Türk Kamu Yönetiminde Bireysel Performans Değerlendirme ve Değerlendirme Önündeki Engeller

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2-1 - KAYFOR23 Özel Sayısı, 166 - 183, 31.12.2023

Alev Koruk

Öz

Tarihte örgütler var olduğundan bu yana, yönetim bilimlerinde örgütsel ve bireysel performans kavramı tartışılagelmiştir. Örgütsel ve bireysel performans değerlendirme kavramları, özellikle kamu yönetiminin yeni kamu işletmeciliğine dönüşümü sürecinde daha fazla önem kazanmaya başlamıştır. Türk Kamu Yönetiminde de performans esaslı bütçelemeye dayanan 5018 sayılı Kanunun 2006 yılında yürürlüğe girmesi ile bireysel performans değerlendirme uygulamaları artış göstermiştir. Türkiye’de bireysel performans değerlendirmeleri KİT, Sağlık sektörü gibi bazı kamu kurumlarında uygulama alanı bulurken, aynı zamanda akademisyenlerce uygulamalar hakkında teori ve pratik açısından tartışmalar süregelmiştir.
Bu çalışmada öncelikle Türk kamu yönetiminde 2023 yılı itibariyle bireysel performans değerlendirmesi yapan kamu kurum/kuruluşlarının uygulama örnekleri araştırılacaktır. Ayrıca, konu hakkında ulusal literatürde yer alan çalışmalar sonuçlarına göre taranarak gruplandırılacaktır. Ulusal literatürde yer alan ve bireysel performans değerlendirmesi önünde engeller olarak beliren tartışmalar, eşit işe eşit ücret tartışmaları, kamu görevlilerinin statü farklılıklarının artması, hizmet sektöründe faaliyet gösteren kamu kurumlarında değerlendirme ölçütlerinin ortaya konmasındaki zorluklar, kamu kurumlarının söz konusu ödemeler için ödeme kalemlerinde belirsizlik/yetersizlik, Türk kamu personel rejiminde işe göre değerlendirmeden çok ünvana ve kıdeme göre değerlendirmenin söz konusu olması, ücrete dayalı ya da diğer değerlendirmelerin performansı gerçekten arttırıp arttırmadığına dair tartışmalar, Türkiye’de kurum çalışanlarının değerlendirme ve değerlendiriciler hakkında algıları, olumlu performansın teşviki ve olumsuz performansın yaptırımının mevzuatla ilişkisinin kurulmasında eksiklikler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Çalışmanın nihai amacı ise, 2023 yılında var olan sahadaki uygulamaların ulusal literatür taramasında elde edilen bulgular çerçevesinde niceliksel ya da niteliksel olarak yeterince rasyonelleştirilip rasyonelleştirilemediği konusunda bir değerlendirme sunmak olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Yönetimi, Bireysel Performans Değerlendirme, Türkiye

Kaynakça

• Acar, O., ve Demir, Ü. (2019). Performansa Dayalı Ücret ve Eşit İşe Eşit Ücret Paradoksu: Kamu Kurumları Üzerinden Analiz. 5(2), s. 81-109. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uiibd/issue/50806/572962 adresinden alındı
• Acaray, A., ve Pelenk, S. (2018). İşe adanmışlığın güçlendirme iklimi ve bireysel performans ile ilişkisinin incelenmesi: hizmet sektöründe bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(5), s. 154-177. https://dergipark.org.tr/tr/pub/itobiad/issue/41845/465929 adresinden alındı
• Aggarwal, A., ve Thakur, G. (2013). Techniques of Performance Appraisal-A Review. International Journal of Engineering and Advanced Technology (IJEAT)(2), s. 617-621.
