ÇALIŞANLARDAKİ MÜKEMMELİYETÇİLİK ALGISININ ÖZGÜVENE VE KENDİNİ SABOTAJA ETKİSİNDE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIĞIN ARACI ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 23, 493 - 510, 26.11.2020

Şebnem Aslan , Seda Uyar

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.714053

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada sağlık çalışanlarının mükemmeliyetçilik algılarının özgüvenlerine ve kendini sabotaj etmelerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca bu etkide psikolojik dayanıklılığın aracılık rolü incelenmiştir.
Araştırma Konya ilinde rastgele örneklem seçilerek farklı dallardan 590 sağlık çalışanı ile gerçekleştirilmiştir. Sağlık çalışanlarının mükemmeliyetçilik algılarına yönelik veriler, Olumlu Olumsuz Mükemmeliyetçilik Ölçeğinden (Rice ve Preusser, 2002), özgüvene ilişkin veriler Özgüven Ölçeğinden (Akın, 2007), kendini sabotaja yönelik veriler Kendini Sabotaj Ölçeğinden (Akın, 2012), psikolojik dayanıklılık ile ilgili verilere de Psikolojik dayanıklılık Ölçeğinden (Friborg vd., 2005) yararlanılarak elde edilmiştir.
Araştırmada LISREL 8.0 programı kullanılarak doğrulayıcı faktör analizi yapılarak ölçeklerin geçerliliği araştırılmıştır. Ölçek boyutları ve ölçekler arası ilişkiyi incelemek için korelasyon analizi ve Lisrel ile yapısal eşitlik modeliyle yol analizi (path) yapılarak hipotezler test edilmiştir.
Araştırmanın sonucunda sağlık çalışanlarının mükemmeliyetçilik algıları ile özgüvenleri arasında anlamlı bir ilişki tespit edilirken, mükemmeliyetçilik ile psikolojik dayanıklılık arasında bir ilişkiye rastlanılmamıştır. Ayrıca psikolojik dayanıklılık ile kendini sabotaj arasında pozitif yönlü bir ilişki tespit edilirken, özgüvenle arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Psikolojik dayanıklılığın mükemmeliyetçilik ile kendini sabotaj arasındaki ilişkide aracılık rolü tespit edilirken, özgüven ile arasındaki ilişkide aracılık rolü tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Kendini sabotaj, mükemmeliyetçilik, özgüven, psikolojik dayanıklılık, sağlık çalışanı

Kaynakça

• ABACI, R. ve AKIN, A. (2011). Kendini Sabotaj: İnsanoğlunun Sınırlı Doğasının Sonucu, Pegem Akademi, Ankara.
• AKIN, A. (2007). “Öz-Güven Ölçeği’nin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2): 167-176.
• AKIN, A. (2012). “Kendini Sabotaj Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Eğitim ve Bilim, 37(164): 176-187.
• ALTUN, F. ve YAZICI, H. (2010). “Öğrencilerin Olumlu Ve Olumsuz Mükemmeliyetçilik Özellikleri İle Akademik Başarıları Arasındaki İlişkiler”, International Conference on New Trends in Education and Their Implications.
• ANDREWS, D.M., BURNS, L.R. ve DUELING, J. K. (2014). “Positive Perfectionism: Seeking the Healthy “Should”, or Should We?”, Open Journal of Social Sciences, 2: 27-34.
• ASHNY, J. ve RICE K. (2002). “Perfectionism, Dysfunctional Attidutes and Self-Esteem: A Structural Equations Analysis”, Journal of Counseling and Development, 80(2): 197-208.
• BAUMGARDNER, A.H., LAKE, E.A. ve ARKIN, R.M. (1985). “Claiming Mood as a Self-Handicap: The Influence of Spoiled and Unspoiled Public Identities”, Personality and Social Psychology Bulletin, 11(4): 349–357.
• BEARDSLEE, W.R. ve PODOREFSKY, M.A. (1998). “Resilient Adolescents Whose Parents Have Serious Affective and Other Psychiatric Disorders: Importance of Self-Understanding and Relationships”, Am J Psychiatry, 145(1): 63-69.
• BE’NABOU, R. ve TIROLE, J. (2002). “Self-Confidence and Personal Motivation”, Review of Economic Studies, 70: 489–520.
• BERGLAS, S. ve JONES, E.E. (1978). “Drug Choice as a Self-Handicapping Strategy in Response to Noncontingent Success”, Journal of Personality and Social Psychology, 36(4): 405-417.
• BRANDEN, V. (2002). Kadının Özgüveni Kimlik Arayışı İçinde Mücadele ve Zaferler, (Çev.) ÇELİK, H.B., Sistem Yayıncılık Ve Mat. San. Tic. A.Ş, İstanbul.
