Kur’ân-ı Kerim’de Hz. Peygamber’e Verilen Hikmet ve Öğretilen Sünnet

Yıl 2019, Sayı: 15, 7 - 36, 18.09.2019

Muhammed Fatih Kesler

https://doi.org/10.5281/zenodo.3445491

Öz

Cahiliye Arap toplumundan başlayarak bütün
insanları ilahi bildirimler doğrultusunda eğitmek ve kendilerine rehberlik
yapmakla görevlendirilen ve hiçbir beşerden dini bir eğitim almadığı bilinen
Hz. Peygamber’in, aşkın bir güç tarafından eğitilmiş olması gerekir. Bu
bağlamda Kur’ân-ı Kerim (en-Nisâ/113), ona vahyin yanı sıra bu kutsal metinleri
tahkim eden bir başka nimetin, “hikmet” olarak bahşedildiğini
belirtmektedir.

Hikmet kelimesi, araştırmamız esnasında da
görüleceği üzere kullanıldığı ayetlerdeki bağlama göre değişik anlamlar ifade
etmektedir. Ancak biz, bunların arasından, konumuza uygun olduğunu
düşündüğümüz;“gem vurmak yani olumsuz durumlardan engellemek” ve “özel ilahi bilgiyle
eğitmek” gibi anlamları temel alarak Hz. Peygamber’in edindiği rabbani eğitimi
ve kendisine öğretilen sünnetin neşet ettiği kaynağı inceleyeceğiz. Onun
eğitiminin, peygamberlik öncesi yaşantısını oluşturan kırk yıllık süreç ve
peygamberlik sonrasını oluşturan yirmi üç yıllık süreç olmak üzere iki dönemden
oluştuğu bilinmektedir. Bu süreçlerin birincisinde kendisinin, müşrik bir
toplumda yaşamasına rağmen, etrafında cereyan eden birtakım yanlış inanç ve
eylemlere uymaktan ilahi bir gözetimle engellendiği birçok rivayetle sabittir.
İkinci devrede ise onun, Kur’ân ayetlerinde tafsilatlı olarak açıklanmayan
ancak nebevî uygulamalara yansıyan ibadetlerin ifa şekilleri ve bazı ayetlerde
işaret edilen ancak muhtevası belirtilmeyen birçok hususta ilahi yönlendirme ve
müdahalelere muhatap olduğu bir gerçektir. Dolayısıyla bu devrelerden
birincisini; nübüvvete hazırlık devresi olarak kabul edersek, ikincisinde, Hz.
Peygamber’e, Kur’ân vahyinden ayrı olarak bahşedilen manevi bir eğitim ve
iletişim yoluyla sünnetin şekillendiğini söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân-ı Kerim, Hikmet, Hz. Peygamber, Rabbani Eğitim, Kötülüklerden Engellenmek

The Wisdom and Taught-Sunnah Given to the Prophet (Pbuh) in the Al- Qur’ân Al-Karîm

Öz

It is an a priori truth
that the Prophet of Islam—who was, historically, not received teaching from any
human being; and as such was missioned to teach as well as to guide all
humanity starting from the Arab society of the Jâhiliyyah Era / the Era of Existential
Ignorance—  to human beings as a  whole in accordance with the revealed divine
edifications was predictably educated by a transcendental source. In such a
connection, the Qur’ân repeatedly emphasizes that the Prophet (PBUH) is
bestowed both wahy (“divine revelation”) and hikmah (“wisdom”), which is beside
the Qur’ân, yet somehow apart from it. (al-Nisâ’, 113)

Not to mention, the
word hikmah connotes various meanings at various junctures in the Qur’ânic
verses, as seen in this article. In this study, connected to the matter under
study, especially two meanings of al-hikmah—i.e. “curbing” (i.e., obstructing
negative attitudes and behaviors) and “edifying with a special divine
episteme”—will be at the stake in the aim to specify and emphasize the divine
edification given to the Prophet and the Sunnah taught.  From hence, the study aims to analyze the
divinely edification received by the Prophet and the source from which the
taught-Sunnah flowed. What is more, the edificatory periods of the Prophet is
categorized within two periods: The first is the pre-Revelatory Period that is
his educational phases till the age of forty; and the second is the Revelatory
Period that spans twenty-three years. For the former, as vindicated by many
prophetic relations, he was protected and preserved through various means of
divine surveillance from wrong creeds and customs within the context of an
associatory society. For the latter, he was obviously subjected to divine
guidance and initiation in many cases and occasions, be they the modes of
discharge of certain prayers manifested from prophetic praxes, yet not
vindicated clearly by Qur’ânic verses, or they divine guidance hinted by some
Qur’ânic verses, yet not explicated in it openly. Thence, it can be claimed
that the former period is preparatory period for the prophecy of the Prophet;
and the latter is a scene where the Sunnah was formed and shaped through
spiritual edification and communication apart from the Qur’ânic wahy. 

