en-Nablusî’nin Divânında Muhteva

Yıl 2019, Sayı: 15, 159 - 188, 18.09.2019

İsmail Ekinci

https://doi.org/10.5281/zenodo.3445503

Öz

Konu, tema, muhteva, içerik ve öz aynı
anlamlarda kullanılan kavramlardır. Şiirde konu, şiirin kafiye, ahenk gibi
biçimsel özelliklerinin dışında kalan ve eserin içini dolduran kısım olarak
tanımlanır. Şiirin ilk kelimesinden son kelimesine kadar hangi duygu ve düşünce
üzerine yoğunlaşıldığı, şiirde hangi meselenin ele alındığı ve okuyucuya ne
söylendiğidir. Bir şairin şiirinde muhteva çeşitliliği, şairin şairlik
kudretini göstermektedir.

Arap şiirinin gelişmesine katkıda bulunmuş
Arap şairlerden birisi de Abdulganî b. İsmail en-Nablusî’dir. en- Nablusî
1641-1731 yılları arasında Dımaşk’ta yaşamış dönemin önde gelen
alimlerindendir. Tefsir, hadis, fıkıh, kelâm, tecvit, tasavvuf, şiir, edebiyat,
felsefe, mantık, rüya tabiri, seyahatname, tarih, cifr gibi birçok alanda
yazdığı 294 eseriyle ün salmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı, Muhteva, Şiir, Tasavvuf, Edebiyat

The Content of Nablusi’s Dewan

Öz

Subject, theme, content, ingredient and
essence are used in the same meanings. The subject in poetry is defined as the
part of the poem which is outside the formal features of the poem such as rhyme
and harmony and filling the work. What emotions and thoughts are focused on
from the first word to the last word of the poem, what issues are discussed in
the poem and what is told to the reader. The diversity of content in a poet's
poetry shows the poet's might.

One of the Arab poets who have contributed to
the development of Arab poetry is Abdulgani b. İsmail en-Nablusi. en-Nablusi
who lived in 1641-1731 in Damascus was among the leading intellectual the was
famous for his 294 works in various fields such as tafsir, hadith, fiqh, kalam,
tajvid, mysticism/sufism, poetry, literature, dream interpretation, travel
writing, history, cifr.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Content, Poetry, Sufism, Literature