• BURNS, D.D. (1980). “The Perfectionist’s Script for Self-Defeat”, Psychology Today, 41(34): 70-76.
• CAMERON, F. ve BROWNIE, S. (2010). “Enhancing Resilience in Registered Aged Care Nurses”, Australas Ageing, 29(2): 66-71.
• CHAN, D.W. (2003). “Hardiness and Its Role in the Stres-Burnout Relationship Among Prospective Teachers in Hong Kong”. Teacher and Teacher Education, 19(4): 381-395.
• CHANG, E.C., WATKINS, A.F. ve BANKS, K.H. (2004). “How Adaptive and Maladaptive Perfectionism Relate to Positive and Negative Psy-chological Functioning: Testing A Stress-Mediation Model in Black and White Female College Students”, Journal of Counseling Psychology, 51(1): 93-102.
• CHUANG, S., CHENG, Y., CHANG, C. ve CHIANG, Y. (2013). “The Impact of Self-Confidence on the Compromise Effect”, International Journal of Psychology, 48(4): 660-675.
• COVINGTON, M.V. (1992). Making the Grade: A Self-Worth Perspective on Motivation and School Reform, Cambridge University Press, New York.
• CROWLEY, B. (1997). “The Relationships Between Hardiness and Responses to Life Events in Adulthood”, Unpublished Master‟s Thesis. University of North Texas, Texas.
• ÇAM, M.O., TURGUT, E.Ö. ve BÜYÜKBAYRAM, A. (2014). “Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliğinde Dayanıklılık ve Yaratıcılık”, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(3): 160-163.
• ÇELİK, İ. (2014). Ortaokul Öğrencilerinin Özgüven Düzeyinin Bazı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi: Afyonkarahisar Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• DUNKLEY, D.M., ZUROFF, D.C., BLANKSTEIN, K.R. (2003). “Self-Critical Perfectionism and Daily Affect: Dispositional and Situational Influences on Stress and Coping”, Journal of Personality and Social Psychology, 84(1): 234-252.
• Erol Z, 2013.Mükemmeliyetçi kişilik. Timaş Yayıncılık, İstanbul, s. 1-20.
• FROST, R.O., MARTEN, P., LAHART, C. ve ROSENBLATE, R. (1990). “The Dimensions of Perfectionism Cognitive Therapy and Research”, Cognitive Therapy and Research, 14(5): 449-468.
• FLORON, V. MIKULINER, M.ve TAUBMAN, O. (1995). “Does Hardiness Contribute to Mental Health Dring A Stressful Real Life Situtaion? The Roles of Appraisal and Coping”, Journal of Personalty and Social Psychology, 68(4): 687-695.
• FRIBORG, O., BARLAUG, D., MARTINUSSEN, M., ROSENVINGE, J.H. ve HJEMDAL, O. (2005). “Resilience in Relation to Personality and Intelligence”, International Journal of Methods in Psychiatric Research,14(1): 29-42.
• FROST, R.O., HEIMBERG, R.G., HOLT, C.S., MATTIA, J.I. ve NEUBAUER, A.L. (1993). “A Comparison of Two Measures of Perfectionism”, Personality and Individual Differences, 14(1): 119-126.
• GÖKNAR, Ö. (2007). Özgüven kazanmak, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
• HAASE, J.E. (2004). “The Adolescent Resilience Model As A Guide to Interventions”, J Pediatr Oncol Nurs, 21(5): 289-299.
• HAMACHEK, D.E. (1978). “Psychodynamics of Normal and Neurotic Perfectionism”, Psychology, 15: 27-33.
• HANTON, S. EVANS, L. ve NEIL, R. (2003). “Hardiness and the Competitive Trait Anxiety Response”, Anxiety, Stress and Coping, 16(2): 167-184.
• HARRIS, R.N. ve SNYDER, C.R. (1986). “The Role of Uncertain Self-Handicapping”, Journal of Personality and Social Psychology, 51(2): 451-458.
• HEWITT, P.L. ve FLETT, G.L. (1991). “Perfectionism in the Self and Social Contexts: Conceptualization, Assessment, and Association With Psychopathology”, Journal of Personality and Social Psychology, 60(3): 456-470.
• HOBDEN, K. ve PLINER, P. (1995). “Self- Handicapping and Dimensions of Perfectionism: Self-Presentation vs. Self-Protection”, Journal of Research in Personality, 29(4): 461-474.
• HOLLENDER, M.H. (1965). “Perfectionism”, Comprehensive Psychiatry, 6(2): 94-103.
• HUMPHREYS, T. (1999). Çocuk Eğitiminin Anahtarı Özgüven, (Çev.) ANAPA, T., Epsilon Yayıncılık Hiz.Tic. San.Ltd.Şti. İstanbul.