• Aksaray Üniversitesi. (2023, 09 25). Aksaray Üniversitesi. Aksaray Üniversitesi: https://personel.aksaray.edu.tr/dosya/a97be490-d184-480f-93f6-b7372739d5e1.pdf adresinden alındı
• Aktaş, H., ve Gürkan, G. (2015). İş-aile ve aile-iş çatışması ile bireysel performans etkileşiminde mesleki bağlılığın aracı rolü: hemşireler üzerinde bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 16(2), s. 139-154. https://dergipark.org.tr/tr/pub/doujournal/issue/66673/1043090 adresinden alındı
• Aktürk, A., ve Harmancı, F. (2014). Çok yönlü bireysel performans değerlendirme. GÜVENLİK SEKTÖRÜNDE TAKTİKSEL YÖNETİCİLİK (s. 177-224). içinde Ankara: Nobel Yayıncılık. https://www.academia.edu/44506126/%C3%87OK_Y%C3%96NL%C3%9C_B%C4%B0REYSEL_PERFORMANS_DE%C4%9EERLEND%C4%B0RME_2014_Akt%C3%BCrk_A_E_ve_Harmanc%C4%B1_F_M adresinden alındı
• Albayrak, H. (2012). Kamu kurumlarında bireysel performans ölçümü. Turgut Özal Siyaset ve Ekonomi Kongresi II (s. 1411-1432). Malatya: İnönü Üniversitesi. https://www.academia.edu/39806736/KAMU_KURUMLARINDA_B%C4%B0REYSEL_PERFORMANS_%C3%96L%C3%87%C3%9CM%C3%9C adresinden alındı
• Altınöz, M. (2008). Ofis otomasyon sistemlerinin bireysel performans üzerine etkisi. (20), s. 51-63. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61796/924203 adresinden alındı
• Aras, C. E. (2015). Kamu kurumlarında iç müşteri memnuniyeti ile bireysel performans ilişkisi: T.C. Başbakanlık Merkez Teşkilatına yönelik bir uygulama . YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Artüz, S. D. (2020). Dijital liderlik uygulaması ile öğrenen örgüt ilişkisinin bireysel performansa etkisi. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Asparuk, D. H. (2022). Bireysel kariyer yönetiminin, biraysel performans ve örgütsel performansa etkisine ilişkin bir araştırma: Bankacılık sektörü örneği. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Balıkesir Belediyesi. (2022, 12 25). Balıkesir Belediyesi. Balıkesir Belediyesi: http://cmsapi.balikesir.bel.tr//Media/Dokumanlar/Mevzuat/36-personel-performans-degerlendirme-yonetmeligi-bce4b6a8-f01e-4f27-8170-bd0346c83f3e.pdf adresinden alındı
• Bartın Üniversitesi. (2022, 12 25). Bartın Üniversitesi Personel Daire Başk. https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/139537?AspxAutoDetectCookieSupport=1 adresinden alındı
• Beltekin, E. (2019). Lider-üye etkileşim algısı ile bireysel performans arasındaki ilişkide işe yönelik motivasyonun aracılık rolü: Gençlik hizmetleri ve spor il müdürlükleri üzerine bir araştırma. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Biçer, B., ve Tahtalıoğlu, H. (2023). Niğde ilinde kamu sektöründe görev yapan öğretmenlerin performans değerlendirme ölçütlerine ilişkin algıları. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, s. 141-158. https://dergipark.org.tr/en/pub/akuiibfd/issue/73858/1278770 adresinden alındı
• Bilgin, K., ve Sevim, V. (2022). Kamu personeli bireysel performans değerlendirmesi : “Ağırlıklı performans puanlama modeli”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 42(24), s. 255-276. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1954320 adresinden alındı
• Can, H., Kavuncubaşı , Ş., ve Yıldırım, S. (2020). Kamu ve Özel Kesimde İnsan Kaynakları Yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Coşkun, S., Dulkadiroğlu, H., ve Kunduracı, N. (2016). Kamu Sektöründe Bireysel Performansa Göre Ücret Uygulamaları: Başarısızlığın Yaygınlaşması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, s. 627-651. https://dergipark.org.tr/en/pub/ausbf/article/180803 adresinden alındı
• Çalı, H. H. (2016). Türk Polis Teşkilatında Performans Değerlendirmesi. Internatonal Journal of Academic Value Studies(2), s. 1-11. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/288236 adresinden alındı
• Çam, O., ve Engin, E. (2006). Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerde farkındalık eğitiminin bireysel performans standartlarına etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7(2), s. 82-91. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/59669/ adresinden alındı
• Çeliker, M. (2019). Sözleşmeli personelde iş doyumunun bireysel performans etkisi: Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığı performans araştırması. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Dalmış, A. B. (2021). İzlenim yönetimi taktiklerinde bireysel performans algısının rolü: Kamuda bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 8(1), s. 49-58. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iid/issue/61263/745886 adresinden alındı
• Doğan , E., Aktaş, K., ve Kılınç, E. (2020). Örgütsel sinizim ile bireysel performans ilişkisi: Eğitim sektöründe bir araştırma. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 2(1), s. 68-78. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ekimad/issue/53015/701540 adresinden alındı
• Doğan, H. (2020). İş Performansı ve Performans Değerleme Sistemi Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme. Uluslararası İşletme ve Ekonomi Çalışmaları Dergisi, 2(1), 44-55.
