ABD'nin Küresel Teknoloji Politikası: Dijital Egemenlik ve Rekabet

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 122 - 144, 30.06.2025

Ali Kiriktaş

Öz

Bu araştırma, ABD'nin küresel teknoloji politikalarını, dijital egemenlik ve rekabet çerçevesinde analiz etmektedir. ABD'nin 5G teknolojisi ve Huawei’ye karşı aldığı önlemler, büyük teknoloji şirketleriyle olan ilişkileri, siber güvenlik stratejileri ve teknolojik inovasyon alanındaki yatırımları, dijital dünyadaki liderlik mücadelesinin temel unsurları olarak ele alınmıştır. Huawei’ye uygulanan yaptırımlar, Çin’in küresel etkisini sınırlamayı hedeflerken, ABD’nin büyük teknoloji şirketleri uluslararası rekabette önemli bir avantaj sağlamaktadır. Ayrıca, siber güvenlik tehditlerine karşı geliştirilen savunma yöntemleri, ulusal güvenliği güçlendirmenin yanı sıra uluslararası normların belirlenmesine katkıda bulunmuştur. Yapay zekâ, biyoteknoloji ve uzay teknolojileri gibi alanlardaki yenilikler, ABD'nin küresel liderliğini pekiştirmektedir. Araştırma, ABD’nin teknoloji politikalarının uluslararası güç dengelerine olan etkilerini ve gelecekteki stratejiler için önerileri kapsamlı bir şekilde sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dijital Egemenlik , Teknoloji Politikaları , Siber Güvenlik , Küresel Rekabet.

US Global Technology Policy: Digital Sovereignty and Competition

Öz

This study analyzes the global technology policies of the United States within the framework of digital sovereignty and competition. The measures taken by the U.S. against 5G technology and Huawei, its relations with major technology companies, cybersecurity strategies, and investments in technological innovation are examined as key elements of its leadership struggle in the digital world. Sanctions imposed on Huawei aim to limit China’s global influence, while U.S. tech giants provide significant advantages in international competition. Additionally, the defense methods developed against cybersecurity threats not only enhance national security but also contribute to the establishment of international norms. Innovations in fields such as artificial intelligence, biotechnology, and space technologies strengthen the U.S.’s global leadership. This study comprehensively explores the impacts of U.S. technology policies on international power dynamics and presents recommendations for future strategies.

Anahtar Kelimeler

Digital Sovereignty , Technology Policies , Cybersecurity , Global Competition.