• HUNTER, A.J. (2001). “A Cross-Cultural Comparison of Resilience in Adolescents”, Journal of Pediatric Nursing, 16(3): 172-179.
• JACELON, C. S. (1997). “The Trait and Process of Resilience”, Journal of Advanced Nursing, 25(1): 123-129.
• JONES, E.E. ve BERGLAS, S. (1978). “Control of Attributions About the Self Through Self-Handicapping Strategies: The Appeal of Alcohol and the Role of Under Achievement”, Personality and Social Psychology Bulletin, 4(2): 200−206.
• JUST, H. D. (1999). Hardiness: Is It Still a Valid Concept?.
• KADOUS, K., TAYLER, W.B., THAYER, J.M. ve YOUNG D. (2014). “Individual Characteristics and the Disposition Effect: The Opposing Effects of Confidence and Self-Regard”, Journal of Behavioral Finance, 15(3): 235-250.
• KASATURA, İ. (1998). Kişilik ve Özgüven, Evrim Yayınevi, İstanbul.
• KELLEY, H.H. (1973). “The Processes of Causal Attribution”. American Psychologist, 28(2): 107-128.
• KHOBASA, S.C. (1979). “Personality and Resistance to Illness”, American Journal of Community Psychology, 7(4): 413-423.
• KOBASA, S. (1979). “Stressful Life Events, Personality and Health: An Inquiry Into Hardiness”, Journal of Personality and Social Psychology, 37(1): 1-11.
• KOBASA, S.C. (1985). “Effectiveness of Hardiness. Exercise and Social Support As Resources Against Illness”, J Psychosom. Res., 29(5): 525- 533.
• KOLDITZ, T.A. ve ARKIN, R.M. (1982). “An Impression Management Interpretation of the Self-Handicapping Strategy”, Journal of Personality and Social Psychology, 43(3): 492-502.
• KOYDEMİR, S., SELİŞİK, Z.E.S. ve TEZER, E. (2005). “Evlilik Uyumu ve Mükemmeliyetçilik Boyutları Arasındaki İlişkiler”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(23): 65-75.
• LEARY, M.R. ve SHEPPERD, J.A. (1986). “Behavioral Self-Handicaps Versus Self-Reported Handicaps: A Conceptual Note”, Journal of Personality and Social Psychology, 51(6): 1265-1268.
• LUCCHETTI, A.E., PHIPPS, G.L. ve BEHNKE, R.R. (2003) “Trait Anticipatory Public Speaking Anxiety As A Function of Self‐Efficacy Expectations and Self‐Handicapping Strategies”, Communication Research Reports, 20(4): 348-356.
• MADDI, S.R. (1990). “Issues and interventions in stres mastery”, (Ed.) FRIEDMAN, H.S., Personality and Disease, Academic Press, New York.
• MADDI, S.R. (1998). “Dispositional Hardiness in Health and Effectiveness”, (Ed.) FRIEDMAN, H.S., Encyclopedia of Mental Health. Academic Press, San Diego.
• MASTEN, A., BEST, K. ve GARMEZY, N. (1990). “Resilience and Development: Contributions from the Study of Children Who Overcome Adversity”, Development and Psyshopathology, 2(4): 425-444.
• MCKAY, M. ve FANNİNG, P. (2000). “Özgüven”, (Çev: Fatoş Gaye Atay). Arkadaş Yayınevi, Ankara.
• MCCREA, S.M. ve HIRT, E.R. (2001). “The Role of Ability Judgments in Self-Handicapping”, Personality and Social Psychology Bulletin, 27(10): 1378-1389.
• MCGRANE, B., BELTON, S., POWELL, D., WOODS, C.B. ve ISSATEL, J. (2015). “Physical Self-Confidence Levels of Adolescents: Scale reliability andvalidity”, Journal of Science and Medicine in Sport, 19(7): 1-5.
• MURRAY, C.B. ve WARDEN, M.R. (1992). “Implications of Self-Handicapping Strategies for Academic Achievement: A re-Conceptualization”, Journal of Social Psychology, 132(1): 23-37.
• ORANGE, C. (1997). “Gifted Stundents and Perfectionism”, Roeper Review, 20(1): 1-9.
• Q’BRIEN, P.E. (2000). “Self-Handicapping Behaviors, Psychosocial Variables and Academic Achievement of Middle School Adolescents”, Doktora Tezi, Wayne Stete University.
• PARKER, W.D. ve ADKINS, K.K. (1995). “Perfectionism and the Gifted”, Roeper Review, 17(3): 173-175.
• PARKER, W.D. ve STUMPF, H. (1995). “An Exami-nation of the Multidimensional Perfectionism Scale With A Sample of Academically Talented Children”, Journal of Psychoeducational Assessment, 13(4): 372-383.
