Erken Cumhuriyet Döneminde Liberal Bir Portre: Ahmet Ağaoğlu

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 30, 138 - 152, 30.05.2024

Celal Özdemir

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1439618

Öz

Bu çalışmanın amacı, Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş dönemi aydınlarından olan Ahmet Ağaoğlu’nun biyografisini, savunmuş olduğu ferdiyetçilik fikri çerçevesinde incelemektir. Araştırma, Ahmet Ağaoğlu’nun eserlerini merkeze alarak, onun düşüncesindeki dönüşümü incelemiştir. Birincil kaynakların yanı sıra, Ağaoğlu hakkında hazırlanmış, hatıratlar, kitap ve makale gibi ikincil kaynaklar da kullanılmıştır.
Ahmet Ağaoğlu hayatının farklı dönemlerinde farklı siyasi fikirlerden etkilemiştir. Gençlik yıllarında oryantalist düşüncelerden etkilenmiş, daha sonra Türk milliyetçisi olarak tanımlamıştır. Ulus devlet inşası sürecinde ise liberal bir aydın profili çizmiştir. Ancak tüm bu dönüşümlere rağmen düşüncesindeki ferdiyetçilik seyri belirgin bir unsur olmuştur. Erken Cumhuriyetin liberal bir aydını olan Ağaoğlu, 1930’lardan sonra ise muhalif, küskün bir aydın olarak görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Ağaoğlu, Ferdiyetçilik, Liberal, Aydın, Erken Cumhuriyet

A Liberal Portrait in the Early Republic Period: Ahmet Ağaoğlu

Öz

Abstract
Purpose: The aim of this study is to examine the biography of Ahmet Ağaoğlu, an intellectual figure from the transitional period between the Ottoman Empire and the Republic of Turkey, within the framework of his advocated concept of individualism.
Design/Methodology: The research has examined the transformation in Ahmet Ağaoğlu's thought by focusing on his works. In addition to primary sources, secondary sources such as memoirs, books, and articles about Ağaoğlu have also been utilized.
Findings: Ahmet Ağaoğlu was influenced by various political ideas throughout different periods of his life. In his youth, he was influenced by Orientalist thoughts, later identifying as a Turkish nationalist. During the process of nation-state building, he portrayed a profile of a liberal intellectual. However, despite these transformations, individualism remained a prominent element in his ideology. Ağaoğlu, who was an early Republican liberal intellectual, came to be perceived as a dissident and estranged intellectual after the 1930s.
Limitations: The study is focusing on Ağaoğlu's ideological transformation and his liberal identity. The thoughts during his nationalist and orientalist periods have not been detailed.
Originality/Value: The main value of the study lies in presenting Ahmet Ağaoğlu's biography along with highlighting the trajectory of his liberal ideology.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Ağaoğlu, Individualism, Liberalism, Intellectual, Early Republic

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (1930). Serbest İnsanlar Ülkesinde. İstanbul: Sanayii Nefise Matbaası.
• Ağaoğlu, A. (1933). Devlet ve Fert. İstanbul: Sanayii Nefise Matbaası.
• Ağaoğlu, A. (1942). İhtilal mi İnkılâp mı? Ankara: Alaeddin Kıral Basımevi.
• Ağaoğlu, A. (1950). Serbest Fırka Hatırları. İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
• Ağaoğlu, A. (1972). Üç Medeniyet. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Ağaoğlu, A. (2010). Mütareke ve Sürgün Anıları. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Ağaoğlu, S. (1969). Babamın Arkadaşları. İstanbul: Baha Matbaası.
• Akçuraoğlu, Y. (2009). Türk Yılı 1928. Ankara: TTK.
• Aydemir, Ş. S. (1986). İnkılâp ve Kadro. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bora, T. (2017), Cereyanlar: Türkiye'de Siyasî İdeolojiler, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boratav, K. (2005). İktisat Tarihi (1908-1980). E. S. Akşin içinde, Türkiye Tarihi cilt:4 Çağdaş Türkiye 1908-1980 (s. 297-333). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Georgeon, F. (2006). Osmanlı Türk Modernleşmesi 1900-1930 Seçme Yazılar. İstanbul: YKY.
• Kadıoğlu, A. (2009). Milliyetçilik- Liberalizm Ekseninde Vatandaşlık ve Bireysellik. T. Bora içinde, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, Milliyetçilik, Cilt:4 (s. 284-292). İstanbul: İletişim.
• Okyar, O., & Seyitdanlıoğlu, M. (2010). Atatürk, Okyar ve Çok Partili Türkiye/ Fethi Okyar'ın Anıları. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Özcan, U. (2010). Yüzyıl Dönümünde Batıcı Bir Aydın Ahmet Ağaoğlu ve Rol Değişikliği. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Soysal, A. G. (2009). Ahmet Ağaoğlu. e. M. Alkan içinde, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce (s. 202-207). İstanbul: İletişim.
• Trak, A. (1981). Devlet ve Fert: Gecikmiş Bir Kitap Eleştirisi. Toplum ve Bilim, sayı: 14, C. Yaz/1981, s. 64-83.
• Uyar, H. (2005). Ağaoğlu Ahmet'in "Liberal Muhalif" Gazetesi: Akın. e. M. Erdoğan içinde, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, Liberalizm, Cilt 7 (s. 224-229). İstanbul: İletişim.
• Yılmaz, Murat, (1991). Ahmet Ağaoğlu'nda Liberalizm ve Milliyetçilik, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.