Katılım Bankaları Tarafından Verilen Kredi Türleri ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Bir Nedensellik Analizi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 25, 24.06.2022

Suat Serhat Yılmaz Nihat Işık

Öz

Türkiye’de son yıllarda katılım bankalarının payının kamunun da bu piyasaya girmesiyle birlikte giderek yükseldiği dikkat çekmektedir. Nitekim tüm bankacılık sektörü içerisindeki payının yaklaşık %4-5 seviyelerinden 2021 yılı itibarıyla yaklaşık %7 seviyesine çıktığı ve bu payın yıllar itibariyle artış gösterdiği görülmektedir. Bu artışa paralel olarak, katılım bankalarının verdiği kredilerin ekonomik büyüme üzerindeki etkilerine dönük ilgi gerek akademik çevrelerde gerekse politika yapıcıları nezdinde giderek artış göstermektedir. Bu noktada katılım bankacılığı sistemi tarafından sağlanan kredilerin ekonomik büyüme üzerindeki etkilerinin incelenmesi ilgili sektöre yönelik olarak uygulanacak politikaların belirlenmesi açısından önem arz etmektedir. Buradan hareketle çalışmada, katılım bankaları tarafından verilen; toplam krediler, özel sektöre ve hanehalklarına veriler krediler ve ihtiyaç, konut ve taşıt kredilerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri, 2007 yılı ikinci çeyreği ile 2021 yılı dördüncü çeyreği (2007Ç2-2021Ç4) kapsamında, Hacker ve Hatemi-J (2006) Bootstrap Simetrik Nedensellik Testi ve Hatemi-J (2012) Asimetrik Nedensellik Testi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgular; katılım bankaları tarafından kullandırılan toplam kredilerin pozitif şoklarından Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYİH)’nın pozitif şoklarına, söz konusu sistemin kredilerinin negatif şoklarından GSYİH’nın negatif şoklarına ve GSYİH’nın negatif şoklarından katılım bankacılığı kredilerinin negatif şoklarına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisinin olduğuna işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Katılım Bankaları, Krediler, Hatemi-J (2006) Bootstrap Simetrik Nedensellik Testi, Hatemi-J (2012) Asimetrik Nedensellik Testi

