1914 Tarihli Sicill-i Ahvâl Me’mûrin Nizâmnâmesinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2-1 - KAYFOR23 Özel Sayısı, 358 - 369, 31.12.2023

Oral Karakaya

Öz

Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kuruluşunun 3. yılında yürürlüğe giren 788 sayılı Memurin Kanunuyla memur, devlet hizmeti yürüten, özel siciline kayıtlı olarak devletten maaş alan kişi olarak tanımlanmış; memurların “değerlendirilmesine” ilişkin olarak, haklarında tezkiye varakalarıyla raporların yer aldığı gizli dosyaların tanzim edileceği belirtilmiştir. 1932 yılında yürürlüğe giren Dahiliye Vekaleti Memurları Sicil Nizamnamesinde, 15 Mayıs 1330 tarihli Sicill-i Ahval Me’murin Nizamnamesinin, Dahiliye memurları hakkında uygulanamayacağı yönünde düzenleme yer almıştır. 1944 yılında Dahiliye Memurları Sicil Nizamnamesinde yapılan değişiklikle, Sicill-i Ahval Me’murin Nizamnamesinin Dahiliye memurları hakkında uygulanamayacağı yönündeki hüküm yürürlükten kaldırılmıştır. Böylece Sicill-i Ahval Me’murin Nizamnamesinin Cumhuriyet döneminde, en azından 1944 yılına kadar yürürlükte olduğu anlaşılmaktadır. Literatürde, 15 Mayıs 1330 (28 Mayıs 1914) tarihli Sicill-i Ahval Me’murin Nizamnamesine ilişkin ayrıntılı bir çalışmaya rastlanamamıştır. Osmanlı-Türk idare tarihinde modern memuriyet rejiminin önemli unsurlarından birisi olan memurların değerlendirilmesine ilişkin düzenlemeler arasında yer alan Sicill-i Ahval Me’murin Nizamnamesinin analiz edilmesi; ayrıca bu nizamnamenin yürürlükten kaldırdığı Ahval-i Memurin Sicil Komisyonu Talimatının incelenmesi bu bildirinin temel hedefidir. Belirtilen iki düzenlemenin değerlendirilmesi suretiyle, Cumhuriyet döneminde kurulacak olan Weberyen memuriyet rejiminin ilk işaretleri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Ayrıca, Sicill-i Ahval Me’murin Nizamnamesinin hükümleriyle, Cumhuriyet döneminde memur sicillerine ilişkin yapılan düzenlemelerin karşılaştırılması da yapılacaktır. Çalışmanın merkezinde Sicill-i Ahvali Memurin Nizamnamesinin günümüz Türkçesine çevrilmesi yer almaktadır. Bildiri metni, nitel araştırmaya dayalı bir durum çalışmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Devlet Memuru, Sicill-i Ahval Me'murin Nizamnamesi, Sicil,, Tezkiye Varakası, Memur Değerlendirmesi

Kaynakça

• Aslan, O. E. (2005), Kamu Personel Rejimi, TODAİE Yayınları: Ankara
• Adal, H. Ş. (1968), Kamu Personel İdaresi, Ahmet Sait Matbaası: İstanbul
• Bozkurt, Ö. ve Ergun, T. (2008), Kamu Yönetimi Sözlüğü, Ed. S. Sezen, TODAİE Yayınları: Ankara
• Chapman, B. (1970), İdare Mesleği, Çev. Cahit Tutum, TODAİE Yayınları: Ankara
• Çetin, A. (2005), “Sicill-i Ahvâl Defterleri ve Dosyaları Hakkında Bir Araştırma”, Vakıflar Dergisi, 29, s. 87-104
• Güler, B. A. (2005), Kamu Personeli, İmge Kitabevi: Ankara
• Findley, C. V. (2018), Osmanlı İmparatorluğunda Bürokratik Reform, Çev. E. Ertürk, Alfa Yayınları: İstanbul
• Kütükoğlu, M. S. (1998), Sicill-i Ahval Defterlerini Tamamlayan Arşiv Kayıtları. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 0 (12), s. 141-157
• Mert, T. (2000), “Sicill-i Ahval Defterleri ve Buna Dair Yayınlanan Nizamnameler I”, Arşiv Araştırmaları Dergisi, 2, s. 97-111
• Mert, T. (2001), “Sicill-i Ahval Nizamnameleri III: Me’murin-i Mülkiye Komisyonunun Teşkili ve Vazifelerine Dair Nizamname”, Arşiv Araştırmaları Dergisi, 3, s. 45-52
• Mouzelis, N. P. (2003), Örgüt ve Bürokrasi, Çev. H. Bahadır Akın, Çizgi Kitabevi: Konya
• Sarıyıldız, G. (2004), Sicill-i Ahval Komisyonu’nun Kuruluşu ve İşlevi (1879-1909), Der Yayınları: İstanbul
• Weber, M. (2011), Sosyoloji Yazıları, Çev. Taha Parla, Deniz Yayınları: İstanbul
• Dahiliye Memurları Sicil Nizamnamesi, (22.02.1932 tarih ve 2032 sayılı Resmî Gazete)
• Memurin Kanunu’nun 14 üncü Maddesi Mucibince Memurların Gizli Dosyaları Hakkında Kararname, (26.04.1934 tarih ve 2685 sayılı Resmî Gazete)
• Mülki Memurların Sicilleri Üzerine Tekaüdlüklerinin İcrası ve Tezkiye Varakalarının Tanzimi Hakkında Nizamname, (07.03.1938 tarih ve 3849 sayılı Resmî Gazete)
• Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı ile İlgili Memur ve Hizmetlilerin Sicilleri Üzerine Emekliye Sevkleri Hakkında Tüzük, (01.09.1951 tarih ve 7899 sayılı Resmî Gazete)
• Devlet Memurları Sicil Yönetmeliği, (26.07.1979 tarih ve 16708 sayılı Resmî Gazete)
• Devlet Memurları Sicil Yönetmeliği Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı, (26.12.1979 tarih ve 16851 sayılı Resmî Gazete)
• Devlet Memurları Sicil Yönetmeliğinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Bakanlar Kurulu Kararı, (07.02.1981 tarih ve 17244 sayılı Resmî Gazete)
• Devlet Memurları Sicil Yönetmeliği, (18.10.1986 tarih ve 19255 sayılı Resmî Gazete)