreciyle ilişkisi ele alınacaktır. Bu çerçevede; öncelikle Türkiye’de madunlar ve madun siyaseti ortaya konulacaktır. Sonrasında, madunların değişen siyaseti ve bunu hazırlayan ortam aktarılacaktır. Nihayetinde ise, bu değişimin, madunlara yönelik politikaları öne çıkaran AK Parti’yi iktidar yapma ve iktidarda tutma süreci değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Madunlar, Madun siyaseti, Sosyal Politika, AK Parti

Kaynakça

• AKŞİN, S. (t.y.). “Siyasal Tarih: 1995-2003” (Haz.) AKŞİN, S., Yakınçağ Türkiye Tarihi 2: 1980-2003, Milliyet Kitaplığı, İstanbul.
• ALTAN, Ö. Z. (2008). Sosyal Politika, Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir.
• ATAAY, F. (2008). Neo-liberalizm ve Muhafazakâr Demokrasi 2000’li Yıllarda Türkiye’de Siyasal Değişimin Dinamikleri, De ki Basım, Ankara.
• AUYERO, J. (2001). Poor People’s Politics, Duke University Press, London.
• AYDIN, H. (2018). “AK Parti Döneminde Yoksullukla Mücadele”, PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (1): 87-104.
• BAKAN, S. ve ÖZDEMİR, H. (2012). “Sosyal Politika Açısından CHP ile AKP’nin Karşılaştırılması”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 3(1): 22-50.
• BAKIREZER, G. ve DEMİRER, Y. (2013). AKP’nin Sosyal Siyaseti (Der.) Uzgel, İ., Duru, B., AKP Kitabı Bir Dönüşümün Bilançosu içinde, Phoenix Yayınevi, Ankara, 153-178.
• BAYAT, A. (2006). Ortadoğu’da Maduniyet: Toplumsal Hareketler ve Siyaset (Çev.) GÖKMEN, Ö. ve DEREN, S., İletişim Yayınları, İstanbul.
• BAYAT, A. (2008). Sokak Siyaseti (Çev.) TORLAK, S., Phoenix Yay., Ankara.
• BEŞİRLİ, H., KOÇANCI, M., BAKIR, M. A., ÖZDEMİR, Z. ve YALÇINKAYA, M. (2016). Sosyal Konut Uygulamaları ve Yoksulluğun Yönetimi Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• BORA, A., CAN, K., ÇİĞDEM, A., ERDOĞAN, N., LAÇİNER, Ö., OCAK, E.,ve ŞEN, M. (2007). Yoksulluk Halleri: Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri, İletişim Yayınları, İstanbul.
• BUĞRA, A. (2015). Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika, İletişim Yayınları, İstanbul.
• BULAÇ, A. (2009). Göçün ve Kentin Siyaseti, Çıra Yayınları, İstanbul.
• CANDAŞ, A. ve BUĞRA, A. (2011). “Change and Continuity Under an Eclectic Social Security Regime: The Case of Turkey”, Middle Eastern Studies, 47(3): 515-528.
• CASTELLS, M. (1983). The City and Grassroots, University of California Press, Berkeley.
• ÇELİK, A. (2010). “Muhafazakâr Sosyal Politika Yönelimi: Hak Yerine Yardım-Yükümlülük Yerine Hayırseverlik”, İ.Ü.SBF Dergisi, 42: 63-81.
• DOĞAN, S. (2017). Mahalledeki AKP: Parti İşleyişi, Taban Mobilizasyonu ve Siyasal Yabancılaşma, İletişim Yayınları, İstanbul.
• DURMAZ, O. S. (2016). “Neo-Liberal Sosyal Politika Rejiminin Tesisi ve AKP”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(48): 143-167.
• ERDER, S. ve İNCİOĞLU, N. (2013). Türkiye’de Yerel Politikanın Yükselişi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul.
• ERYILMAZ, B. (1998). “Belediyelerin Sosyal Görevleri”, İstanbullu Dergisi, (3): 20-21.
• ES, M. ve ŞENGÜL, R. (2007). “Türkiye’de Kentsel Yoksulluk: Gebze Örneği”, Çevre, Kentleşme Sorunları ve Çözümleri Kongresi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 1: 353-373
• GORZ, A. (2001). Yaşadığımız Sefalet (Çev.) TUTAL, N., Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• GÜL, H., SALLAN-GÜL, S. ve MEMİŞOĞLU, D. (2007). “Türkiye’de Yoksullukla Mücadele Politikaları, Kentsel Yoksulluk ve Yerel Yönetişim”, (Der.) ÖZGÜR, H. ve KÖSECİK, M., Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar II: Uygulama, Nobel Dağıtım, Ankara.
