Necîb el-Kîlânî’nin “Ardu’l-Enbiyâ” Adlı Romanının Tahlili

Yıl 2023, Sayı: 23, 51 - 76, 18.09.2023

Meryem Çelik , Ramazan Demir

Öz

Modern Arap edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Necîb el-Kîlânî edebiyatın birçok dalında eserler kaleme alarak modern Arap edebiyatına önemli katkılarda bulunmuş bir yazardır. Edebî yönü güçlü bir yazar olan el-Kîlânî, hikâye, tiyatro, şiir, hatıra, eleştiri, inceleme ve tıpla ilgili eserler yazmıştır. Edebiyat alanında yazdığı eser sayısı yüzü aşmıştır. En fazla eser verdiği tür, romandır ve bu alanda kırktan fazla eseri vardır. Edebiyatın farklı alanlarında eserler vermiş olsa da daha çok roman alanında tanınmıştır. Romanlarında işlediği konular nedeniyle İslâmî edebiyat akımının önde gelen temsilcilerinden biri kabul edilmiştir. Necîb el-Kîlânî, eserlerinde İslâm tarihine, Müslümanların yaşadığı sorunlara, Müslümanların İslâm’ı algılama ve yaşama biçimleriyle ilgili konulara yer vermiştir. Bu romanlarından biri de Ardu’l-enbiyâ adlı eseridir. Necîb el-Kîlânî, bu romanında Filistin’in işgal edilmesiyle birlikte Filistin halkının yaşadığı acıları edebî bir üslupla kaleme almıştır. Romanın ana konusu, Filistin işgaline karşı verilen mücadele ve cihattır. Bunun yanı sıra romanda feodalizm, göç ve kadının toplumdaki rolü gibi konulara da yer verilmiştir. Yazar, Ardu’l-enbiyâ romanında, sade ve anlaşılır bir dil kullanmayı tercih etmiştir. İslâmî edebiyatın temsilcilerinden olan yazar, bu eserinde Kur’ân ayetlerinden bolca alıntı yapmış, cami, hicret gibi İslâmî sembollere yer vermiştir. Bu çalışmada el-Kîlânî’nin hayatı ve eserleri hakkında genel bilgi verilmiş, Ardu’l-enbiyâ adlı romanı teknik ve tematik yönden incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Necîb el-Kîlânî, Ardu’l-enbiyâ, Modern Arap Edebiyatı, Roman, Filistin

Analysis of Nagip al-Kîlânî’s Novel “Ardu'l-Anbiyâ”

Öz

Najib al-Kîlânî, one of the important names of modern Arabic literature, is a writer who has made significant contributions to modern Arabic literature by writing works in many branches of literature. Al-Kîlânî, who is a strong literary writer, has written works on stories, theatre, poetry, memoirs, criticism, examination and medicine. The number of works he wrote in the field of literature has exceeded one hundred. The genre he wrote the most works in is the novel and he has more than forty works in this field. Although he has produced works in different fields of literature, he is mostly known in the field of novels. Due to the subjects he dealt with in his novels, he was accepted as one of the leading names of Islamic literary movement. In his works, Najib al-Kîlâni gave place to the history of Islam, the problems experienced by Muslims, and the issues related to the way Muslims perceive and live Islam. One of these novels is Ardu’l-enbiyâ. In this novel, al-Kîlânî wrote the suffering of the Palestinian people after the occupation of Palestine in a literary style. The main subject of the novel is the struggle and jihad against the occupation of Palestine. In addition, the novel also includes topics such as feudalism, immigration and the role of women in society. The author preferred to use a plain and understandable language in his novel Ardu’l-enbiyâ. The author, who is the representative of Islamic literature, quoted abundantly from the verses of the Qur’an in this work, and included Islamic symbols such as mosques and hijrah. In this study, general information about al-Kîlânî's life and works were given, and his novel Ardu'l-enbiyâ was examined technically and thematically.

Anahtar Kelimeler

Najib al-Kîlânî, Ardu’l-enbiyâ, Modern Arabic Literature, Novel, Palestine

Kaynakça

• Aktaş, Şerif. Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçay Yayınları, 2. Basım, 1991.
• Aydemir, Rukiye. Abdulmecîd b. Cellûn’un Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve ‘Vâdi’d-Dimâ’ Adlı Eserinin Tahlili. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Beyca, Fatma Betül. Necip el-Kilani Hayatı-Eserleri ve 20. Yüzyıl Arap Edebiyatındaki Yeri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Bilge, Mustafa L. “Abdullah b. Hüseyin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/108. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap, 11. Basım, 2012.
• Demir, Ethem. Ali Ahmed Bâkesîr ve Romancılığı. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Demir, Ulfet. Necîb El-Kîlânî’nin “er-Raculu’l-Lezî Âmen” Adlı Romanının Tahlili. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Durmuş, İsmail. “İktibas”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/52. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Durmuş, İsmail. “Kîlânî, Necîb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. EK-2./65-67. Ankara: TDV Yayınları, 2019.
• Hemek, Zafer. Necîb El-Kîlânî ve Türkistan Geceleri Adlı Romanı. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• el-Kîlânî, Necîb. Ardu’l-enbiyâ, Kâhire: es-Sahve, 1. Basım, 2015.
• el-Kîlânî, Necîb. Müzekkirâtü’d-Duktûr Necîb el-Kîlânî. yy.: Kitâbu’l-Muhtâr, I, ty..
• Kilci, Kübra. “Necîb el-Kîlânî ve “Cakartalı Kız” Adlı Romanı ile İlgili Bir İnceleme”. Istanbul Journal of Arabic Studies (ISTANBULJAS) 3/2 (Şubat 2020), 279-296. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1392870
• Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. çev. Hayreddin Karaman - Mustafa Çağrıcı - İbrahim Kâfi Dönmez -Sadrettin Gümüş. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 8. Basım, 2020.
• Mecra. “Filistin’in Şehidi”. Erişim 3 Şubat 2023. https://www.gzt.com/mecra/filistinin-sehidi-3532556
• Narlı, Mehmet. “Romanda Zaman ve Mekan Kavramları”. Sosyal Bilimler Dergisi 5/7 (Mayıs 2022), 91-106. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/864480
• Özdemir, Ahmet. Necîb El-Kîlânî ve Romancı Kişiliği. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• Özel, Sümeyye. “‘Uzun Yol’ Romanına Edebiyat Sosyolojisi Açısından Bir Bakış”. Modern Arap Romanına Sosyolojik Bir Bakış Denemeleri. haz. Abdussamed Yeşildağ. 43-54. Ankara: İksad Yayınları, 2020.
• Öztürk, Halenur. Necîb el-Kîlânî’nin Edebu’l-Etfal Fi Dav’i’l-İslâm Adlı Eserinde İslâmi Çocuk Edebiyatına Bakışı. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Tekin, Mehmet. Roman Sanatı 1: Romanın Unsurları. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 18. Basım, 2020.
• Uçar, Şahiste. İbrahim Nasrallah’ın Rüzgâr Adlı Romanının İncelenmesi. Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Ürün, Ahmet Kâzım. “Modern Arap Edebiyatında Öne Çıkan Bazı Temalar”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 35 (2016), 131-144. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/227763
• Yıldız, Ahmet. “Murîd el-Berğûsî’nin Raeytu Râmallah İsimli Romanının Teknik ve Tematik İncelemesi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 25/1 (Haziran 2021), 23-47. http://cuid.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/62777/851785