Kaynakça

• Al-Oqool, M. A., Okab, R. ve Bashayreh, M. (2014), “Financial Islamic Banking Development and Economic Growth: A Case study of Jordan”, International Journal of Economics and Finance, 6(3), s. 72-79.
• Ata, H. A. ve Buğan, M. F. (2016), “Factors Affecting The Efficiency of Islamic and Conventional Bank sin Turkey”, Journal of Islamic Economics, Bankinga nd Finance, 113(3517), s. 1-8.
• Bektaş, S., ve Baykuş, O. (2020), “Seçilmiş Sektörel Krediler ve İktisadi Büyüme İlişkisinin Ampirik Analizi: Türkiye Katılım Bankaları Örneği”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(10), s. 244-258.
• Bektur, Ç. ve Malcıoğlu, G. (2017), “Kredi Temerrüt Takasları ile Bist 100 Endeksi Arasındaki İlişki: Asimetrik Nedensellik Analizi”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), s. 73-83.
• Bozkurt, M. (2019), Türkiye’de Bankacılık Sektörünün Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Katılım Bankacılığı ve Konvansiyonel Bankacılık Üzerine Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi.
• Bozkurt, M., Altıntaş, N. ve Yardımcıoğlu, F. (2020), “Katılım Bankacılığı ve Konvansiyonel Bankacılığın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 6(1), s. 95-114.
• Boukhatem, J. ve Moussa, F. B. (2018), “The Effect Of Islamic Banks On GDP Growth: Some Evidence From Selected Mena Countries”. Borsa Istanbul Review, 18(3), s. 231-247.
• Bilman, M. E. (2020), “Türkiye’de İslami Bankacılık, Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkilerinin Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19Temmuz 2020. s. 353-369.
• Çonkar, M. K., Canbaz, M. F., ve Arifoğlu, A. (2018), “Mevduat ve Katılım Bankaları Kredilerinin Ekonomik Büyüme İle İlişkisi: Ekonometrik Bir Analiz”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), s. 1-11.
• Çakar, R., Güngör, S. ve Karakaş, G. (2018), “Türkiye’de Geleneksel ve Katılım Bankalarının Toplam Kredi Hacimleriyle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkisi”. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi (İEFD), 4(1), s. 69-95.
• Çerkezoğlu, B. (2021), Katılım Bankacılığı ve İktisadi Büyüme Üzerine Ekonometrik Bir Analiz, Doktora Tezi, Kastamonu Üniversitesi.
• Dickey, David A. ve A. Fuller Wayne(1981), “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive, Time Series with a Unit Root”, Econometrica, 49(4), s. 1057-1072.
• Emek, Ö. F. (2021), “Türkiye’de Katılım Bankacılığı Alanındaki Gelişmeler İle Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkilerinin İncelenmesi: Toda-Yamamoto Yaklaşımı”, Hitit İlahiyat Dergisi, 20(3), s. 1-28.
• Granger, C. W. (1969), “Investigating Causal Relations By Econometric Models and Cross-Spectral Methods”. Econometrica: Journal of the Econometric Society, s. 424-438.
• Granger, C.W., ve Yoon, G. (2002), “Hidden Cointegration”, University of California, Department of Economics Working Paper, San Diego.
• Hacker, R. S., ve Hatemi-J, A. (2006), “Tests for Causality Between Integrated Variables Using Asymptotic and Bootstrap Distributions: Theory and Application”, Applied Economics, 38(13), s. 1489-1500.
• Hatemi-j, A. (2012), “Asymmetric Causality Tests with An Application. Empirical Economics”, 43(1), s. 447-456.
• Hazıroğlu, T. (2016). Türkiye’de Katılım Bankacılığı Fikrinin Doğuşu ve Kavramsal Önemi. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi (İEFD), 2 (1), s. 119-132. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jief/issue/24515/259788, Erişim Tarihi: 18.04.2022.
• Kalaycı, İ. (2011). Afrika’nın Melez Yüzü, ‘MENA’: Makro İktisadi Göstergelere ve Küresel Endekslere Göre ‘Manası’. Avrasya Etüdleri, 40(2), s. 175-199. https://dergipark.org.tr/tr/pub/avrasya/issue/35338/392307, Erişim Tarihi: 18.04.2022
• Kırca, M., ve Yıldız, Ü. (2020), “Türkiye İçin Kredi Risk Primi (CDS) ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Zamanla Değişen Nedensellik İlişkileri”. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5(10), Haziran.
• Kutlu, M., & Karamustafa, O. (2019), “Katılım Bankalarının Ekonomik Büyümede Rolü: Mevduat Bankaları ile Karşılaştırmalı Bir Analiz”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), s. 3025-3034.
• Koçak, E. (2018), “İslami Finans ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (51), s. 67-91.
• Ledhem, M.A. ve Mekidiche, M. (2021), “Islamic Finance and Economic Growth Nexus: An Empirical Evidence from Southeast Asia Using Dynamic Panel One-Step System GMM Analysis”, Journal of Islamic Accounting and Business Research, 12(8), s. 1165-1180.
• Işık, N. (2014),“Türkiye'de Katılım Bankacılığı ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedenselliğin Sınanması”, Bankacılar, 25(91), s. 75-85.
• Jobarteh, M., ve Ergec, E. H. (2017), “Islamic Finance Development and Economic Growth: Empirical Evidence From Turkey”,Turkish Journal of Islamic Economics, 4(1), s. 31-47.
• MacKinnon, J. G. (1996), “Numerical Distribution Functions for Unit Root and CointegrationTests”, Journal of Applied Econometrics, 11(6), s. 601-618.
• Mert, M. ve Çağlar, A. E. (2019), Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi, Detay Yayıncılık. 1. Baskı. Ankara.
• Naz, Syeda Arooj, and Saqib Gulzar. (2020), “Impact of Islamic Finance On Economic Growth: An Empirical Analysis Of Muslim Countries“, The Singapore Economic Review, 67(01), s. 245-265.
• Ng, S., Perron, P., (2001), “Lag Length Selection and the Construction of Unit Root Test with Good Size and Power”, Econometrica, 69, s. 1519-54.
• Özcan, C. (2015), “Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisinin Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Yaklaşımı İle Analizi: Türkiye Örneği”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (46), s. 177-199.
• Phillips, Peter C. B. ve Pierre Perron (1988), “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75(2), s. 335-346.
• Sakinah, G., Kasri, R. A., ve Nurkholis, N. (2022), “Islamic Finance and Indonesia's Economy: An Empirical Analysis”, Jurnal Ekonomi dan Keuangan Islam, s. 47-59.
• Sims, C. A. (1980), “Macroeconomics and Reality”, Econometrica: Journal of the Econometric Society, s. 1-48.
• Şahi̇n, D., ve Durmuş, S. (2018), “Türkiye’de Ekonomik Büyüme, İhracat ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), s. 808-825.
• Şak, Nazan (2021), “Kripto Paralar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Hatemi-J Asimetrik Nedensellik Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(29), s. 149-175.
• Sungur, O., Aydın, H. ve Mehmet, Eren. (2016), “Türkiye’de Ar-Ge, İnovasyon, İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Asimetrik Nedensellik Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), s. 173-192.
• TKBB (2020), Katılım Bankacılığı Nedir? Nasıl Çalışır? https://tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/TKBB-Katilim-Bankaciligi-Nedir-Brosur.pdf.
• Toda, H. Y., ve Yamamoto, T. (1995), “Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes”, Journal of Econometrics, 66(1-2), s. 225-250.
• Ulucak, R., ve Ulucak, Z. Ş. (2014), “Kamu Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik: Türkiye Örneği”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), s. 81-98.
• Vural, M. F. (2022), Katılım Bankacılığı ve Ekonomik Büyümede Nedensellik İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yetim, M. ve Yamak, R. (2019), “Türkiye’de Döviz Kurundan Fiyatlara Geçişkenlik Etkisi: Hatemi-J Asimetrik Nedensellik Testi”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), s. 203-221.
• Yıldırım, E., ve Kesikoğlu, F. (2012), “İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması”, Ege Akademik Bakış, 12(2), s. 137-148.
• Yurttadur, M., ve Demirbaş, H. (2017), “Türkiye'de Bulunan Katılım Bankaları ve Özel Sermayeli Mevduat Bankalarının Finansal Performanslarının Karşılaştırılması”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), s. 89-117.