VAHİY SIRASINDA HZ. PEYGAMBER’İN MELEKİYETE YÜKSELMESİ YA DA VAHİY MELEĞİNİN BEŞERİYETE BÜRÜNMESİ TEORİSİ

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 10, 17 - 26, 14.01.2016

Halil Aldemir

Öz

Ulumu’l-Kur'ân kaynaklarından hadis şerhlerine varıncaya kadar geniş bir yelpazeye yayılan İslâmî yazında vahyin keyfiyetine ilişkin bir teori dillendirilmiştir. Söz konusu teori, beşerî düzlemde iletişimin gerçekleşmesi için olmazsa olmaz iki temel şarta; dil birliğine ve aynı kategoriye mensup varlık olma esasına dayanmaktadır. Hz. Peygamber (s.a.v.) ile vahiy meleği arasındaki iletişimde bu esasa dayanarak geliştirilen bu teoride vahiy sırasında ya melek insan suretine bürünür, ya da peygamber beşer suretinden sıyrılıp melekleşir. Bu makalede tarihte ve günümüzde dile getirilen ve savunulan bu teori, delilleri ile birlikte ele alınacak ve kritik edilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Vahiy, peygamber, melek, beşer, dil.

Kaynakça

• Abd İbn Humeyd, Müsned, Mektebetü’s-sünne (Subhî el-Bedrî es-Sâmirrâî, Muhmûd Muhammed Halîl es-Sa‘îdî), Kâhire 1988.
• Abdurrezzâk İbn Hemmâm, es-San‘ânî, Tefsîru’l-Kur'ân’i’l-azîm (nşr. Mustafa Müslim), Mektebetü’r-Rüşd, Riyâd h. 1410.
• Âlûsî, Ebu’s-Senâ Şihâbuddin Mahmud İbn Abdillah (ö. 1270/1854), Ruhû'l-maânî fî tefsîri’l-Kur'ân’i’l-azîm ve’s-seb’i’l-mesânî (nşr. Ali Abdulbari Atiyye), I-XV, Dâru’l-kütübi’l-ılmiyye, Birinci Baskı, Beyrut 1994.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, I-VIII, el-Mektebetü’l-İslamiyye, İstanbul, ty.
• Demirci, Muhsin, Vahiy Gerçeği, İFAV, İstanbul 1996.
• _______, Kur'ân Tarihi, İFAV, İstanbul 2014.
• Duman, Zeki, Vahiy Gerçeği, Fecr Yayınevi, Ankara 1997.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'ân Dili, İstanbul 1971.
• Humeydî, Abdullah İbnu’z-Zübeyr Ebu Bekr, Müsnedu’l-Humeydî (nşr. Habîburrahmân el-A‘zamî), Dâru’l-kutubi’l-‘ılmiyye-Mektebetü’l-Mütenebbî, Beyrut-Kahire, ts.
• Izutsu, Toshihiko, Kur'ân’da Allah ve İnsan (çev. Süleyman Ateş), Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul ts.
• İbn Akîle, Cemâluddîn Muhammed İbn Ahmed, ez-Ziyâde ve’l-ihsân fî ‘ulûmi’l-Kur'ân, Dâru’l-kutubi’l-‘ılmiyye, Beyrut 2009.
• İbn Haldûn, Mukaddime (trc. Zakir Kadiri Ugan), İstanbul 1986.
• İbn Hanbel, Ahmed eş-Şeybânî, Müsnedü Ahmed b. Hanbel, (nşr. Bedreddin Çetiner), I-VI, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
• İbn Hıbbân, Ebu Hâtim Muhammed İbn Ahmed et-Temîmîel-Büstî, Sahîh İbn Hıbbân bi tertibi İbn Balbân (nşr. Şu‘ayb Arnâvut), Müessesetü’r-risâle, Beyrut 1993.
• İbn İshak, Ebû Abdillah Muhammed ö. 150/767), Siyer (nşr. Muhammed Hamidullah, trc. Sezai Özel), Akabe Yayınları, İstanbul 1991.
• Kirmanî, Şemsuddin Muhammed İbn Yûsuf, el-Kevâkibu’d-derâri fi şerhi sahihi’l-Buhârî, Beyrut 1981.
• Mekkî İbn Ebî Tâlib, Hammûş İbn Muhammed İbn Muhtâr el-Kaysî el-Kayravânî el-Endelüsî el-Kurdubî el-Mâlikî, el-Hidâye ilâ bulûği’n-nihâye fî ‘ılmi ma‘âni’l-Kur'ân ve tefsirihi ve ahkâmihi ve cümelin fî funûni ‘ulûmihi (nşr. eş-Şâhid el-Bûşeyhî), Şarikâ, yy. 2008.
• Mennâ Halîl el-Kattân, Mebâhis fî ‘ulûmi’l-Kur'ân, Mektebetü’l-ma‘ârif, Riyâd 1992.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccâc, Sahîhu Müslim, (nşr. Muhammed Fuad Abdulbaki), I-V, Dâru’l-hadis, Kahire 1991.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed İbn Ali (ö. 303/915), Sünenü’n-Nesâî, (nşr. Mektebu Tahkiki’t-turâsi’l-İslâmî), I-IX, Dâru’l-Marife, Beyrut, 1992.
• _______ , es-Sünenu’l-kubrâ, (nşr. Abdulğaffâr Süleyman, Seyyid Kesrevî Hasan), I-VII, Dâru’l-kütübi’l-ılmiyye, Birinci Baskı, Beyrut 1991.
• Pakiş, Ömer, Kur'ân Tarihi, Kitâbî Yayınları, İstanbul 2013.
• Rabî‘, İbn Habîb İbn ‘Umar el-Ezdî el-Basrî, el-Câmi‘ Müsnedü’l-İmâm er-Rabî‘ (nşr. Muhammed İdrîs, ‘Âşûr İbn Yûsuf), Dâru’l-Hıkme-Mektebetü’l-istikâme, Beyrut h. 1415.
• Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahmân, el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur'ân (nşr. Mustafa Dîb el-Buğâ), Dâru İbn Kesîr, Beyrut-Dımaşk 2006.
• Taberî, Ebu Ca'fer Muhammed İbn Cerîr, Câmi'u'l-beyân an te'vîli âyi’l-Kur'ân (nşr. Ahmed Muhammed Şâkir), Müessesetü’r-risâle, Beyrut 2000.
• Tehanevi, Muhammed İbn Ali İbn Ali, Keşşâfu ıstılahâti’l-fünûn, İstanbul 1984.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa (ö. 279/892), el-Câmiu’s-sahîh (nşr. Ahmed Muhammed Şakir), I-V, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut ts.
• Zerkeşî, Bedruddin Muhammed İbn Abdillah (ö. 794/1392), el-Burhân fi ulûmi’l-Kur’ân (nşr. Cemal Hamdi ez-Zehebî), I-IV, Dâru’lma’rife, Beyrut 1990.