Hiperbarik Oksijen Tedavi (HBOT) Merkezlerine İş Sağlığı ve Güvenliği Perspektifinden Bir Bakış

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 11 - 20, 30.04.2023

Bülent Matpay

https://doi.org/10.33720/kisgd.1203636

Öz

Hiperbarik oksijen tedavi (HBOT) merkezi cihazları önceleri balık adam yetiştirme merkezinde, gemilerde ve belli başlı hastanelerde akut ya da rutin tedavide kullanılan cihazlar iken günümüzde gelişen tıp teknolojisi ve ilerlemelere bağlı olarak farklı tanılara sahip hastalarda kullanımı gitgide artmaktadır. Bu yüzden Türkiye’nin farklı illerinde HBOT cihazları kurulumu/kullanımı artmaktadır. Çok tehlikeli kuruluşlar olan hastanelerde bulunan HBOT merkezinde bulunan cihaz ve teçhizat çalışma ortamında birbirinden çok farklı karmaşık tehlikeleri barındırmaktadır. Bu yüzden çalışma ortamında proaktif (önleyici) yaklaşımda eksiklik veya zafiyet gösterildiği takdirde birbirinden farklı orjinli iş kazalarının gerçekleşmesi kaçınılmazdır. HBOT merkezinde iş kazasına neden olan birçok unsur olmasına rağmen iki önemli risk kaynağı öne çıkmaktadır. Bunlar basınç kaynaklı riskler ve yüksek oksijen düzeyinin doğurduğu risklerdir. ‘‘Çok tehlikeli’’ nitelikte olan çalışma ortamında bu risklerle beraber diğer riskler için de kaynaktan çözüm önerileri üretmek önemlidir. Keza çalışanların iş güvenliği kültürüne sahip ve görev tanımına uygun çalıştırılması, risk değerlendirmesinin güncel ve organik olması, iş güvenliği denetimlerin sık aralıklı yapılması, ramak kala olay kayıtlarının tutularak kurulca dikkate alınması olası iş kazalarını önleyeceği aşikârdır. Nihai olarak Türkiye’de henüz yaygınlaşmakta olan HBOT merkezlerinde iş güvenliği kurallarının daha sistematik şekilde uygulanmasını sağlamak için personel eğitimlerinin geliştirilmesi, uluslararası standartlara uygun ve ortak bir rehber oluşturulması elzemdir.

Anahtar Kelimeler

Hiperbarik, İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG), Çalışma Ortamı, Yangın ve Patlama

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi' nin tüm ekibine çalışmayı kıymete değer bulup değerlendirmeye aldıkları için teşekkür ederim. Ayrıca makalenin tüm aşamalarında emeği geçen/geçecek hocalarıma teşekkürü bir borç bilirim. Saygılarımla iyi çalışmalar.

An Occupational Health and Safety Perspective on Hyperbaric Oxygen Therapy (HBOT) Centers

Öz

While hyperbaric oxygen therapy (HBOT) devices were previously used for acute or routine treatment on ships, fishman breeding centers and major hospitals, nowadays their use in patients with different diagnoses is increasing due to developing medical technology and advances. Therefore, the installation/use of HBOT devices is increasing in different provinces of Turkey. The devices and equipment in the HBOT center in hospitals, which are very dangerous institutions, contain very different complex hazards in the working environment. Therefore, if a proactive (preventive) approach is shown to be lacking or weak in the working environment, it is inevitable that occupational accidents of different origins will occur. Although there are many reasons for occupational accidents in the HBOT center, two main sources of risk stand out. These are the risks caused by the pressure and the risks caused by the high oxygen level. In the "very dangerous" working environment, it is important to produce solutions from the source for these risks as well as other risks. Likewise, it is obvious that employing the employees with a work safety culture and in accordance with the job description, keeping the risk assessment up-to-date and organic, conducting occupational safety audits at frequent intervals, keeping near-miss incident records and being taken into account by the board will prevent possible occupational accidents. Ultimately, it is essential to develop personnel training and to create a common guide in accordance with international standards in order to ensure that occupational safety rules are applied more systematically in HBOT centers that are still becoming widespread in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Hyperbaric, Occupational Health and Safety, Working Environment, Fire and Explosion

Proje Numarası

-

Kaynakça

• M. Çimşit, “Hiperbarik oksijenin kullanım alanları,’’ Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Dergisi, Hiperbarik Oksijenizasyon Özel Sayısı, cilt 2, no. 1, ss. 8-15, 1984.
• Hiperbarik Oksijen Tedavisi Uygulanan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik, Sayı: 24480, Resmi Gazete: 1.8.2001.
• Ş. Aktaş, “Crush yaralanmaları ve HBO: Klinik çalışmalar ve uygulama,’’ 5. Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp Kongresi ve Su Sporları Sempozyumu, İstanbul, ss. 33-42, 2012.
• H. Sivrikaya, “Hiperbarik Oksijen Tedavisinin Yaşamı Tehdit Eden Komplikasyonları,’’ Uzmanlık Tezi, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp Anabilim Dalı, İstanbul, 2016
• M. Çimşit, “Hiperbarik tedavinin tarihçesi,” içinde Hiperbarik Tıp 1, Çimşit, M. Ed. Ankara: Eflatun Yayınevi, 2009.
• E. P. Kindwall, “The physics of diving and hyperbaric pressures,’’ in Hyperbaric Medicine Practice, 2nd Revised Edition, Kindwall E. P., Whelan H.T., Eds. USA: Best Publishing Company, 2002.
• Ş. Yıldız, “Hiperbarik oksijen tedavi merkezinin ruhsatlandırılması,’’ 5. Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp Kongresi ve Su Sporları Sempozyumu, İstanbul, 67-77, 2012.
• B. Oroğlu, “Hiperbarik oksijen kedavi merkezi personeli,’’ 5. Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp Kongresi ve Su Sporları Sempozyumu, İstanbul, 77-82, 2012.
• S. Seheroğlu, “Hiperbarik oksijen tedavi (HBOT) sistemlerinde güvenlik,’’ 5. Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp Kongresi ve Su Sporları Sempozyumu. İstanbul, 2012.
• M. Wyaganowska ve K. Tobor-Osadnik, “Working environment and observance of occupational health and safety regulations-case study”, 4th Polish Mining Congress, Earth and Environmental Science, 174, 2018. IOP Publishing, DOI: 10.1088/1755-1315/174/1/012016.
• B. Arpat ve B. Bertan, “İş sağlığı ve güvenliği çalışma ortamı gözetimi etkinliğinin çalışan perspektifinden değerlendirilmesi: Özel güvenlik sektörü örneği,’’ Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi / Journal of Management and Economics Research, cilt 18, no. 1, ss. 276-294. 2020. Doi: http://dx.doi.org/10.11611/yead.607964
• Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından: Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği, Sayı: 30349, Resmi Gazete 03 03. 2018.
• Kılıç, M, “Yapılarda yangın güvenliği ve söndürme sistemleri,” Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, cilt 8, no. 1, ss. 59-70. 2003.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği, Sayı: 28512, Resmi Gazete 29. 12. 2012.