GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ'NDE KALKINMAYI GECİKTİREN BEŞERİ KÖKENLİ SORUNLARIN GÖKSU ÇAYI HAVZASI (ADIYAMAN) ÖZELİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 2, 28 - 56, 17.04.2014

Mehmet Emin Sönmez Sedat Avcı

Öz

Ülkeler gelişmişlik açısından gelişmiş ve gelişmekte olanlar şeklinde iki başlık altında ele alınırlar. İster gelişmiş, isterse gelişme olan ülke şeklinde nitelendirilsin her ülkede gelişmişlik açısından farklı bölge ve yöreler olabilir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin kuzeybatısında yer alan Göksu çayı havzası, Türkiye'nin geri kalmış yörelerinden birini oluşturmaktadır. Havzada ekonomik faaliyetler büyük ölçüde tarıma dayanmaktadır. Gelecekte çok daha fazla önem kazanması beklenen tarımsal faaliyetler, günümüzde refah seviyesinin istenilen düzeye ulaşmasına yetişmemektedir. Tarımsal faaliyetleri yürüten çiftçilerin daha çok yerel şartlara göre sürdürülmesi, küresel koşulların üretimde göz ardı edilmesi ve üretimin de daha çok kendi ihtiyaçlarının karşılamaya yönelik olması; havzadaki beşeri kaynaklı sorunların global etkilerden çok yerel koşullarda geliştiğini göstermektedir. Göksu çayı havzasında kalkınmayı güçleştiren sorunlar arasında arazi kullanımından kaynaklananlar, planlama ve altyapı yetersizliğine bağlı olanlar, hızlı nüfus artışı ve nüfusun özelliklerinden dolayı ortaya çıkanlar ve tarımsal yöntemlerinden kaynaklananlar başta gelmektedir. Bu sorunların aşılmasında yasal düzenlemelerin yeterli olmaması da ayrı bir sorun olarak kabul edilebilir. Söz konusu problemlerin çözümü, mevcut potansiyelin akılcı kullanımı, kaynakların değerlendirilmesi ve kapalı ekonomi koşullarında gerçekleştirilen üretim yerine, küresel ekonomi şartlarının da göz önünde bulundurulduğu bir üretimden geçmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arazi kullanımı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi, kırsal kalkınma, Göksu Çayı Havzası, planlama

Kaynakça

• Agenor, P.R. (2010). “A Theory of Infrastructure-led Development”. Journal of Economic Dynamics & Control (34): 932–950.
• Aksoy, U., Okur, B., Ul, M. A., Tuncay, Ö. ve Atış, E. (2000). “Kaynak Koruyucu Girdi Kullanımı”. V. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi: 343-364. <http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/668e20b3c9e9185_ek.pdf?tipi=14&sube=>, 29.10.2011.
• Atalay, İ. (1984). Türkiye'de Kır Yerleşmelerinin Arazi Degredasyonu Üzerindeki Etkileri. Coğrafya Araştırmaları I (1): 91-101.
• Chambers, R. (1983). Rural Development. New York: Longman Scientific & Tecnical.
• Çelik, N. (2000). Tarımda Girdi Kullanımı ve Verimliliğe Etkileri. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Yayını.
• Elmas, G. (2001). Küreselleşme Sürecinde Bölgesel Dengesizlikler AB ve Türkiye. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ersoy, M. (2007). “Kapsamlı Planlama Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Bugünü”. Kentsel Planlama Kuramları : 115-171. Ankara: İmge Kitabevi.
• Hass, G., Wetterich, F. ve Köpke, U. (2001). “Comparing İntensive, Extensified and Organic Grassland Farming in Southern Germany by Process Life Cycle Assessment”. Agriculture, Ecosystems and Enviroment (83): 43-53.
• Herranz-Loncan, A. (2007). “Infrastructure investment and Spanish economic growth, 1850–1935”. Explorations in Economic History (44): 452–468.
• House, A., Macleod, N., Cullen, B., Whitbread, A., Brown, S. ve Mcivor, J. (2008). “Integrating production and natural resource management on mixed farms”. Agriculture, Ecosystems and Environment (127): 153–165.
• Ildırar, M. (2004). Bölgesel Kalkınma ve Gelişme Stratejileri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• İnandık, H. (1958). “Adapazarı Bölgesinin İktisadî Coğrafyası”. Coğrafî Araştırmalar II: 56-89. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü.
• Kalaycıoğlu, S. (2001). “Gap Bölgesinde Urfa, Harran ve Diyarbakır'da Farklı Kesimlerde Toplumsal, Kültürel ve Ekonomik Değişim Beklentileri”. II. GAP ve Sanayi Kongresi Bildiriler Kitabı: 253-265. Diyarbakır: TMMOB Diyarbakır Makina Mühendisleri Odası.
• Kalelioğlu, E. (1989). “Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Tarımsal Yapısı”. Coğrafya Araştırmaları I (1): 159-167.
• Kantarcı, M. D. (2005). Türkiye'nin Yetişme Ortamı Bölgesel Sınıflandırması ve Bu Birimlerdeki Orman Varlığı ile Devamlılığının Önemi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi.
• Karaer, F. ve Gürlük, S. (2002). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Tarım-Çevre İlişkileri”. Kırsal Çevre Yıllığı : 57-66. Ankara: Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği.
• Mutluer, M. (1999). “Türkiye'de Bölgesel Dengesizlikler ve Bölge Planlama Çalışmaları Üzerine Gözlemler”. Ege Coğrafya Dergisi (10): 173-194.
• Tonyalı, L. (2006). AB'ye Uyum Sürecinde Ortak Tarım Politikasına Uyumun Türk Tarımına Yaratacağı Coğrafî Etkiler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış yüksek lisans tezi).
• Tüik (2010a). Demografik İstatistikler. <http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=37&ust_id=11>, 10.06.2010
• Tüik (2010b). Türkiye İstatistik Yıllığı 2009. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
• Tüik (2010c). Tarım Alet ve Makine Sayıları. < http://www.tuik.gov.tr/bitkiselapp/tarimalet.zul>, 10.06.2010
• Tümertekin, E. (2007). “Planlama Eğitimi-Coğrafya İlişkisi Üzerine”. Kent ve Planlama Geçmişi Korumak Geleceği Tasarlamak (Ed. A. Mengi): 225-237. Ankara: İmge Kitabevi.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2009). Ekonomik Coğrafya Küreselleşme ve Kalkınma. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Zechmeister, H., Tribsch, A., Moser, D., Peterseil, J. ve Wrbka, T. (2003). “Biodiversity 'hot spots' for bryophytes in landscapes dominated by agriculture in Austria”. Agriculture, Ecosystems and Environment (94): 159–167.