Abdulcabbar Adıgüzel, The Problem of The Nature And Legimacy of Tafsīr in Ahmad b. Hanbal

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 240 - 260, 30.12.2024

Saliha Türcan

Öz

Ahmad b. Hanbal’s (d. 241/855) statement that “three things have no origin: megāzi, melāhim, and tafsīr” has been interpreted in various contexts in the literature and has become an important data referenced in justifying issues related to tafsir and tafsīr material. The starting point of Adıgüzel’s dissertation is that the interpretations of the saying in the literature do not accurately express Ahmad b. Hanbal’s intention and that a negative perception of Ahmad b. Hanbal’s approach to tafsīr is constructed through these interpretations. The study aims to reveal what Ahmad b. Hanbal meant by the phrase “there is no original” and his view of tafsīr. In this context, the author questions the validity of these interpretations and limits the scope of Ahmad b. Hanbal's statement to the fact that the number of merfū tafsir narrations in the three areas is very small. This statement of Ahmad b. Hanbal, -in the author’s words- draws attention to the fact that in the fields of tafsīr, megāzi and melāhim, mawqūf or maqtū reports cannot be attributed to the prophet. The author’s evaluations in justifying his interpretation show that he did not take into account the use of the expression ‘lâ asle lehû’ in the terminology of the hadithists. The author, who criticised the commentators for interpreting the word based on their own conceptions, acted on the assumption that the legitimacy of a field can only be ensured by the narrations from the Prophet.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Ahmad b. Hanbal, Megāzi, Melāhim, Merfū Narration of Tafsir

Abdulcabbar Adıgüzel, Ahmed b. Hanbel’de Tefsirin Mahiyeti ve Meşruiyeti Sorunu

Öz

Ahmed b. Hanbel’in (ö. 241/855) “Üç şeyin aslı yoktur; megāzî , melâhim ve tefsir.” sözü literatürde çeşitli bağlamlarda yorumlanarak tefsire ve tefsir malzemesine ilişkin konuları temellendirmede atıfta bulunulan önemli bir veri olarak yer almıştır. Adıgüzel’in doktora tezinin hareket noktası, literatürde bu söze ilişkin yorumların Ahmed b. Hanbel’in kastını doğru ifade etmediği ve söz konusu yorumlar üzerinden Ahmed b. Hanbel’in tefsire yaklaşımına dair olumsuz bir algı inşa edildiğidir. Çalışma Ahmed b. Hanbel’in “aslı yoktur” sözüyle neyi kastettiğini ve onun tefsire bakışını ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu bağlamda yazar, söz konusu yorumların geçerliliğini sorgulamış ve Ahmed b. Hanbel’in sözünün kapsamını üç alanda merfû tefsir rivayetlerinin sayısının çok az oluşu ile sınırlamıştır. Ahmed b. Hanbel’in bu sözü yazarın ifadesiyle tefsir, megāzî ve melâhim alanlarında mevkuf ya da maktû haberlerin Hz. Peygamber’e dayanan bir aslı olmadığını dikkatlere sunmaktadır. Yazarın yorumunu temellendirirken ortaya koyduğu değerlendirmeler “lâ asle lehû” ifadesinin hadisçilerin terminolojisindeki kullanımını dikkate almadığını göstermektedir. Yorum sahiplerini kendi tasavvurlarından hareketle sözü yorumlamakla eleştiren yazar da Ahmed b. Hanbel’in sözünü yorumlarken bir alanın meşrûiyetinin ancak Hz. Peygamberden gelen haberlerle sağlanacağı kabulü ile hareket etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Ahmed b. Hanbel, Megâzî, Melâhim, Merfû Tefsir Rivayeti

Kaynakça

• Aliyyü’l-Kârî, Ebü’l-Hasen. el-Masnûʿ fî maʿrifeti’l-hadîsi’l-mevzûʿ. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Beyrut: y.y., 1398.
• Dârimî, Ebû Saîd Osman b. Saîd. Nakdu’l-İmâm Ebî Sa‘îd Osmân b. Sa‘îd alâ Bişri’l-Merîsi’l-anîd. thk. Reşîd b. Hasen el-Elma‘î. b.y.: Mektebetu’r-Rüşd, 1418.
• Dinç, Ömer. Erken Dönem Tefsir Geleneğinde Nakil Anlayışı. Ankara: TDV Yayınları, 2022.
• Kargan, Saniye. Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’inde Tefsir Rivayetleri ve Değerlendirmesi. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-İtkān fî ʿulûmi’l-Kurʾân. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim. 4 Cilt. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyyeti’l-âmme, 1394.
• Türcan, Saliha. Rivayet Tefsiri Geleneğinin Dönüşümü. Ankara: TDV Yayınları, 2021.
• Ukaylî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Amr. ed-Du’afâ. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-mektebeti’l-ilmiyye, 1404.