A Study on The Relatıonship Between Humanistic-Spiritual Value Tendencies and Levels of Responsibility and Behaviors of Universıty Students: North Cyprus Example

Yıl 2020, Sayı: 3, 35 - 78, 15.06.2020

Sevtap Özdem , Ayşe Bengisoy , Ece Emre Muezzin

Öz

This
study aimed at examining the relationship between The Spiritual-Human Values ​​Tendency Scales and
responsibility, emotion and behavior levels of students studying at Turkish
Republic of Northern Cyprus universities. Therefore, humanitarian and spiritual
value trends and responsibility, emotion and behavior levels of university
students studying in the Turkish Republic of Northern Cyprus have been examined
in terms of some variables.

The research is a descriptive model, the sample space is
a foundation university in the Turkish Republic of Northern Cyprus, where the
sample group is comprised of undergraduate students (64 female, 136 male) that
are studying in that university. In the first stage, The Tendency Scale of
Spiritual-Humanistic Values and Responsibility Feeling and Behaviors Scale were
applied to those university students to obtain the data. SPSS has been used to
analyse the collected data while it is analysed using Kruskal-Wallis H.,
Mann-Whitney U. and Spearman correlation.

According to the quantitative approach results obtained
from the study, indicates that there was a significant statistical difference
between The Tendency Scale of Spiritual-Humanistic Values scores of the students
according to their age groups (p <0.05). The Tendency
Scale of Spiritual-Humanistic Values scores
of students aged 23 and over are statistically significantly higher than those
of students aged 20 and under. According to their gender, there was a significant
difference in the love and respect sub-dimensions of The
Tendency Scale of Spiritual-Humanistic Values, and the scores of women in the love sub-dimension were
significantly higher in the respect sub-dimension (p <0.05). Based on the
faculty, the scores of the participants studying in the Faculty of Religious
Studies from the scale were found to be significantly higher than the scores of
the students studying in the Faculty of Law (p <0.05). It was observed that
the scores of students whose parents were together in terms of The
Tendency Scale of Spiritual-Humanistic Values according to their parents' association status were
significantly higher (p <0.05). When we look at the results of their sense
of responsibility and behaviour; According to gender, it was concluded that
female students' sense of responsibility was significantly higher than male
students (p <0.05). Also, when the parents were examined based on
still being together, it was concluded that the sense of responsibility scores
of the students whose parents are still together was significantly higher than
the scores of the students with separated parents (p <0.05).

Anahtar Kelimeler

Value, Human Values, Spiritual Values, Responsibility, Sense of Responsibility, Responsible Behavior

Üniversite Öğrencilerinin İnsani Ve Manevi Değer Eğilimlerinin Sorumluluk Duygusu Ve Davranış Düzeyleri İle İlişkisinin İncelenmesi: Kuzey Kıbrıs Örneği

Öz

Bu araştırmada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde bulunan üniversitelere devam eden öğrencilerin manevi-insani değer eğilim düzeyleri ile sorumluluk duygu ve davranış düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde eğitim gören üniversite öğrencilerinin insani ve manevi değer eğilimleri ve sorumluluk duygu ve davranış düzeyleri bazı değişkenler açısından incelenmiştir. Araştırma betimsel bir araştırma olup araştırmanın evrenini Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde bulunan bir vakıf üniversitesi oluşturmaktadır. Örneklem ise bu üniversitede lisans öğrenimi gören 200 (64 kadın 136 erkek) üniversite öğrencisinden oluşmuştur. Veri elde etmek için bu örneklem grubuna Manevi-İnsani Değerler Eğilim Ölçeği ve Sorumluluk Duygusu ve Davranışı Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmada toplanan verilerin hesaplanmasında SPSS kullanılmıştır. Kruskal-Wallis H, Mann-Whitney U, Spearman korelasyon ile analiz edilmiştir. Araştırmanın verilerinden elde edilen sonuçlara göre öğrencilerin yaş gruplarına göre manevi-insani değer eğilim puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde fark olduğu görülmüştür (p<0,05). 23 yaş ve üzeri öğrencilerin Manevi-İnsani değer eğilim ölçeği puanlarının 20 yaş ve altı öğrencilerin puanlarından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksektir. Cinsiyetlerine göre Manevi-insani değer eğilim ölçeğinin alt boyutlarından olan sevgi ve saygı alt boyutlarında anlamlı düzeyde fark olduğu belirlenmiş olup saygı alt boyutunda erkeklerin sevgi alt boyutunda ise kadınların puanları anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p<0,05). Fakülte bazında bakıldığında Dini ilimler fakültesinde öğrenim gören katılımcıların ölçek genelinden almış oldukları puanlar hukuk fakültesinde öğrenim görmekte olan öğrencilerin puanlarından anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p<0,05). Anne-babanın birliktelik durumlarına göre manevi-insani değer eğilimi ölçeği genelinden anne-babası birlikte olan öğrencilerin puanlarının anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür (p<0,05). Sorumluluk duygusu ve davranışı düzeylerinin sonuçlarına baktığımızda; cinsiyete göre kadın öğrencilerin sorumluluk duygularının erkek öğrencilere oranla anlamlı düzeyde yüksek (p<0,05)., davranış boyutunun ise benzer olduğu sonucuna varılmıştır. Yine anne-baba birliktelik durumuna göre bakıldığında anne-babası birlikte olan öğrencilerin sorumluluk duygusu puanlarının anne-babası ayrı olan öğrencilerin puanlarından anlamlı düzeyde yüksek olduğu sonucuna varılmıştır (p<0,05).

