Tanzimat’tan 1950’ye Türkiye’de İktidar Muhalefet İlişkileri

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 16, 30.06.2019

Ayman Kara

Öz

            Türkiye’de
siyasal modernleşmenin gelişimi ile birlikte siyasal arenada muhalefet olgusu
da ortaya çıkmıştır. Ancak siyasal iktidar olgusunun çok güçlü olduğu bir
devlet geleneğinde muhalefetin benimsenmesi kolay olmamıştır. Bu sebeple
iktidar ve muhalefet arasındaki ilişkiler genel anlamda sorunlu olmuştur. İktidarlar
genellikle muhalefetin varlığından rahatsız olmuş, muhalefette bulunanlar ise
yapıcı bir muhalefet hareketi yerine yıkıcı bir muhalefet anlayışını benimsemişlerdir.
Bu anlayış içerisinde iktidar ile muhalefetin birbirini tamamlayıcı ve
dengeleyici işlevinin gerçekleşmesi yerine birbirini yıpratmaya yönelen iktidar
ve muhalefet anlayışları ortaya çıkmıştır. Muhalefet kültürünün yerleşmesinin
uzun ve sancılı bir süreç olarak gelişmesi ise Türkiye’nin siyasal anlamda pek
çok krizle karşılaşmasının sebeplerinden biri olmuştur.  Bu çalışmada, Tanzimat döneminden, 1950
yılına kadar geçen süreç içerisinde Türk siyasal hayatında iktidar ile
muhalefet ilişkileri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

siyasal iktidar, muhalefet

Kaynakça

• KAYNAKÇAAHMAD, Feroz, (2010), Bir Kimlik Peşinde Türkiye, Çev: Sedat Cem Karadeli, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.AHMAD, Feroz, (2010), Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), Çev: Ahmet Fethi, İstanbul, Hil Yayın.Ahmad, Feroz, (2011), ‘Cumhuriyet Türkiye’sinde Siyaset ve Siyasi Partiler’, Modern Dünyada Türkiye cilt 4, (ed.) Reşat Kasaba, İstanbul: Kitap Yayınevi, 229-274.AKBALIK, Hakan, (2006), 1946-1950 Döneminde CHP’nin Seçim Çalışmaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, MalatyaBALABANLILAR, Mürşit, (1998), Türkiye’nin 75 Yılı, İstanbul, Hürgüç Gazetecilik.BERKES, Niyazi,(2010), Türkiye’de Çağdaşlaşma, 15. Baskı, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.BİLA, Hikmet, (1999), CHP 1919-1999, 2. Baskı, İstanbul, Doğan Kitapçılık.BOZKURT, Celal, (1969), Bütün Delilleriyle CHP’nin İçyüzü Siyaset Tarihimizde CHP, İstanbul, yayınevi yok.CİHAN, Ali Rıza, (2012), İsmet İnönü’nün TBMM’deki Konuşmaları 1920-1973, Ankara, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.ÇAYLAK, Adem, (2014), ‘Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de İktidar-Muhalefet İlişkileri’, Türkiye’nin PolitikTarihi, (ed.) Adem Çaylak, Mehmet Dikkaya, Cihat Göktepe, Hüsnü Kapu, Ankara: Savaş Yayınevi, 23-58.ÇAYLAK, Adem; NİŞANCI, Şükrü, (2014), ‘Türkiye’de Çok Partili Siyasal Sürece Giriş: Demokrasiye Geçiş mi Siyasal Rejimin Restorasyonu mu?’, Türkiye’nin Politik Tarihi, (ed.) Adem Çaylak, Mehmet Dikkaya, Cihat Göktepe, Hüsnü Kapu, Ankara: Savaş Yayınevi, 303-344.DEMİREL, Ahmet, (2012), Tek Partinin Yükselişi, İstanbul: İletişim Yayınları.FEDAYİ, Cemal, (2013), İmparatorluk Nasıl Yıkıldı, Ankara, Kadim Yayınları.FINDLEY, Carter V. (2011), ‘Tanzimat’, Modern Dünyada Türkiye cilt 4, (ed.) Reşat Kasaba, çev: Zuhal Bilgin, İstanbul: Kitap Yayınevi, 37-70.FORTNA, Benjamin C. (2011), ‘II. Abdülhamid’in Saltanatı’, Modern Dünyada Türkiye cilt 4, (ed.) Reşat Kasaba, çev: Zuhal Bilgin, İstanbul: Kitap Yayınevi, 71-98.GÜL, Teoman, (1998), Türk Siyasal Hayatında Recep Peker, Ankara, T.C. Kültür Bakanlığı.İNAN, Süleyman, (2010), Muhalefet Yıllarında Adnan Menderes, Ankara, Liberte Yayınları.KARATEPE, Şükrü, (2001), Tek Parti Dönemi, 3. Baskı, İstanbul, İz Yayıncılık.KARPAT, Kemal H, (2010), Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul, Timaş Yayınları.KARPAT, Kemal, (2007), Türkiye’de Siyasal Sistemin Evrimi, Çev: Esin Soğancılar, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.KAŞTAN, Yüksel, (2006). ‘Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Partili Dönemden Çok Partili Döneme Geçişte CHP’nin Yönetim Anlayışındaki Gelişmeler’, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 1, cilt 8, 123-140.KAYALI, Hasan, (2011), ‘Bağımsızlık Mücadelesi’, Modern Dünyada Türkiye cilt 4, (ed.) Reşat Kasaba, İstanbul: Kitap Yayınevi, 99-138.KOÇAK, Cemil, (2010), İkinci Parti cilt1, İstanbul, İletişim Yayınları.KOÇAK, Cemil, (2013), Tarihin Buğulu Aynası, İstanbul, Timaş Yayınları.KONGAR, Emre,(1981), Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, İstanbul, Remzi Kitabevi.LEWIS, Bernard, (2009), Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Boğaç Babür Tuna, 3. Baskı, Ankara, Arkadaş Yayınevi.MARDİN, Şerif , (1992), Türk Modernleşmesi Makaleler 4, (ed.) Tuncay Önder, 2. Baskı, İstanbul, İletişim Yayınları. SEYDİ, Süleyman, (2014), ‘1939-1945 Dönemi İç ve Dış Politika’, Türkiye’nin Politik Tarihi, (ed.) Adem Çaylak, Mehmet Dikkaya, Cihat Göktepe, Hüsnü Kapu, Ankara: Savaş Yayınevi, 257-302.TANÖR, Bülent, (2002), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 9. Baskı, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.TEKİN, Yusuf, (2011), Türk Siyasal Hayatı, Ankara, Orion Kitabevi.TUNAYA, Tarık Zafer, (1952), Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, İstanbul, Doğan Kardeş Yayınları.YILMAZ, Murat, (2014), ‘1930-1938 Döneminde Türkiye’de Siyasi Hayat’, Türkiye’nin Politik Tarihi, (ed.) Adem Çaylak, Mehmet Dikkaya, Cihat Göktepe, Hüsnü Kapu, Ankara: Savaş Yayınevi, 231-238.ZÜRCHER, Erik Jan, (2012), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çev: Yasemin Saner, İstanbul, İletişim Yayınları.ZURCHER, Erik Jan, (2003), Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Çev: Gül Çağalı Güven, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Süreli Yayınlar- Gazete ve DergilerAyın Tarihi Dergisi Temmuz 1947Vatan Gazetesi 17 Ekim 1950