• Dokuz Eylül Üniversitesi. (2022, 12 25). Dokuz Eylül Üniversitesi. Dokuz Eylül Üniversitesi: https://www.deu.edu.tr/file/2021/12/dokuz-eylul-universitesi-performans-degerlendirme-yonergesi.pdf adresinden alındı
• Ekinci, N. (2021, Nisan). Türkiyede'ki Sağlık Çalışanlarının Performansa Dayalı Ücret Uygulaması Hakkında Görüşlerine Dayalı Araştırmaların Değerlendirilmesi. Verimlilik Dergisi(2), s. 11-125.
• Erbaş, M. S. (2019). Kamu kurumlarında bireysel performans yönetimi ve değerlendirme sistemi: Kamu çalışanları ile yapılan bir araştırma. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Erbaş, M., ve Kutlu, Ö. (2020). Türk Kamu Yönetiminde Bireysel Performans Değerlendirmesi ve Ülke Örnekleri. Sayıştay Dergisi, 31(119), 69-97.
• Erdal, G. G. (2021). Stresin bireysel performans üzerine etkileri. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Eren, Y. (2022). Panoptikonun bireysel performansa etkisi: Türkiye Nüfus Müdürlüklerinde bir araştırma. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Ergül, A. (2012). Çalışma yaşamında stresin bireysel performans üzerindeki etkileri: Eğitim ve sağlık çalışanlarına yönelik bir araştırma. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Erkan, A. (2011). Performansa Dayalı Ödeme: Sağlık Bakanlığı Uygulaması. Maliye Dergisi, Ocak-Haziran 2011(160), 423-438. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/021-1.pdf adresinden alındı
• Eroğlu, H. (2018). Olumlu-olumsuz ağ ilişkileri, danışma (aracılık) ağları ve bireysel performans üzerine görgül bir çalışma. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Erturgut, R., ve Keskin, U. (2013). Bireysel performans ile örgütsel performans arasındaki ilişkinin temellerine dair felsefik bir inceleme. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 23(73), s. 20-40. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/98065 adresinden alındı
• Gökdemir, H. (2015). Bireysel performans ile çalışan motivasyonu arasındaki ilişki: Kamu bankasında bir araştırma. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Gülsevgi, E. B. (2021). Duygusal emek ve duygusal tükenmişlik ilişkisinin bireysel performans algısına etkisi. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Gündüzhan, B. (2017). Sağlık kurumlarında toplam kalite yönetimi uygulamalarının bireysel performansa etkisi üzerine bir alan araştırması. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Gürbüz, F. (2014). Toplam kalite yönetimi algısının bireysel performansa etkileri üzerine sağlık çalışanları uygulaması . YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Gürbüz, S., Mert, İ. S., ve Acar, A. C. (2010). Bireysel performans değerlendirmede kullanılacak yetkinliklerin belirlenmesi: Yöneticiler üzerine bir araştırma. 18. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı (s. 103-110). Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Hacıoğlu, S. (2018). Çalışanların iş tatmin düzeylerinin işten ayrılma niyetlerine ve bireysel performanslarına etkisi (Ankara ilçe belediye çalışanlarına yönelik bir uygulama). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• HSK. (2022, 12 22). https://www.hsk.gov.tr/ilke-kararlari. https://www.hsk.gov.tr/: https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/60e307a2-5679-46ea-841d-cf4c51f567b7.pdf adresinden alındı
• Işık, M. (2014). Performans değerleme sisteminin örgütsel adalet ve bireysel performans algıları üzerine etkisi: Tapu ve Kadastro Hatay XII. Bölgesinde bir örnek olay incelemesi. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Jordan, K. (2009). Performans Değerlendirmesi. (M. İnan, Çev.) İstanbul: Optimist Yayınları.
