Genç Yetişkinlerin Çocukluk Çağı Travmalarının Bireylerin Prososyal Davranışları ile İlişkisinde Duygusal Zekânın Rolü

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 17, 07.07.2024

Sude Tobay Büşra Özdoğan Eylem Özten Gökben Hızlı

Öz

Çocukluk çağı travma deneyimlerinin bireylerin davranışları üzerinde önemli etkileri olduğu bilinmektedir. Mevcut araştırmanın amacı çocukluk çağı travmalarının genç yetişkinlerin olumlu sosyal davranışları ile ilişkisini ve bu bağlamda duygusal zekânın aracılık rolünü incelemektir. Araştırmanın amacı doğrultusunda, 20-30 yaş arası 153'ü kadın, 85'i erkek olmak üzere toplam 238 kişi araştırmaya dahil edilmiştir. Veriler katılımcılardan, Sosyo-demografik Bilgi Formu, Çocukluk Travması Ölçeği, Yetişkin Sosyallik Ölçeği ve Revize Edilmiş Schutte Duygusal Zekâ Ölçeği yoluyla elde edilmiş ve IBM SPSS 25.0 programıyla analiz edilmiştir. Araştırmada, öncelikle ölçeklerin normal dağılıma uygunluğuna bakmak amacıyla çarpıklık ve basıklık katsayıları incelenmiş, ölçeklerin iç tutarlılık analizi yapılmış ve çalışmaya uygunluğu belirlenmiştir. Daha sonra verilere Bağımsız Örneklem T-Testi, Varyans Analizi (ANOVA) ve Pearson Korelasyon Testleri uygulanmıştır. Katılımcıların sosyo-demografik verilerine göre bireylerin cinsiyet, yaş ve eğitim durumunun prososyal eğilimlerini etkilediği tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre genç yetişkinlerin çocukluk çağı travma deneyimlerinin düzeyi ile yetişkin prososyallik ve duygusal zekâ düzeyi arasında negatif bir ilişki olduğu, yetişkin olumlu sosyallik düzeyi ile duygusal zekâ düzeyi arasında ise pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bireylerin çocukluk çağı travmaları ile olumlu sosyal davranışları arasındaki ilişkide duygusal zekânın aracı rol oynadığı regresyon analizi ile belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

çocukluk çağı travmaları, duygusal zeka, prososyal davranış

The Role of Emotional Intelligence in the Relationship Between Childhood Traumas and Prosocial Behaviors of Young Adults

Öz

The current study aims to investigate how prosocial behaviors in young adults are influenced by childhood traumas and how emotional intelligence functions as a mediator in this relationship. It demonstrates the critical influence that early trauma experiences have on people's conduct. A total of 238 participants, 153 women and 85 men between the ages of 20 to 30, were involved in the research for the study. The Revised Schutte Emotional Intelligence Scale, the Adult Prosociality Scale, the Childhood Trauma Scale, and the Socio-demographic Information Form were filled out by the participants to collect the data. The software IBM SPSS 25.0 was used to analyze the data. First, we looked at the skewness and kurtosis coefficients to see if the scales were appropriate for a normal distribution. The data was then subjected to the Independent Sample T-Test, Analysis of Variance (ANOVA), and Pearson Correlation Tests. It was discovered that an individual's prosocial tendency was influenced by their age, gender, and educational attainment based on the sociodemographic data of the participants. The study's findings showed that the degree of young adults' childhood trauma experiences was negatively correlated with their level of adult prosociality and emotional intelligence, while the degree of adult prosociality and emotional intelligence was positively correlated. Regression analysis was also used to establish the mediating role that emotional intelligence has in the association between an individual's prosocial behaviors and childhood traumas.