Kaynakça

• Akkach, Samer. Abd al-Ghani al-Nabulusi Islam and the Enlightenment. Oneworld Publications, England, 2007.
• Alaaddin, Bekri. Bir Çağın Öncüsü Abdulganî Nablusî Hayatı ve Fikirleri. Çev. Veysel UYSAL, İnsan Yayınları, İstanbul, 1995.
• Altuntaş, Halil. Şahin, Muzaffer. Kur’an-ı Kerim Meali. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 22. Baskı, Ankara, 2012.
• Ateş, Ahmed. “Gazel”. İslam Ansiklopedisi, IV, MEB, Eskişehir, 1997.
• Bağdadî, İsmail Paşa. Esmâi’l-Muellifîn ve Âsaru’l-Musannifîn. Dâru İhyai’t-Turasi’l-ʻArabî, Beyrut, 1901.
• el-Bedevî, Ahmed Ahmed. Usûsu’n-Nakdi’l-Edebî ʻinde’l-ʻArab. Dâru Nahdati Mısır, Kahire, 1979.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Değimleri Sözlüğü. 3. b. Anka Yayınları, İstanbul, 2005.
• Çelebi, İlyas. “Sünnetullah”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXVIII. İstanbul, 2010.
• Çetişli, İsmail. Metin Tahlillerine Giriş-Şiir. Akçağ Yayınları, Ankara, 2010.
• ed-Dehhân, Sâmî. el-Ğazel munzu Neş’etihi hattâ Sadriʻd-Devleti’l-ʻAbbâsiyye. 2. b, byy. Kahire, 1964.
• Ekinci, İsmail. Abdulganî b. İsmail en-Nablusî ve Divânu’l-Hakâik ve Mecmûʻu’r-Rekâik İsimli Eseri. Basılmamış Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2019.
• Ergin, Mehmet Mesut. “Osmanlı Dönemi Arap Şiirinde Sosyal Unsurlar”. Nüsha, S. 21, Ankara, 2006.
• el-Ezdî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasan. Cemheretu’l-Luğa. Tahk. Remzî Munîr Baʻalbekî, Dâru’l-ʻİlm li’l-Melâyîn, Beyrut, 1987.
• el-Fîrûzâbâdî, Ebû Tâhir Mecduddin Muhammed b. Yakup. el-Kâmûsu’l-Muhît. Tahk. Muhammed Nâim el-Araksûsî, Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1426/2005.
• el-Ğazzî, Kemaleddin. el-Virdu’l-Unsiyye ve’l-Vâridu’l-Ḳudsiyye fî Tercemeti’l-‘Arifi ‘Abdu’l-Ğanî en-Nablusî. Tahk. Samir Akkaş, Dâru Brill, Londra, 2012.
• el-Halil b. Ahmed Ebû Abdirrahman el-Ferahîdî. Kitâbu’l-ʻAyn. Tahk. Mehdi el-Mahzûmî, İbrahim es-Sâmerrâî, Dâru Mektebeti'l-Hilâl, Beyrut ts.
• İbn Manzûr, Cemâluddîn Muhammed b. Mukerrem. Lisânu’l-ʻArab. 3. b., Dâru İhyai’t-Turasi’l-ʻArabi, Beyrut, 1999.
• İbn Sîde, Ali b. İsmail el-Mursi. el-Muhkem ve’l-Muhîtu’l-ʻAzâm. Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye, Beyrut, 2000.
• İpekten, Haluk. “Gazel”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XIII, İstanbul, 2006.
• Karataş, Turan. Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. Yedigece Kitapları, İstanbul, 2001.
• Kara, Mustafa. “Fenâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXII, İstanbul, 1995.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Muʻcemu’l-Muellifîn. Dâru İhyai’t-Turasi’l-ʻArabî, Beyrut, 1957.
• el-Muhendis, Mecdî Vehbe Kâmil, Muʻcemu’l-Mustalihâti’l-ʻArabiyye fi’l-Luğa ve’l-Edeb, 2. b, Mektebetu Lubnan, Beyrut, 1984.
• el-Muhibbî, Muhammed Emin b. Fadlillah el-Hamevî ed-Dımaşkî. Hulâsatu’l-Eser fî ‘Ayâni’l-Karni’l-Hâdiye ‘Aşar. Tahk. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail, Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye, Beyrut, 2006.
• el-Murâdî, Muhammed Halil, Silku’d-Durer fî Aʻyani’l-Karni’s-Sâniye ʻAşer. Dâru Sâdir, Beyrut, 2001.
• en-Nablusî, Abdulganî b. İsmail. Divânu’l-Hakâik ve Mecmûʻu’r-Rekâik. Tahk. Muhammed Abdulhâlık ez-Zenâti, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 2001.
• en-Nebhâni, Yusuf b. İsmail b. Yusuf, Câmiʻu Kerâmâti’l-Evliyâ. Merkezi Ehli Sünneti Berekâti Rıdâ. Hindistan, 2001.
• Ömer Musa Paşa, Tarîhu’l-Edebi’l-ʻArabî el-ʻAsru’l-Memlûkî. Dâru’l-Fikr. Dımaşk, 1999.
• Öngören, Reşat. “Sûfî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXVII, İstanbul, 2009.
• Özel, Ahmet. “Nablusî, Abdulganî b. İsmail”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXII, İstanbul, 2006.
• er-Râzî, Ahmed b. Fâris b. Zekeriya. Kitâbu Mucmeli’l-Luğa. Tahk: Şihâbuddin Ebû ʻAmr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1994.
• er-Râzî, Ahmed b. Fâris b. Zekeriya. Muʻcemu Mekâyîsi’l-Luğa. Tahk. Şihâbuddin Ebû ʻAmr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1994.
• Sâmi, Şemseddin. Kâmusu’l-Âʻlâm. Mıhran Matbaası, İstanbul, 1889.
• Sinanoğlu, Mustafa. “Sıbğatullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXVII, İstanbul, 2009.
• Tasa, Muhammet. Ahmed b. Şâhin el-Kıbrısî ve Şiirleri. Aybil Yayınları, Konya, 2013.
• Tümer, Günay. “Din”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, IX, İstanbul, 1994.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. Marifet Yayınları, İstanbul, 1991.
• ez-Zebîdî, Murtadâ. Tâcu’l-ʻArûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. 2. b, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 2012.
• ez-Zevbî, Memduh. Muʻcemu’s-Sûfiyye. Dâru’l-Ceyl, Beyrut, 2004.