• GÜNEŞ, S. (2008). “Sosyal Yardımların Sunumunda Yeni Bir Yaklaşım Olarak Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Proje Destekleri ve Yoksullukla Mücadeledeki Etkisi”, V. Aile Şurası Bildiri Kitabı, Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar G.M. Yay., Ankara, 161-178.
• HAMDEMİRCİ, M. ve EYÜBOĞLU, E. (2018). “Milli Görüş Belediyeciliği Yeniden mi Başlıyor? Milli Görüşün Sosyal Belediyecilik Anlayışı ve Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi”, Route Educational and Social Journal, 5(8): 1442-1451.
• İÇDUYGU, A. ve SİRKECİ, İ. (1999).“Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Göç Hareketleri”, (Ed.) BAYDAR, O., 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• KAN, P. (2011). Fakirlikle Mücadelede Kamu Politikaları ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları Üzerine Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• KARABULUT, A. (2007). Türkiye’deki İşsizliği Önlemede Aktif İstihdam Politikalarının Rolü ve Etkinliği, Uzmanlık Tezi, ÇSGB Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Ankara.
• KIZILKAYA, A., OSMANOĞLU, E., ÇETİN, S., KURT, T. ve ERDEM, T. (2010). Türkiye’de Yoksulluk Algısı, Cansuyu Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, Anıl Grup Matbaacılık, Ankara.
• KOÇAL, V. (2016). “Sosyal Devletten Sosyal Yardımlaşmaya Dönüşüm Sürecine Teorik Bir Çerçeve Denemesi”. (Ed.) ASLAN, S. ve DEMİRHAN, D., Türk Siyasal Hayatında AKP Dönemi, Ekin Yayınevi, Bursa, 71-106.
• KORAY, M. (2012). Sosyal Politika. İmge Kitabevi, Ankara.
• KÖK, S. (2011). Kent Yoksulluğu ve Siyaset: Ankara Örneği, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• METİN, O. (2011). “Sosyal Politika Açısından AKP Dönemi: Sosyal Yardım Alanında Yaşananlar”, Çalışma ve Toplum Dergisi. 1: 179-200.
• ÖNİŞ, Z. (2010). “AKP’nin Ekonomi Politiği” (Ed.) YAVUZ, M. H., AKP Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri, Kitap Yayınevi, İstanbul, 259-282.
• ÖZDEMİR, G. (2013). “Tampon Mekanizmadan Siyasal Aktörlüğe Hemşehri Dernekleri”, Turkish Study, 8(6): 943-959.
• ÖZDEMİR, G. (2014). Hemşehri Derneklerinin Baskı Grubu Niteliği, Nobel Dağıtım, Ankara.
• ÖZKAZANÇ, A. ve AĞTAŞ, Ö. (2006). “Kaçak Hayatlar ve Sokak Siyaseti: Asef Bayat Üzerine Bir Değerlendirme”, Birikim Dergisi, 208: 13-26.
• ÖZTÜRK, H. ve GÜL, H. (2012). "Sosyal Belediyecilik Sosyal Devlete ve sosyal Haklara Bir Alternatif mi?", IV. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, Petrol İş Yayını, İstanbul, 377-392.
• ÖZUĞURLU, M. (2003). “Sosyal Politikanın Dönüşümü: Sıfatın Suretten Kopuşu”, Mülkiye Dergisi, 27(239): 59-74.
• PARK, R. (1982). “Human Migration and Marginal Man”, American Journal of Sociology, 33(6): 881-893.
• SAĞLAM, S. (2006). “Türkiye'de İç Göç Olgusu ve Kentleşme”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 5: 33-44.
• SEZAL, İ. (1992). Şehirleşme, Ağaç Yayıncılık, İstanbul.
• SINGER, A. (2012), İyilik Yap Denize At: Müslüman Toplumlarda Hayırseverlik (Çev.) ÖZDAMAR, A., Kitap Yayınevi, İstanbul.
• STONEQUIST, E. (1935). “The Problem of the Marginal Man”, American Journal of Sociology, 41(1): 1-12.
• SÜMER, Ç. ve YAŞLI, F. (2010). “Liberal Muhafazakâr İttifak Üzerine Notlar” (Der.) SÜMER, Ç. ve YAŞLI, F., Hegemonyadan Diktatoryaya Akp ve Liberal Muhafazakâr İttifak, Tan Kitabevi Yayınları, Ankara, 9-27.
• ŞENTÜRK, H. (2016). Belediyecilikte Değişim ve Dönüşüm (2): AK Beldiyecilik, İşaret Yayınları, İstanbul.
• ŞENTÜRK, H. ve KOCABAŞ, H. (2016). Belediyecilikte Değişim ve Dönüşüm (1): Refahlı Yıllar, İşaret Yayınları, İstanbul.