Anahtar Kelimeler

childhood trauma, emotional intelligence, prosocial behavior

Kaynakça

• Aries, E. J., & Johnson, F. L. (1983). Close friendship in adulthood: Conversational content between same-sex friends. Sex Roles, 9(12), 1183–1196. https://doi.org/10.1007/bf00303101
• Aslan, S. H., & Alparslan, Z. N. (1999). Çocukluk Örselenme Yaşantıları Ölçeği’nin bir üniversite öğrencisi örnekleminde geçerlik, güvenirlik ve faktör yapısı. Türk Psikiyatri Dergisi,10(4),275-285. http://www.turkpsikiyatri.com/default.aspx?modul=tekSayi&sa=14
• Bandy, R., & Ottoni‐Wilhelm, M. (2012). Family structure and income during the stages of childhood and subsequent prosocial behavior in young adulthood. Journal of Adolescence, 35(4), 1023–1034. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2012.02.010
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173–1182. https://doi.org/10.1037/0022-3514.51.6.1173
• Bekker, R., & Graaf, N. D. (2005). Field of education and prosocial behavior. Marktdag Sociologie. https://www.researchgate.net/profile/Nan-De-Graaf/publication/27693906
• Bernstein, D. P., Fink, L., Handelsman, L., Foote, J., Lovejoy, M., Wenzel, K., Sapareto, E., & Ruggiero, J. (1994). Initial reliability and validity of a new retrospective measure of child abuse and neglect. The American Journal of Psychiatry, 151(8), 1132–1136. https://doi.org/10.1176/ajp.151.8.1132
• Bock, B. B., Bastos, C. R., Ardais, A. P., Grellert, M., De Carvalho, H. W., Farias, C. P., Jansen, K., Oses, J. P., Da Silva, R. A., Portela, L. V., Kaster, M. P., Lara, D. R., & Ghisleni, G. (2020). Temperament traits moderate the relationship between Childhood Trauma and Interleukin 1β profile in young adults. Psychoneuroendocrinology, 116, 104671. https://doi.org/10.1016/j.psyneuen.2020.104671
• Canel-Çınarbaş, D., & Doğan, F. (2019). Travma sonrası stres ile prososyal davranış arasındaki ilişkide travma sonrası büyümenin rolü. Nesne, 7(15), 201 https://doi.org/10.7816/nesne-07-15-04
• Caprara, G. V., Steca, P., Zelli, A., & Capanna, C. (2005). A new scale for measuring adults' prosocialness. European Journal of Psychological Assessment, 21(2), 77-89. https://doi.org/10.1027/1015-5759.21.2.77
• Carlo, G., & Randall, B. A. (2002). The development of a measure of prosocial behaviors for late adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 31(1), 31-44. https://link.springer.com/article/10.1023/A:1014033032440
• Charbonneau, D., & Nicol, A. A. (2002). Emotional intelligence and prosocial behaviors in adolescents. Psychological Reports, 90(2), 361-370. https://doi.org/10.2466/pr0.2002.90.2.361
• Doğan, N., & Başokçu, T. O. (2010). İstatistik Tutum Ölçeği için uygulanan faktör analizi ve aşamalı kümeleme analizi sonuçlarının karşılaştırılması. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 1(2), 65-71. https://dergipark.org.tr/en/pub/epod/issue/5807/77240
• Eagle, A. H., & Crowley, M. (1986). Gender and helping behavior: A meta-analytic review of the social psychological literature. Psychological Bulletin, 100(3), 283. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0033-2909.100.3.283
• Feshbach, N. D. (1982). Sex differences in empathy and social behavior in children. The development of prosocial behavior içinde (s. 315-338). Academic Press.
• Gürbüz S., & Bayık M. E. (2018). Aracılık modellerinin analizinde modern yaklaşım: Baron ve Kenny yöntemi artık terk edilmeli mi? T. Akçakanat, H. H. Uzunbacak, S. Özdemir ve G. Karadeniz (Ed.), 6. Örgütsel Davranış Kongresi bildiriler kitabı içinde (s. 30-45). Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Helvacı Çelik, F. G., & Hocaoğlu, Ç. (2018). Çocukluk çağı travmaları: Bir gözden geçirme. Sakarya Tıp Dergisi, 8(4), 695-711. https://doi.org/10.31832/smj.454535
• Jackson, E. F., Bachmeier, M. D., Wood, J. R., & Craft, E. A. (1995). Volunteering and charitable giving: Do religious and associational ties promote helping behavior? Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 24(1), 59-78. https://doi.org/10.1177/089976409502400108
• Jirsaraie, R. J., Ranby, K. W., & Albeck, D. S. (2019). Early life stress moderates the relationship between age and prosocial behaviors. Child Abuse & Neglect, 94, 104029. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2019.104029
• Laible, D. J., Carlo, G., & Roesch, S. C. (2004). Pathways to self‐esteem in late adolescence: the role of parent and peer attachment, empathy, and social behaviours. Journal of Adolescence, 27(6), 703–716. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2004.05.005