Kaynakça

• A Haber. (2020, 18 Aralık). “ABD'de Google’a Tekelcilik Suçlaması! 35 Eyalet Daha Dava Açtı.” https://www.ahaber.com.tr/teknoloji/2020/12/18/abdde-googlea-tekelciliksuclamasi-35-eyalet-daha-dava-acti. Erişim Tarihi: (10.01.2023).
• Aksoy, A., & Türkölmez, O. (2020). Dijital çağa demokrasiyi çağırmak: Cambridge Analytica skandalı. Journal of Political Administrative and Local Studies, 3(1), 41-59.
• Al-Yahyai, S., Charabi, Y., & Gastli, A. (2010). Review of the use of Numerical Weather Prediction (NWP) Models for wind energy assessment. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 14, 3192–3198.
• Anadolu Ajansı. (2019, 22 Kasım). "ABD, Huawei ve ZTE Ürünlerini 'Güvenlik Tehdidi' Gerekçesiyle Yasakladı." https://www.aa.com.tr/tr/dunya/abd-huawei-ve-zte-urunlerini-guvenlik-tehdidigerekcesiyle-yasakladi/1653195. Erişim Tarihi:(28.07.2024).
• Anadolu Ajansı. (2023, 12 Eylül). "ABD'den Google'ın Tekelini Korumak İçin Yılda 10 Milyar Dolar Ödediği İddiası." https://www.aa.com.tr/tr/dunya/abdden-googlein-tekelini-korumak-icin-yilda10-milyar-dolar-odedigi-iddiasi-/2990522. Erişim Tarihi: (03.02.2024).
• Apt, J. (2007). The spectrum of power from wind turbines. Journal of Power Sources, 169, 369–374.
• Archer, C.L., & Jacobson, M.Z. (2005). Evaluation of global wind power. Journal of Geophysical Research, 110, D12110.
• Aşçıoğlu, G. (2020). Corona (Covid-19) Gölgesinde Geleceğin Hukuku ve Dijital Ekonomi Çağında Rekabet Hukuku. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 69(1), 33–56. https://doi.org/10.33629/auhfd.775253.
• Aydın, İ. (2024). Büyük Güç Mücadelesine Dönüş ve Dördüncü Sanayi Devrimi Liderlik Yarışının Stratejik Bir Boyutu: 5G ve Huawei. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(3), 1241-1266. Https://doi.org/10.18037/ausbd.1425426.
• Ayhan, Ahmet (2002). Dünden Bugüne Türkiye’de Bilim-Teknoloji ve Geleceğin Teknolojileri, İstanbul: Güriş Holding Y.
• Bayrak, M. (2020). ABD ile Birleşik Krallık'ın AB ve NATO çerçevesinde siber alanlarının tarihsel analizi. Journal of International Cyber Policy, 5(1), 23–45. Https://orcid.org/0000-0002-9190-9011.
• Bloomberg HT. (2022, 25 Kasım). "ABD’den Huawei’ye Güvenlik Tehdidi Nedeniyle Yasak."https://www.bloomberght.com/abdden-huaweiye-guvenlik-tehdidi-nedeniyleyasak. Erişim Tarihi: (21.03.2024).
• Blustein, P. (2019). Schism: China, America, and the Fracturing of the Global Trading System. Ontario: Centre for International Governance Innovation.
• Brynjolfsson, E., & mcafee, A. (2020). The Second Machine Age: Work, Progress, and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies. W.W. Norton & Company.
• Clarke, R. A., & Knake, R. K. (2019). The Fifth Domain: Defending Our Country, Our Companies, and Ourselves in the Age of Cyber Threats. Penguin.
• Coviello, N., Kano, L., ve Liesch, P. W. (2021). Multinational Enterprises and the Global Economy. Cambridge University Press.
• Cybersecurity and Infrastructure Security Agency (CISA). (2024). Cybersecurity Best Practices. https://www.cisa.gov/topics/cybersecurity-best-practices. Erişim Tarihi: (21.05.2025).
• Çetinkaya, M. (2025). Dijital Pazarlar Yasası’nda (DMA) Yarışılabilirlik ve Adalet: Rekabet Hukuku Açısından Bir Değerlendirme. ICR Economics. https://icreconomics.com/dijital-pazarlar-yasasinda-dma-yarisilabilirlik-ve-adalet-rekabet-hukuku-acisindan-bir-degerlendirme/. Erişim Tarihi: (21.03.2024).
• Dilipraj, E. (2019). Cyber Enigma: Unravelling the Terror in the Cyber World. London: Routldge.
• Doudna, J. A., Sternberg, S. H. (2021). A Crack in Creation: Gene Editing and the Unthinkable Power to Control Evolution. Houghton Mifflin Harcourt.