• PREUSSER, K.J., RICE, K.G. ve ASHBY, J.S. (1994). “The Role of Self-Esteem in Mediaty: The Perfectionism Depression Connection”, Journal of College Student Development, 35, 412-421.
• PYSZCZYNSKI, T. ve GREENBERG, J. (1983). “Determinants of Reduction in Intended Effort As A Strategy for Coping With Anticipated Failure”, Journal of Research in Personality, 17(4): 412-422.
• RICE, K.G., ASHBY, J.S. ve SLANEY, R.B. (1998). “Self-Esteem As A Mediator Between Perfectionism and Depression: A Structural eEquations Analysis”, Journal of Counseling Psychology, 45(3): 304 –314.
• RICE, K.G., LOPEZ, F.G. ve VERGARA, D. (2005). “Parental/Social Influences on Perfectionism and Adult Attachment Orientations”, Journal of Social and Clinical Psychology, 24(4): 580-605.
• RICE, K.G. ve PREUSSER, K.J. (2002). “The Adaptive/Maladaptive Perfectionism Scale”, Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 34(4): 210-222.
• ROSENBERG, M. (1965). Society and the Adolescent Selfimage, Princeton University Press, New Jersey.
• RYSKA, T.A. (2002). “Effects of Situational Self-Handicapping and State Self-Confidence on the Physical Performance of Young Participants”, Psychological Record, 52(4): 461-478.
• SILVERMAN, L.K. (1999). “Perfectionism: The Crucible of Giftedness”, Gifted Education International, 23(3): 233-245.
• SLANEY, R.B., RICE, K.G., MOBLEY, M., TRIPPI, J. ve ASHBY, J.S. (2001). “The Revised Almost Perfect Scale”, Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 34 (3): 130-146.
• SOLOMON, L.J. ve ROTHBLUM, E.D. (1984). “Academic Procrastination: Frequency and Cognitive-Behavirol Correlates”, Journal of Counseling Psychology, 31(4): 503-509.
• STOEBER, J. ve OTTO, K. (2006). Positive Conceptions of Perfectionism: Approaches, Evidence, Challenges”, Personality and Social Psychology Review, 10(4): 295–319.
• SUDDARTH, B.H. ve SLANEY R.B. (2001). “An Investigation of Dimensions of Perfectionism in College Students”, Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 34(3): 157-165.
• ŞEKER, S.S. (2011). 9–11 Yaş Grubu Çocuklarda Orff Schulwerk Destekli Keman Eğitiminin Keman Dersine İlişkin Tutum, Öz Yeterlik, Öz Güven ve Keman Çalma Becerisi Üzerindeki Etkileri, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• TICE, D.M. (1991). “Esteem Protection or Enhancement? Self-Handicapping Motives and Attributions Differ by Trait Self-Esteem”, Journal of Personality and Social Psychology, 60(5): 711-725.
• TICE, D.M. ve BAUMEİSTER, R.F. (1990). “Self- Esteem, Self- Handicapping and Self-Presentation: The Strategy of Inadequate Practice”, Journal of Personality, 58(2): 443-464.
• TOPLU, E. (2013). Mükemmeliyetçi Tutumlar ve Problem Çözme Becerilerinin Psikolojik İyilik Hali İle İlişkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• TUNCER, B. (2006). “Kaygı Düzeyleri Farklı Üniversite Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Mükemmeliyetçilik Özelliklerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• TURHAN, N. (2013). Mükemmeliyetçi Kişiliğin Gelişimi, Marmara Eğitim Kurumları, İstanbul.
• TUSAIE, K. ve DYER, J. (2004). “Resilience: A Historical Review of the Construct”. Holist NursPract, 18(1): 3-8.
• URDAN, T. ve MIDGLEY, C. (2001). “Academic Self-Handicapping: What We Know, What More There Is to Learn?”, Educational Psychology Review, 13(2): 115-138.
• WHITE, K.A. (2009). “Self Confidence: A Concept Analysis”, Nursing Forum, 44(2): 103-114.
• WILLIAMS, A. (2001). “A Literature Review on the Concept of Intimacy in Nursing”, Journal of Advanced Nursing, 33(5): 660- 667.
• YILDIZ, N., Yolsal, N., AY, P. ve KIYAN, A. (2003). “İstanbul Tıp Fakültesi’nde Çalışan Hekimlerde İş Doyumu”, İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası, 66(1): 34-41.
• ZANDER, M., HUTTON, A. ve KİNG, L. (2010). “Coping and Resilience Factors in Pediatric Oncology Nurses”, J Pediatr Oncol Nurs, 27(2): 94-108.
• ZUCKERMAN, M., KIEFFER, S.C. ve KNEE, C.R. (1998). “Consequences of Self- Handicapping Effects on Coping”, Academic Performance and Adjustment, Journal of Personality and Social Psychology, 74(6): 1619-1628.