AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’NİN AL-JEDDA V. BİRLEŞİK KRALLIK KARARI İNCELEMESİ

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 191 - 218, 25.01.2024

Meryem Yıldırım

Öz

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Al-Jedda Kararı, aynı gün karara bağlandığı Al-Skeini kararıyla birlikte Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ülke dışında uygulanması meselesini incelemektedir. Kararda ayrıca BM Güvenlik Konseyi kararlarının BM Şartı 103. madde bağlamında insan hakları sözleşmeleriyle olan ilişkisi tartışılmış, öte yandan Birleşik Krallık askerlerinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında başvurucunun kişi güvenliği ve özgürlüğü hakkını ihlal edip etmediği incelenmiştir. Karar; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ülke dışında uygulanması, normlar çatışması ve devletlerin ve uluslararası örgütlerin aynı hukuka aykırı eylem nedeniyle çifte sorumluluğu gibi meseleleri incelediğinden önemli bir karar olarak görülmektedir. Bu çalışmada da Al-Jedda Kararı, karara konu olaylar ile birlikte genel olarak incelenmiş, Mahkeme’nin önemli tespitleri çalışma kapsamında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ülke dışı yetki, Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı, Normlar Çatışması, Uluslararası Örgütlerin ve Devletlerin Sorumluluğu

Kaynakça

• AKKUTAY, A. İ. (2016). Silahlı çatışmalar hukukunda iç silahlı çatışmaların uluslararasılaşması. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(1), s. 1-62.
• ÇAĞLAYAN, S. (2021). BM Güvenlik Konseyi Rezolüsyonları Nedir, Nasıl Okunur? Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (46), s. 455-476.
• GÜNDÜZ, A., “Milletlerarası Hukuk”, in Reşat Volkan Günel (ed.), 10. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2019.
• KESKİN, S. “Uluslararası Örgütlerin Askeri Faaliyetlerinden Kaynaklanan Sorumluluğu” (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi 2018).
• KOKOTT, J., & SOBOTTA, C. (2016). Kadı Davası-Temel Anayasal Değerler ve Milletlerarası Hukuk Arasında Bir Denge Sağlanabilir Mi?. Ankara Barosu Dergisi, (1), 333-348.
• KÖSE, M. A. (2021). Uluslararası Hukukta Eylemin Devlete Atfedilmesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Ülke Dışı Yetki Arasındaki İlişki. Public and private international law bulletin, 41(1), s. 261-285.
• MİLANOVİC, M. (2012). Al-Skeini and Al-Jedda in Strasbourg. European Journal of International Law, 23(1), s. 121-139.
• PAZARCI, H., Uluslararası Hukuk Dersleri 4. Kitap, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 4. Baskı, Turhan Kitabevi, 2020.
• REÇBER, S. (2008). Irak’a yönelik askeri müdahalenin uluslararası hukuk açısından geçerliliği. Uluslararası Hukuk ve Politika, (13), s. 55-75.
• SARİ, A. (2014). Al-Jedda V. United Kingdom, App. No. 27021/08, European Court of Human Rights, 7 July 2011. Ige
• Dekker, Cedric Ryngaert, Ramses Wessel, Jan Wouters (eds) Leading Judicial Decisions of the Law of International Organizations, 2015 Forthcoming. https://ssrn.com/abstract=2529888 (E.T. 30.10.2023).
• TALMON, S. (2009). The responsibility of outside powers for acts of secessionist entities. International & Comparative Law Quarterly, 58(3), s. 493-517.
• TAŞDEMİR, F., Terörizm ve Ülke Dışı Kuvvet Kullanma Hukuku, 1. Basım, Nobel Yayıncılık, 2020.
• UZUN, E., Milletlerarası Hukuka Aykırı Eylemlerinden Dolayı Devletin Sorumluluğu, Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• YAMANER, B. M.; ÖKTEM, E.; KURTDARCAN, B. ve UZUN, C. (2009). 12 Ağustos 1949 Tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve Ek Protokolleri, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları: 42. (https://dspace.ceid.org ). (E.T. 01.10.2023).
• Al-Jedda v. the United Kingdom, European Court of Human Rights, Grand Chamber, Application no. 27021/08, Judgment, Strasbourg, 7 July 2011.
• Behrami and Behrami v. France and Saramati v. France, Germany and Norway, European Court of Human Rights, Grand Chamber, Application nos. 71412/01 and 78166/01, Judgment, Strasbourg, 2 May 2011.
• Guzzardi v. Italy, European Court of Human Rights, Court (Plenary), Application no. 7367/76, Judgment, Strasbourg, 6 November 1980.
• Ilaşcu and Others v. Moldova and Russia European Court of Human Rights, Grand Chamber, Application no. 48787/99, Judgment, Strasbourg, 12 December 2004.
• Ireland v. the United Kingdom, European Court of Human Rights, Court (Plenary), Application no. 5310/71, Judgment, Strasbourg, 18 January 1978.
• Jėčius v. Lithuania, European Court of Human Rights, Court (Plenary), Application no. 34578/97, 1 December 1997;
• Lawless v. Ireland (no. 3), European Court of Human Rights, Court (Chamber), Application no. 332/57, Judgment, Strasbourg, 1 July 1961.
• “Appellate Committee”, https://www.supremecourt.uk/about/appellate-committee.html (E.T. 28.10.2023). Avrupa Konseyi, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi”,
• https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/convention_tur (E.T. 30.10.2023).
• Avrupa Konseyi: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Kabul Edilebilirlik Kriterleri Rehberi, 2022, https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/admissibility_guide_tur .
• Convention (IV) respecting the Laws and Customs of War on Land and its annex: Regulations concerning the Laws and Customs of War on Land. The Hague, 18 October 1907. https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/hagueconv-iv-1907/regulations-art-43?activeTab=undefined (E.T. 01.10.2023)
• ICJ, Advisory Opinion (Legal Consequences for States of the Continued Presence of South Africa in Namibia, notwithstanding Security Council Resolution 276 (1970)), 21 June 1971, p. 114.
• International Law Commission, Draft Articles on the Responsibility of International Organizations (A/66/10, para. 88), Yearbook of the International Law Commission, 2011, Vol. II, Part Two.
• UN Security Council, Letter dated 8 May 2003 from the Permanent Representatives of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and the United States of America to the United Nations addressed to the
• President of the Security Council, 8 May 2003, S/2003/538.
• UN Security Council, Security Council Resolution 678, S/RES/678 (1990).
• UN Security Council, Security Council Resolution 687, S/RES/678 (1991).
• UN Security Council, Security Council Resolution 707, S/RES/707 (1991).
• UN Security Council, Security Council Resolution 715, S/RES/715 (1991).
• UN Security Council, Security Council Resolution 1154, S/RES/1154 (1998).
• UN Security Council, Security Council Resolution 1194, S/RES/1194 (1998).
• UN Security Council, Security Council Resolution 1205, S/RES/1205 (1998).
• UN Security Council, Security Council Resolution 1441, S/RES/1441 (2002).
• UN Security Council, Security Council Resolution 1483, S/RES/1483 (2003).
• UN Security Council, Security Council Resolution 1511, S/RES/1511 (2003).
• UN Security Council, Security Council Resolution 1546, S/RES/1546 (2004).