• DW Türkçe. (2022, 26 Kasım). "ABD'den Huawei ve ZTE Ürünlerine Yasak." https://www.dw.com/tr/abdden-huawei-ve-zte-%C3%bcr%C3%bcnlerineyasak/a-63900158. Erişim Tarihi: (27.11.2023). Ekonomim. (2024, 6 Ağustos). "Tarihi Karar: Google ABD'deki Tekel Davasını Kaybetti." https://www.ekonomim.com/sirketler/google-abddeki-tekel-davasini-kaybettihaberi-759034. Erişim Tarihi: (12.10.2024).
• Eliaçık, E. (2022,). ABD'nin Huawei yaptırımları kalkabilir: Çin ambargosu hafifliyor. Dijital Rapor. Https://digitalreport.com.tr/abdnin-huawei-yaptirimlari-kalkabilir-cin-ambargosu-hafifliyor-102551/. Erişim tarihi: (12.02.2025).
• Erdem, M., & Özocak, G. (2019). Siber Güvenliğin Sağlanmasında Uluslararası Hukukun ve Türk Hukukunun Rolü. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 68(1), 127-212.
• Esen, B. (2021). Teknoloji Rekabetinde Huawei Bir Tehdit Mi?. Maliye ve Finans Yazıları, (116), 93-118.
• Euronews. (2022, 26 Kasım). "ABD, Çinli Teknoloji Şirketlerinin Ürünlerinin Satışını Yasakladı." https://tr.euronews.com/2022/11/26/abd-cinli-teknoloji-sirketlerininurunlerinin-satisini-yasakladi.Erişim Tarihi: (12.07.2024). Euronews. (2023, 12 Eylül). "ABD'de 'Antitröst' Davası Başlıyor: Google İnternette Rekabeti İhlal Ederek Tekel Yarattı mı?" https://tr.euronews.com/2023/09/12/abdde-antitrost-davasi-basliyor-googleinternette-rekabeti-ihlal-ederek-tekel-yaratti-mi. Erişim Tarihi: (15.09.2023).
• Euronews. (2024, 6 Ağustos). "ABD'de Google Önemli Bir Antitröst Davasını Kaybetti: 'İnternet Aramalarındaki Tekeli Yasa Dışı'." https://tr.euronews.com/next/2024/08/06/abdde-google-onemli-bir-antitrostdavasini-kaybetti-internet-aramalarindaki-tekeli-yasa-disi. Erişim Tarihi: (12.10.2024).
• European Centre for Development Policy Management (ECDPM). (2023). Global approaches to digital sovereignty: Competing definitions and contrasting policy approaches. https://ecdpm.org/application/files/7816/8485/0476/Global-approaches-digital-sovereignty-competing-definitions-contrasting-policy-ECDPM-Discussion-Paper-344-2023.pdf.
• Ezrachi, A., & Stucke, M. E. (2017). Virtual Competition: The Promise and Perils of the Algorithm-Driven Economy. Harvard University Press.
• Fagerberg, J. (2021). Innovation, Economic Development and Policy: Selected Essays. Edward Elgar Publishing.
• Ford, M. (2021). Rule of the Robots: How Artificial Intelligence Will Transform Everything. Basic Books.
• Gao, Y. Ve Wu, D. (2020). Huawei Warns Of ‘Pandora’s Box’ If U.S. Curbs Taiwan Supply. Https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-03-31/huawei-reports-jump-in-2019profits-despite-u-s blacklist?Utm_source=google&utm_medium=bd&cmpıd=Google. Erişim Tarihi: (12.02.2025).
• Gupta, M., Mittal, S., & Abdelsalam, M. (2020). AI assisted Malware Analysis: A Course for Next Generation Cybersecurity Workforce. arXiv preprint arXiv:2009.11101.
• Gülbahar, Y., Aydın Halisoğlu, T. (2024). Dijital odaklı Podemos, Ciudadanos ve Vox siyasi partilerinin dijital demokrasi bağlamında değerlendirilmesi: İspanya örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(4), 710–727. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1385725.
• Henkoğlu, T., ve Külcü, Ö. (2013). Bilgi erişim platformu olarak bulut bilişim: Riskler ve hukuksal koşullar üzerine bir inceleme. Bilgi Dünyası, 14(1), 62-86.
• Hobbs, A. (2021). The colonial pipeline hack: Exposing vulnerabilities in us cybersecurity. SAGE Publications: SAGE Business Cases Originals.
• Idan, A. M. (2020). Ulusal ve Uluslararası Güvenliğin Bileşeni Olarak Siber Güvenlik: Irak Örneği.
• İrdem, İ. (Ed.). (2020). İç güvenlik yönetimi ve polislik. Polis Akademisi Yayınları.
• Jacobson, M. Z. (2022). 100% Clean, Renewable Energy and Storage for Everything. Cambridge University Press.