Anahtar Kelimeler

Değer, İnsani Değerler, Manevi Değerler, Sorumluluk, Sorumluluk Duygusu, Sorumluluk Davranışı

Kaynakça

• Acar, Muhammet Cevat. Varoluşçu Yaklaşım Odaklı Sorumluluk Eğitimi Programının İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Sorumluluk Düzeylerine Etkisi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
• Acat, Mehmet Bahaddin - Aslan, Mecit. “Yeni Bir Değer Sınıflaması ve Bu Sınıflamaya Bağlı Olarak Öğrencilere Kazandırılması Gereken Değerler”. Kuram ve Uygulama Eğitim Bilimleri Dergisi 12/2 (2012), 1461-1474.
• Algur, Hüseyin. “Adaylık Eğitimi Alan Öğretmenlerin Değer Öğretimi Etkinlikleri Hakkındaki Görüşleri”. Amasya İlahiyat Dergisi 12 (Haziran 2019), 319-356.
• Aran, Özge Can - Demirel, Özcan. “Dördüncü ve Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimi Uygulamalarına İlişkin Görüşleri”. Electronic Journal of Social Sciences 12/46 (2013), 151-168.
• Aydın, Mustafa. “Değerler, İşlevleri ve Ahlak”. Eğitime Bakış Dergisi 7/19 (2011), 39-45.
• Aydın, Mehmet Zeki - Gürler, Şebnem Akyol. Okulda Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları, 2012.
• Baş, Veysi - Hamarta, Erdal. “Üniversite Öğrencilerinde Değerler ve Yaşamın Anlamı Arasındaki İlişki”. Değerler Eğitimi Dergisi 13/29 (2015), 369-391.
• Büyüköztürk, Şener vd., Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi Yayınevi: Ankara, 2017.
• Cengil, Muammer. “Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinde Sorumluluk Duygusu ve Sorumluluk Davranışı Üzerine Bir Araştırma”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/33 (2015), 7-23.
• Coombs-Richardson, Rita - Homer Tolson. “A Comparison of Values Rankings for Selected American and Australian Teachers”. Journal of Research in International Education 4/3 (2005), 263- 277.
• Coşkun, Yemliha - Yıldırım, Adem. “Üniversite Öğrencilerinin Değer Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6/1 (2009), 311-328.
• Çiftçi, Nermin. “Kohlberg'in Bilişsel Ahlak Gelişimi Teorisi: Ahlak ve Demokrasi Eğitimi”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/1 (2003), 43-77.
• Demir, Fehmi. Değer Öğretimi Yaklaşımlarına Göre Hayat Bilgisi Dersinde Değerler Eğitimi. Malatya: İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Demirutku, Kürşad - Sümer, Nebi. “Temel Değerlerin Ölçümü: Portre Değerler Anketi’nin Türkçe Uyarlaması”. Türk Psikoloji Yazıları 13/25 (2010), 17-25.
• Devrani, Tülay Korkmaz. “Kişisel Değerlerin Kuramsal Yapısı ve Pazarlamadaki Uygulamalar”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi 5/1 (2010), 49-70.
• Dewey, John. Okul ve Toplum. çev. Hüseyin Avni Başman. Pegem Akademi Yayınevi: Ankara, 2008.
• Dietz, Thomas vd., “Cinsiyet, Değerler ve Çevrecilik”. Üç Ayda Bir Sosyal Bilim 83/1 (2002), 353-364.
• Durmuş, Çiğdem. Değerlerin Meslek Grupları Açısından İncelenmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1996.
• Emre, Yusuf. Değişen Dünyada Değer Yönelimleri ve Dindarlık: KKTC Örneği. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Erdem, Ali Rıza. “Üniversite Kültüründe Önemli Bir Unsur: Değerler”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/4 (2003), 55-72.
• Erden, Münire - Akman, Yasemin. Eğitim Psikolojisi (Gelişim-Öğrenme-Öğretme). Ankara: Arkadaş Yayınları, 1997.
• Eser, Ahmet. İlköğretim Öğrencilerinin İnsani Değer Düzeyleri ile Çevresel Tutumları Arasındaki İlişki. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Geçtan, Engin. Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Metis Yayınları, 1998.
• Golzar, Fariba Abdi. İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerine Yönelik Sorumluluk Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Sorumluluk Düzeylerinin Cinsiyet Denetim Odağı ve Akademik Başarıya Göre İncelenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Gurbetoğlu, Ali. Bilimsel Araştırma Yöntemleri, 2014, http://www.agurbetoglu.com/files/3-%20ARA%C5%9ETIRMA%20S%C3%9CREC%C4%B0.pdf
• Gültekin, Merve. Manevi Değerlerin Farklılıklar Yönetimi Üzerindeki Etkisi. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Güneş, Adem. “Manevi-İnsani Değerler Eğilim Ölçeği (MİDÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Journal of International Social Research 8/41 (2015), 1354-1360.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2001.