Anahtar Kelimeler

Qur’ân al-Karîm, Hikmah, Wisdom, Prophet, Divine Edification, Being Curbed from Evils

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuad(ö:1388/1968). el-Mu’cemü’l-müfehres li elfâzı’l-Kur’âni’l-Kerim. Beyrut tsz.
• Abdurrezzak Kâşânî (ö:736/1335). Tasavvuf Sözlüğü. çev: Ekrem Demirli, İstanbul 2004.
• el-Aclûnî, Ebu’l-Fidâ İsmâil b. Muhamme (ö:1162/1742). Keşfu’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs. Haleb tsz.
• Ahmed b. Hanbel (ö:241/855). el-Müsned. İstanbul 1401/1981.
• el-Beğavî, Ebû Muhammed Huseyn b. Mesud (ö:516/1122).Meâlimu’t-tenzîl. Suudi Arabistan 1417/1997.
• el-Beyhâkî, Ebû Bekir Ahmed b. Huseyn (ö:458 /1065).Delâilü’n-nübüvve. byy 1408/1998.
• el-Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil (ö:256/870). el-Câmiu’s-sahîh. İstanbul 1401/1981.
• el-Cevherî, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd (ö:400/1009). es-Sıhâh tâcu’l-luğa ve sıhâhi’l-Arabiyye. Beyrut 1407/1987.
• Concise Oxford American Dictionary- 1st Edition, wisdom md.
• el-Cürcânî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed (ö:816/1413). Kitâbu’t-ta’rifât. Beyrût 1408/1988.
• Duman, Zeki. Vahiy Gerçeği. Ankara 1997.
• Ebu Dâvûd Süleyman b. el-Eşas es-Sicistânî (ö:275/889). es-Sünen. İstanbul 1401/1981.
• el-Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed (ö:370/980).Tehzîbu’l-luğa. Beyrût 2001.
• el-Firûzâbâdî, Ebû Tâhir Mecduddîn Mahmûd b. Ya'kûb (ö:817/1415). el-Kâmûsu'l-muhît. Beyrût 1413/ 1993.
• İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. Hasan el-Ezdî (ö:321/933). Cemheratü’l-luğa. Beyrut 1987.
• İbn Fâris, Ebu'l- Huseyn Ahmed (ö:395/1004). Mu'cemu mekâyîsı'l-luğa. Beyrût 1411/1991.
• İbn Hişam, Ebu Muhammed Abdülmelik (ö:218/833). es-Sîratü’n-nebeviyye. Beyrut 1412/1992.
• İbn Kesîr, İmâdüddin Ebu’l-Fidâ İsmâil (ö:774/1373). el-Bidâye ve’n-nihâye. byy 1417/1997.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâil (ö:774/1373). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Kuveyt 1418/1998.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî (ö:273/887). es-Sünen. İstanbul 1401/1981.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem (ö:711/1311).Lisânu’l-Arab. Beyrût tsz.
• el-İsfehânî, Ebu’l Kâsım Hüseyin b. Muhammed er-Râğıb (ö:502/1108). el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’ân. Beyrut 1412/1992.
• el-İskenderânî, Muhammed b. Ahmed (ö:1306/1889). el-Ehâdîsû’l-Kudsiyye. Beyrût 1425/2005.
• el-Kâsımî, Muhammed Cemâluddîn (ö:1332/1914). Mehâsinu’t-tevîl. Beyrût 1418/1992.
• el-Kurtûbî, Ebû Abdullah b. Ahmed (ö:671/1273). el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’ân. Kahire 1967.
• Kırbaşoğlu, Hayri. İslam Düşüncesinde Sünnet. Ankara 2016.
• Kutluer, İlhan. “Hikmet”. TDV, İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1998.
• Merriam-Webster Collegiatae Dictionary, Wisdom md.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn b. el-Haccâc el-Kuşeyrî (ö:261/875). el-Câmiu’s-sahîh. İstanbul 1401/1981.
• er-Râzî, Ebû Abdullah Fahruddîn b. Muhammed (ö:606/1210). Mefâtîhu’l-ğayb. Beyrut 1417/1997.
• es-Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr (ö:911/1505). ed-Dürru’l-mensûr fi’t-tefsîri bi’l-me’sûr. Beyrut 1414/1993.
• es-Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr (ö:911/1505). Lübâbü’n-nükûl fî esbâbi’n-nüzûl. Beyrût 1420/1999.
• et-Taberî, Ebû Câfer Muhammed b. Cerîr (ö:310/923). Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi'l-Kur’ân. Beyrût 1408/1988.
• et-Tabersî, Ebû Ali el-Fadl b. el-Hasen (ö:548/1154). Mecmeu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut 1414/1994.
• et-Tahâvî, Ebu Cafer Ahmed b. Muhammed b. Selâme (ö:331/933). Şerhu müşkili’l-âsâr. Beyrut 1994.
• et-Tehânevî, Muhammed Hâmid b. Muhammed (ö:1158/1745). Kitâbu keşşâfi ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. Beyrut 1996.
• et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammmed b. İsa (ö:279/892). es-Sünen. İstanbul 1401/1981.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul 2002.
• el-Vâhidî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmed (ö:468/1076). Esbâbu’n-nüzûl, (thk: Kemal Besyûnî Zağlûl). Beyrût 1411/1991.
• Yazır, Muammed Hamdi (ö:1361/1942). Hak dini Kur’ân dili. İstanbul 1979.
• ez-Zebîdî, Ebu’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed el-Huseynî (ö:1205/1791). Tâcu’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. Kuveyt 1408/1987.
• ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullâh Mahmûd b. Ömer (ö:538/1144). el-Keşşâf ‘an hakâikı’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vucûhi't-te’vîl. Beyrût 1415/1995.
• ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullâh Mahmûd b. Ömer (ö:538/1144). Esâsü’l-belâğa. Beyrût 1984.