• Jaisal, E. K. (2020). The US, China and Huawei Debate on 5G Telecom Technology: Global Apprehensions and the Indian Scenario. Open Political Science, 3(1), 1-15. Https://doi.org/10.1515/openps-2020-0006.
• Johnson, S. B. (2019). The Secret of Apollo: Systems Management in American and European Space Programs. Johns Hopkins University Press.
• Kadıoğlu Kaban, Z. (2019). Uluslararası İletişim Düzeninde İnternet Tabanlı Küresel İletişim Şirketlerinin Rekabet Ortamları, Büyüme Stratejileri ve Toplumsal Dışsallıkları: Microsoft, Apple, Google ve Facebook. Erciyes İletişim Dergisi Uluslararası Dijital Çağda İletişim Sempozyumu Özel Sayısı, (1), 225-244. DOI: 10.17680/ erciyesiletisim.484684.
• Kalkan Küçüksolak, Ö. (2023). Teknolojik Soğuk Savaş: ABD-Çin Rekabetinin Dijital Merkantilizm Üzerinden Analizi. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 11(2), 284-308. Https://doi.org/10.14782/marmarasbd.1345741.
• Kania, E. B. (2020). Battlefield Singularity: Artificial Intelligence, Military Revolution, and China's Future Military Power. Center for a New American Security.
• Kharpal, A. (2021). Huawei’s Growth Slowed Dramatically İn 2020 As U.S. Sanctions Take Their. Https://www.cnbc.com/2021/03/31/huawei-2020-revenue-growth-slowsdramatically-as-us-sanctions-hit.html. Erişim Tarihi: (12.02.2025).
• Küçük, Ö. (2020). Kapitalizm ve Tüketim Temelinde Yükselen Tüketici Hakları. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1763-1777.
• Liebetrau, T., Monsees, L. (2023). Assembling Publics: Microsoft, Cybersecurity, and Public–Private Relations. Politics and Governance, 11(3), 157–167.
• Maurer, T. (2018). Cyber Mercenaries: The State, Hackers, and Power. Cambridge University Press.
• Mazzucato, M. (2018). The Value of Everything: Making and Taking in the Global Economy. Publicaffairs.
• Meyrowitz, J. (1986). No sense of place: The impact of electronic media on social behavior. New York: Oxford University Press.
• Mishra, N. (2019). Data localization laws in a digital world: Data protection or data protectionism? Public Sphere: Journal of Public Policy, 1(1), 1–10. https://psj.lse.ac.uk/articles/45/.
• Mitchell, Graham R. (1997). The Global Context for US Technology Policy, Washington, DC: US Department of Commerce, Office of Technology Policy.
• Moura, R. L. (2023). Abuse of Dominance in the Digital Markets: A Comparative Analysis. University of Minho. https://repositorium.sdum.uminho.pt/bitstream/1822/93316/1/Ricardo%20Lopes%20Moura.pdf.
• National Science Board. (2022). Science and Engineering Indicators 2022. National Science Foundation.
• NTV Haber. (2019, 22 Kasım). "ABD, Huawei ve ZTE Ürünlerini 'Güvenlik Tehdidi' Gerekçesiyle Yasakladı." https://www.ntv.com.tr/teknoloji/abd-huawei-ve-zte-urunlerini-guvenliktehdidi-gerekcesiyle-yasakladi%2cfga0s_jrie2u0uzn_v5sug. Erişim Tarihi: (06.02.2024).
• OECD. (2020). Abuse of Dominance in Digital Markets. OECD Publishing. https://one.oecd.org/document/DAF/COMP/GF(2020)4/en/pdfOne MP.
• Oksijen. (2022, 26 Kasım). "ABD'den Huawei Dahil 5 Çinli Teknoloji Şirketine Satış Yasağı." https://gazeteoksijen.com/ekonomi/abdden-huawei-dahil-5-cinli-teknolojisirketine-satis-yasagi-165727. Erişim Tarihi: (09.10.2024).
• Oksijen. (2023, 12 Eylül). "ABD vs. Google: Tarihi Tekelcilik Davası Hakkında Bilinmesi Gerekenler." https://gazeteoksijen.com/bilim-ve-teknoloji/abd-vs-google-tarihi-tekelcilikdavasi-hakkinda-bilinmesi-gerekenler-188679. Erişim Tarihi: (1.10.2024).
• Pasquale, F. (2015). The Black Box Society: The Secret Algorithms That Control Money and Information. Harvard University Press.