• Kant, Ravi. “A Study of Teaching Aptitude and Responsibility Feeling of Secondary School Teachers in Relation to Their Sex and Locale”. Academic Research International 1/2 (2011), 254-259.
• Karataş, Zeki. Evde Bakım Hizmeti Sunan Aile Bireyi Bakıcıların Moral ve Manevi Değerlerinin Başa Çıkmadaki Etkisi. Rize: Rize Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Karatay, Halit. “Karakter Eğitiminde Edebi Eserlerin Kullanımı”. Turkish Studies 6/1 (2011), 1439-1454.
• Kardaş, Mehmet Nuri - Cemal, Seda. (2017). “Değerler Eğitimi ve Türkçe Öğretiminde Değer Eğitimi Üzerine Yapılan Araştırmalara İlişkin Kaynakça Denemesi”. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 9/16 (2017), 383-412.
• Keskin, Ummuhan - Sağlam, Halil. “Sınıf Öğretmeni Adaylarının İnsani Değerlere Sahip Olma Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Sakarya University Journal of Education 4/1 (2014), 81-101.
• Keskin, Yusuf. “Sosyal Bilgiler Derslerinde Değerler Eğitiminin Yeri ve Önemi”. Eğitime Bakış: Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi 6/18 (2010), 68-72.
• Kılınç, İsa - Gündüz, Şemseddin. “Lise Öğrencilerinin Siber Duyarlılık, İnternet Bağımlılığı ve İnsani Değerlerinin İncelenmesi”. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7/2 (2017), 261-283.
• Kulaksızoğlu, Adnan. Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2009.
• MEB Çocuk Gelişimi ve Eğitimi (2013) http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Ahlak%20Geli%C5%9Fimi.pdf Mutluer, Sema. Özgüven Oluşmasında Manevi Değerlerin Rolü. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Öcal, Adem - Yıldırım, Erdal. “Dış Göçler Sebebiyle Parçalanmış Aile Çocuklarının Değer Algılarının İncelenmesi”. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 34/2 (2014), 155-183.
• Özen, Yener. “Sorumluluk Duygusu ve Davranışı Ölçeğinin Geliştirilmesi Güvenirliği ve Geçerliği”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi 4/7 (2013), 343-357.
• Özen, Yener. Sorumluluk Eğitimi. Ankara: Vize Yayıncılık, 2015.
• Sapsağlam, Özkan. Okul Öncesi Dönemde Karakter ve Değerler Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2016.
• Sucu, Ahmet Özhan. Mesnevilerin Edebiyat Eğitiminde Değer Aktarım Aracı Olarak Kullanılması. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Tetik, Aslı Kanık. İlköğretim Çağı Çocuğunun Ahlâk Gelişiminde Manevi Değerlerin Etkisi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Turan, Selahattin - Aktan, Dilek. “Okul Hayatında Var Olan ve Olması Düşünülen Sosyal Değerler”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 6/2 (2008), 227-259.
• Ulusoy, Ayten. Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık: 2009.
• Ulusoy, Kadir. “Değer Eğitimi: Davranışçı ve Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Hazırlanan Tarih Programlarında Değer Aktarımı”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12/1 (2010), 32-51.
• Uysal, Enver. “Değerler Üzerine Bazı Düşünceler ve Bir Erdem Tasnifi Denemesi: İnsanî Erdemler–İslâmî Erdemler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2003), 51-69.
• Uzunkol, Ebru - Yel, Selma. “Hayat Bilgisi Dersinde Uygulanan Değer Eğitimi Programının Özsaygı, Sosyal Problem Çözme Becerisi ve Empati Üzerine Etkisi”. Eğitim ve Bilim 41/183 (2016), 267-292.
• Ünal, Serdar. “Genç Nesilde Ötekileştirmenin Dijital Yüzü: Nezaket Dışı Siyasal Değer Yüklü Paylaşımlar ve Kutuplaşma”. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 8/15 (2018), 1812-1866.
• Yağcı, Hamdiye. Ortaöğretim Öğrencilerinin Değer Yönelimleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma (Zeytinburnu Örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Yazıcı, Kubilay. “Değerler Eğitimi’ne Genel Bir Bakış”. Türklük Bilimi Araştırmaları, 19 (2006), 499-522.
• Yazıcı, Mehmet. “Değerler ve Toplumsal Yapıda Sosyal Değerlerin Yeri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 24/1 (2014), 209-223. Yeniyol, Abdülaziz. Ortaöğretimde Manevi Değerler ve Eğitimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Yeşilyaprak, Binnur. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2010.