• Kalafaki, S. (2014). Sağlık çalışanlarında stresin bireysel performans üzerindeki etkisi. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kalmaz, C. (2020). Sosyal zekanın bireysel performansa etkisi: Örgütsel mizahın aracılık rolü. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kandemir, A. (2022, Nisan 25). memurlar.net. memurlar.net: https://www.memurlar.net/haber/1022151/soru-ve-cevaplarla-basari-ustun-basari-degerlendirmesi-ve-odul.html adresinden alındı
• Kandemir, G. (2016). Lider-üye etkileşiminin bireysel performansa etkisinde örgütsel bağlılığın rolü. YÖK ULusal Tez Merkezi.
• Karaman, E. (2018). Lider üye etkileşimi ile bireysel performans arasındaki ilişki. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kaya, N. (2019). Sosyal sermaye algısının bireysel performansa ve yaşam tatminine etkisi: Sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kılıç, M. (2019). X ve Y kuşaklarındaki toksit liderlik algılarının örgütsel bağlılık, psikolojik iyi oluş ve bireysel performans üzerindeki yansımaları . YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Mersin Büyükşehir Belediyesi. (2023, 09 25). Mersin Büyükşehir Belediyesi. Mersin Büyükşehir Belediyesi: https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Kurum/85077348 adresinden alındı
• Mertoğlu, S. (2020). Sağlık çalışanlarının hastanelerde bilişim teknolojilerine yönelik tutumları ve hazır bulunuşluk seviyelerinin bireysel performansına etkisinin değerlendirilmesi. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Muğla Büyükşehir Belediyesi. (2023, 09 25). Muğla Büyükşehir Belediyesi. Muğla Büyükşehir Belediyesi: https://www.mugla.bel.tr/uploads/mevzuattr/33155090-53b2-4e64-8680-2ca40c3ab489_MBB_PERFORMANSDEGERLENDIRMEYONETMELIGI_10032020_141432.pdf adresinden alındı
• ODTÜ . (2022, 12 11). ODTÜ Personel Daire Başkanlığı: https://pdb.metu.edu.tr/tr/performans-primi-islemleri adresinden alındı
• Özaydın, M., ve Tozlu, A. (2015). Teknolojik enstrümanlar bireysel performans değerlendirme sistemine nasıl adapte edilebilir? Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), s. 70-82.
• Özdemir, M. C. (2018). Yerel yönetimlerde kurumsal bağlılığın bireysel performansa etkisine ilişkin bir araştırma: Osmaniye Belediyesi örneği. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Özel, A. F. (2017). Sağlık çalışanlarının etik iklim algısının örgütsel güven ve bireysel performansa etkisi. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Özgöz, N. N. (2023). İş yerinde yalnızlık algısının bireysel performansa etkisinde kaytarmacılık rolü : Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Özgür, H., ve Aydın, G. (2020). Türk kamu sektörü bireysel ve kurumsal performans değerlendirme politikasının uygulama aşamasının analizi: 1965-2018. Kamu Yönetmi ve Politikaları Dergisi, 1(3), s. 6-35.
• Özişli, Ö., ve Sevinç, S. (2021). Duygusal emek ile iş tatmini ve bireysel performans arasındaki ilişki. Journal of International Social Research, 14(76), s. 862-872. https://web.s.ebscohost.com/abstract?direct=true&profile=ehost&scope=site&authtype=crawler&jrnl=13079581&AN=148909101&h=IE8bM1qFlKNUZCa69TLruZ7%2bAWDfE7JI6bLs%2bP28N0RSi%2fMmUxNJ3XRpgr6Qqsof2i3%2b1FdYkFUfKLZt3vGIIw%3d%3d&crl=c&resultNs=AdminWebAuth&result adresinden alındı
• Özkan, O., Omay, T., ve Akyüz , G. (2019). Psikolojik sermaye, bireysel performans ve birey-örgüt uyumu: Bir literatür taraması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(41), s. 113-126. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61822/924981 adresinden alındı
• Rize Belediyesi. (2023, 09 25). Rize Belediyesi. Rize Belediyesi: http://www.rize.bel.tr/icerik/performans-degerlendirme-yonergesi adresinden alındı
• Sayan, İ. Ö., ve Şahan, Y. (2011). Sağlık Bakanlığı’nda Performans Değerlendirme ve Ek Ödeme Sistemi. Memleket Siyaset Yönetim(16), s. 33-70. https://dergipark.org.tr/tr/pub/msydergi/issue/75929/1254237 adresinden alındı
• Saydam, M. (2018). Türk Kamu Yönetimi İçin Önerilen Yeni Değerlendirme Sistemi: Personel Başarı Değerlendirme Sistemi (PBDS). Yasama Dergisi(38), s. 70-109.