• Pohle, J., Thiel, T. (2020). Digital Sovereignty, Internet Policy Review, 9 (4), 1-19.
• Preskill, J. (2018). Quantum Computing in the NISQ Era and Beyond. Quantum, 2(79), 1–21.
• Rasser, M., Kania, E., & Kim, N. (2021). Artificial Intelligence and Global Security: U.S. Strategic Approaches. Center for Strategic and International Studies.
• Rid, T. (2020). Active Measures: The Secret History of Disinformation and Political Warfare. Farrar, Straus and Giroux. Rikap, C. (2024). Kurumsal inovasyon sistemlerinin çeşitliliği ve küresel ve ulusal sistemlerle etkileşimleri: Amazon, Facebook, Google ve Microsoft'un yapay zekayı üretme ve benimseme stratejileri. Uluslararası Politik Ekonomi Dergisi, 31 (6), 1735-1763. Https://doi.org/10.1080/09692290.2024.2365757.
• Roberts, H. (2024). Digital sovereignty and artificial intelligence: A normative approach. Ethics and Information Technology, 26, 70. https://doi.org/10.1007/s10676-024-09810-5
• Schmidt, E., Work, D. (2021). The Age of AI: And Our Human Future. Knopf.
• Sfondrini, N. (2024). Quantum computing: Transforming the future of cybersecurity. Forbes TechnologyCouncil.https://www.forbes.com/councils/forbestechcouncil/2024/08/09/quantum-computing-transforming-the-future-of-cybersecurity/. Erişim Tarihi: (21.05.2025).
• Singer, P. W., & Friedman, A. (2014). Cybersecurity and Cyberwar: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press.
• Teece, D. J. (2019). A Capability Theory of the Firm: An Economics and Strategic Management Perspective. Cambridge University Press. Tekir, G. (2020). Huawei, 5G ağı ve dijital jeopolitik. Uluslararası Politika ve Güvenlik Dergisi, 2 (4) (Çin Özel Sayısı), 113-135.
• Tkachenko, S. L., Zhiglinskaya Wyrsch, N., & Cui, Z. (2021). Technology platform competition between the United States and China: Decoupling and sanctions against Huawei. Vestnik of Saint Petersburg University. International Relations, 14(4), 379-392.
• Türkiye Gazetesi. (2022, 26 Kasım). "ABD'den Çinli Markalara Karşı Açtığı Savaşta Yeni Hamle: Huawei Dahil 5 Şirkete Yeni Yasak!" https://www.turkiyegazetesi.com.tr/teknoloji/abd-cinli-markalara-yasak930103. Erişim Tarihi: (23.10.2024).
• Valeriano, B., Maness, R. C. (2018). Cyber war versus cyber realities: Cyber conflict in the international system. Oxford University Press. Vial, G. (2021). Understanding Digital Transformation: A Review and a Research Agenda. Journal of Strategic Information Systems, 30 (2), 102-125.
• Wang, Z., & Zeng, J. (2020). From economic cooperation to strategic competition: Understanding the US-China trade disputes through the transformed relations. Journal of Chinese Political Science, 25(3), 313–334. Https://doi.org/10.1007/s11366-020-09652-0. Webrazzi. (2024, 6 Ağustos). "Arama Odağındaki Tekelcilik Davasını Kaybeden Google, Kararı Temyize Götürmeye Hazırlanıyor." https://webrazzi.com/2024/08/06/tekelcilik-davasini-kaybeden-google-kararitemyize-goturmeye-hazirlaniyor. Erişim Tarihi: (10.09.2024).
• Webtekno. (2024, 6 Ağustos). "Google, Tekel Davasını Kaybetti." https://www.webtekno.com/google-tekel-davasini-kaybetti-h147469.html. Erişim Tarihi: (10.11.2024).
• West, D. M. (2019). The Future of Work: Robots, AI, and Automation. Brookings Institution Press.
• Zeng, J., Stevens, T. Ve Chen, Y. (2017). “China's solution to global cyber governance: Unpacking the domestic discourse of ‘Internet Sovereignty’”, Politics & Policy, 45(3), 432-464. doi:10.1111/polp.12202.
• Zolas, N., Kroff, Z., Brynjolfsson, E., mcelheran, K., Beede, D. N., Buffington, C., Goldschlag, N., Foster, L., & Dinlersoz, E. (2020). Advanced Technologies Adoption and Use by U.S. Firms: Evidence from the Annual Business Survey. National Bureau of Economic Research.