• ŞENYAPILI, T. (2000). “Enformel Sektör: Devingenlikten Durağanlığa/Gecekondulaşmadan Apartmanlaşmaya”, (Kord.) AKDER, H. ve GÜVENÇ, Yoksulluk (Bölgesel Gelişme, Kırsal Yoksulluk, Kent Yoksulluğu), TESEV Yayını, 161-183.
• TARIM, Ş. (2013). “Halk Milli Görüş Belediyeciliğini Özledi”, Milli Gazete, https://www.milligazete.com.tr/haber/1065873/halk-milli-gorus-belediyeciligini-ozledi, (13.02.2020).
• TEPAV (2010), Yoksullukla Mücadelede Sosyal Güvenlik, Sosyal Yardım Mekanizmaları ve İş Gücü Politikaları, www.tepav.org.tr/tr/yayin/s/277, (21.02.2016).
• TEZEL, A. (2007). “Yaşlı ve Hastalara Evde Bakım Parası Geliyor”, www.alitezel.com/tezel/index.php?sid=yazi&id=3372, (25.02.2020).
• TEZEL, A. (2009). “18 Yaşından Küçük Bütün Çocuklar GSS’lidir”, www.muhasebetr.com/ulusalbasin/haber_oku.php?haber_id=1047, (27.02.2020).
• TUĞAL, C. (2012). “Fight or Acquiesce? Religion and Political Process in Turkey’s and Egypt’s Neo-liberalizations”, Development and Change, 43(1): 23-51.
• TURAN, A. E. (2008). Türkiye’de Yerel Seçimler, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. İstanbul.
• TÜMTAŞ, M. S ve ÇELİKKALELİ, Ö. (2014). “Kente Göç Sosyal Dışlanmışlık ve Ergenlerdeki Psikolojik Belirtileri”, (Ed.) KEÇELİ, A. ve ÇELİKOĞLU, Ş., Kent Çalışmaları I, Detay Yayıncılık, Ankara, 41-66.
• TÜZÜN, S: (2012). “AKP Oyları Nereden Geliyor”, bianet.org/bianet/siyaset/139325-akp-oylari-nereden-geliyor, (29.02.2020).
• URHAN, G. ve URHAN, B. (2015). AKP Döneminde Sosyal Yardım. (Der.) KORAY, M. ve ÇELİK, A., Himmet, Fıtrat, Piyasa AKP Döneminde Sosyal Politika. İletişim Yayınları, İstanbul, 229-258.
• YAYLI, H. (2009). “Türkiye'de Belediyelerin Kentsel Yoksulluk ile Mücadele Politikalarının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma: Kırıkkale Belediyesi Örneği”, 4. Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildiriler Kitabı-I, TODAİE Yayınları, Ankara, 399-413.
• YILMAZ, Z. (2015). AKP ve Yoksulluk: Paternalizm, Muhtaçlaştırma ve Yeni Tahakküm Stratejileri, http://ayrintidergi.com.tr/akp-ve-yoksulluk-paternalizm-muhtaclastirma-ve-yeni-tahakkum-stratejileri/ (25.02.2020)
• YILMAZ, R. (2014). “Teorinin Pratiğe Üstünlüğü: Türkiye’de Adalet ve Kalkınma Partili Yıllar” (Ed.) TOK, N., ÖZEL, M. ve KOÇAL, V., Yeni Sağ Küreselleşme ve Türkiye, Türkiye’nin Adalet ve Kalkınma Partili Yılları, Orion Kitabevi, Ankara, 227-274.
• YILMAZ, S. (2016). “Milli Görüş Hareketi: Toplumsal Hareketlerde Çerçeve Değişimi Etkisi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4) (Nisan Özel): 1164-1185.
• YILMAZ, Z. (2014). “AKP ve Devlet Hayırseverliği: Minnet Ekonomisi, Borç Toplumu ve Siyasal Sermaye Birikimi”, Toplum ve Bilim, 128: 32-70.
• ZABCI, F. C. (2003). “Sosyal Riski Azaltma Projesi: Yoksulluğu Azaltmak mı, Zengini Yoksuldan Korumak mı?”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(1): 215-239.
• www.ailevecalisma.gov.tr/raporlar/yillik-faaliyet-raporlari/ (20.02.2020).
• www.akparti.org.tr/ak-kadro/hukumetler/hukumet/ (25.02.2020).
• www.ankara.bel.tr/files/4615/5842/4943/2018faaliyet_raporu.pdf (10.02.2020).
• www.hdr.undp.org/en/data, (25.02.2020).
• www.hurriyet.com.tr/ekonomi/yesil-kart-harcamasi-18-kat-artti-9519484, (11.03.2020).
• www.ibb.istanbul/Uploads/2019/5/IBB-FAALIYET-RAPORU-2018-v4.pdf (10.02.2020).
• www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1047