• Lazarus, R. S. (1990). Theory-based stress measurement. Psychological Inquiry, 1(1), 3–13. https://doi.org/10.1207/s15327965pli0101_1
• Luke, N., & Banerjee, R. (2011). Maltreated children’s social understanding and empathy: A preliminary exploration of foster carers’ perspectives. Journal of Child and Family Studies, 21(2), 237–246. https://doi.org/10.1007/s10826-011-9468-x
• Matsumoto, Y., Yamagishi, T., Li, Y., & Kiyonari, T. (2016). Prosocial behavior increases with age across five economic games. PloS One, 11(7), e0158671. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0158671
• Mayer, J. D., Caruso, D. R., & Salovey, P. (1999). Emotional intelligence meets traditional standards for an intelligence. Intelligence, 27(4), 267–298. https://doi.org/10.1016/s0160-2896(99)00016-1
• Omoto, A. M., & Snyder, M. (1995). Sustained helping without obligation: Motivation, longevity of service, and perceived attitude change among AIDS volunteers. Journal of Personality and Social Psychology, 68(4), 671–686. https://doi.org/10.1037/0022-3514.68.4.671
• Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (Cilt 1). Kaan Kitabevi.
• Prino, C. T., & Peyrot, M. (1994). The effect of child physical abuse and neglect on aggressive, withdrawn, and prosocial behavior. Child Abuse & Neglect, 18(10), 871–884. https://doi.org/10.1016/0145-2134(94)90066-3
• Probst, T. M., Gailey, N. J., Jiang, L., & Bohle, S. L. (2017). Psychological capital: Buffering the longitudinal curvilinear effects of job insecurity on performance. Safety Science, 100, 74–82. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2017.02.002
• Radke-Yarrow, M., Zahn-Waxler, C., & Chapman, M. (1983). Children's prosocial disposition and behavior. Wiley.
• Raposa, E. B., Laws, H. B., & Ansell, E. B. (2016). Prosocial behavior mitigates the negative effects of stress in everyday life. Clinical Psychological Science, 4(4), 691–698. https://doi.org/10.1177/2167702615611073
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J., & Dornheim, L. (1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 25(2), 167–177. https://doi.org/10.1016/s0191-8869(98)00001-4
• Shipman, K., Edwards, A., Brown, A., Swisher, L., & Jennings, E. (2005). Managing emotion in a maltreating context: A pilot study examining child neglect. Child Abuse & Neglect, 29(9), 1015–1029. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2005.01.006
• Shipman, K., Zeman, J., Penza, S., & Champion, K. (2000). Emotion management skills in sexually maltreated and non maltreated girls: A developmental psychopathology perspective. Development and Psychopathology, 12(1), 47-62. https://doi.org/10.1017/S0954579400001036
• Shrout, P. E., & Bolger, N. (2002). Mediation in experimental and nonexperimental studies: New procedures and recommendations. Psychological Methods, 7(4), 422–445. https://doi.org/10.1037/1082-989x.7.4.422
• Süslü, G. (2020). Bireylerin çocukluk çağı travmalarının duygusal zeka düzeyleri ve kişiler arası iletişim tarzları ile ilişkilerinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi]. DSpace@Gelişim Kurumsal Akademik Arşiv. https://hdl.handle.net/11363/2481
• Stoltenborgh, M., Bakermans‐Kranenburg, M. J., Alink, L. R. A., & Van IJzendoorn, M. H. (2014). The prevalence of child maltreatment across the globe: Review of a series of meta‐analyses. Child Abuse Review, 24(1), 37–50. https://doi.org/10.1002/car.2353
• Svetlova, M., Nichols, S. R., & Brownell, C. A. (2010). Toddlers’ prosocial behavior: From instrumental to empathic to altruistic helping. Child Development, 81(6), 1814–1827. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2010.01512.x
• Tabachnick, B. G., & Fidell. L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
• Tatar, A., Tok, S., & Saltukoğlu, G. (2011). Gözden geçirilmiş Schutte Duygusal Zeka Ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 21(4), 325-338. https://doi.org/10.5455/bcp.20110624015920
• Topal, E. (2016). Çocukluk çağı travmaları ile ruh sağlığı ilişkisinde ontolojik iyi-oluş düzeyinin aracılık etkisinin yapısal eşitlik modellemesi ile test edilmesi (Tez No. 620522) [Yüksek lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Vollhardt, J. R. (2009). Altruism born of suffering and prosocial behaviour following adverse life events: A review and conceptualization. Social Justice Research, 22(1), 53–97.https://doi.org/10.1007/s11211-009-0088-1
• Yu, G., Li, S., & Zhao, F. (2020). Childhood maltreatment and prosocial behavior among Chinese adolescents: Roles of empathy and gratitude. Child Abuse & Neglect, 101, 104319. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2019.104319