Çocukluk döneminde sosyal kaygının gelişiminde ebeveyn kabul-red algısı: Otomatik düşüncelerin aracı rolü

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 12 - 23, 25.12.2017

Gözde Tezcan Gülsen Erden İbrahim Yiğit

Öz

Çocukların ebeveynlerinden algıladıkları reddin, psikolojik uyumlarını ve işlevselliklerini olumsuz yönde etkilediği görülmektedir. Ayrıca, bu red algılarının, çocukların kendilerine ve dış dünyalarına ilişkin bilişleri üzerinde etkisi olduğu varsayılmaktadır. Buradan hareketle, söz konusu çalışmanın temel amacı, anneden algılanan reddin olumsuz otomatik düşünceler aracılığıyla sosyal kaygı düzeyini yordayıp yordamadığını test etmektir. Araştırmanın örneklemini, Ankara’nın çeşitli ilköğretim okullarına devam eden 211’i kız 178’i erkek olmak üzere toplam 389 beşinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak Demografik Bilgi Formu, Çocuk/Ergen Ebeveyn Kabul-Red Ölçeği, Çocuklar için Bilişsel Üçlü Envanteri, Çocuklar için Sosyal Anksiyete Ölçeği-Yenilenmiş Biçim kullanılmıştır. Bu araştırmanın amacı doğrultusunda yapılan yol analizine göre, anneden algılanan reddin sıcaklık, ihmal ve ayrışmamış red alt boyutları olumsuz otomatik düşünceler aracılığıyla sosyal kaygıyı anlamlı olarak etkilemektedir. Bir başka ifadeyle, çocukların, anneden algılanan red arttıkça, daha fazla kendilerine, geleceğe ve dünyaya ilişkin olumsuz düşünceleri artmakta ve böylece sosyal kaygı düzeyleri de artmaktadır. Ayrıca, anneden algılanan reddin ayrışmamış red alt boyutu ile olumsuz otomatik düşünceler açısından, kızlar erkeklere göre anlamlı olarak daha yüksek puan almışlardır. Anneden algılanan reddin, bilişsel mekanizmaları tetiklemesi ve sosyal kaygı için yatkınlık oluşturması, çocukların sosyal işlevselliğini arttırmak açısından önemli kuramsal ve uygulamaya dönük bilgiler sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

parental acceptancerejection, social anxiety, cognitive triad, automatic thoughts

Parental acceptance-rejection in the development of social anxiety in the childhood: The mediating role of automatic thoughts

Öz

Children’s perception of parental rejection has negatively influenced their psychological adjustment and functioning. Further, this perception of rejection is assumed to have an effect on their cognitions about self and the world. The main purpose of the present study is to examine the mediating role of automatic thoughts in the relationship between maternal rejection and social anxiety. The sample consisted of 389 fifth-grade students (211 girls, 178 boys) from various elementary schools in Ankara. The participants completed Demographic Information Form, Child/Adolescent Parental Acceptance Rejection Questionnaire: Mother, Cognitive Triad Inventory for Children and Social Anxiety Scale for Children-Revised. Findings of the path analysis showed that negative automatic thoughts significantly mediated the relationship between perceived coldness, neglect and undifferentiated rejection from mother, and social anxiety. In other words, as long as the maternal rejection increases, negative thoughts about self, future and the world increase so does social anxiety. Moreover, girls scored higher than boys in terms of undifferentiated rejection and negative thoughts. That maternal rejection triggers cognitive mechanisms and leads to vulnerability for social anxiety may contribute to theoretical and practical understanding in order to increase children’s social functioning.

Anahtar Kelimeler

parental acceptancerejection, social anxiety, cognitive triad, automatic thoughts