• Sözen, H., ve Fayganoğlu, P. (2022). Sosyal ağ bağlantılarının bireysel performans üzerindeki etkisi: Akademisyenler üzerine bir çalışma. SAVSAD Savunma ve Savaş Araştırmaları Dergisi, 32(1), s. 37-66. https://dergipark.org.tr/tr/pub/savsad/issue/70399/1134235#article-authors-list adresinden alındı
• Staroňová, K. (2017). Performance Appraisal in the EU Member States and the European Commission. Survey Commissioned by the Slovak EU-Presidency Bratislava: Government Office of Slovakia, 3-70.
• Şekercioğlu, L. S. (2010). Belediyelerde bireysel performans değerlendirme: İzmir ili ilçe belediyeleri örneği. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Şenerkal, R. (2014). Üniversitelerde akademik personele yönelik mobbing süresi: Mobbing davranışları ile akademisyenlerin sağlığı ve bireysel performans ilişkisi. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Tatar, C., ve Menteş, N. (2022). Sağlık çalışanlarında bireysel performans ve fomo (fear of missing out) ilişkisi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(31), s. 351-373. https://dergipark.org.tr/tr/pub/diclesosbed/issue/73179/1159571 adresinden alındı
• Topak, N. (2018). Şahinbey Araştırma ve Uygulama Hastanesi Acil Tıp Anabilim Dalı erişkin acil servisi maliyet analizi (Bireysel performans ve havuz sisteminin karşılaştırılması). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Turgut, H., Tokmak, İ., ve Güçel, C. (2012). Kamu Sektöründe 360 Derece Bireysel Performans Değerlendirmenin Uygulanabilirliğine Yönelik Bir Araştırma. 1.Ulusal ÜNYE İ.İ.B.F. İşletmecilik Sempozyumu.
• TÜBİTAK. (2022, 12 11). https://www.tubitak.gov.tr/. https://www.tubitak.gov.tr/: https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/tbtkik-esaslar-tubitak_performans_tabanli_sicil_ve_basari_degerlendirme_esaslari-21.10.2021.pdf adresinden alındı
• Uygun, S. V. (2016). Kamu İşletmeciliği Perspektifinde Performansa Dayalı Ücretlendirme Sisteminin Kamu Personel Yönetiminde Uygulanabilirliği. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5(12), 82-101. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hakisderg/issue/27095/281194 adresinden alındı
• Uysal, Ş. (2014). Performans yönetimi sistemi ve kamu kurumlarında bireysel performansın değerlendirilmesine ilişkin bir model önerisi. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Uysal, Ş. (2015). Performans Yönetimi Sisteminin Tanımı, Tarihçesi, Amaç ve Temel Unsurlarına Genel Bir Bakış. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 5(2), 32-39. doi:10.17339/ejovoc.51537
• Ünlü, S. (2017). Algılanan örgütsel adaletin bireysel performansa etkisi ve iş tatmininin aracılık rolünün incelenmesi: Nevşehir Valiliği çalışanlarına yönelik bir uygulama. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Yalçın Balçık, P., Yenilmez, K., ve Şahin, S. (2016). Hacettepe Üniversitesi Hastanelerinde bireysel performans değerlendirme süreci. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 1(19), s. 87-99. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/552671 adresinden alındı
• Yanaşma, G. (2019). İletişim aracılık rolü bağlamında örgüt kültürünün bireysel performansa etkisi: Ampirik bir çalışma. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Yatkın, A. (2009). Kamu yönetiminde bireysel performans ve örgütsel verimlilik aracı olarak personel güçlendirme. e-Journal of New World Sciences Academy, 4(2). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/187185 adresinden alındı
• Yıldırım, R. (2008). Kamu kurumlarında bireysel performans değerlendirmesi. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldız, E. (2022). Giresun ilinde görev yapan beden eğitimi öğretmenlerinin iş tatmin düzeyleriyle bireysel performansları arasındaki ilişkinin incelenmesi. YÖK Ulusal Tez Merkezi.