İkale Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Geçerlilik Koşulları

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 129 - 168, 02.06.2025

Eda Soysal

https://doi.org/10.62124/kluhfd.1631765

Öz

İkale işçi ile işverenin karşılıklı anlaşma ile iş ilişkisini sona erdirmesidir. Bu anlamda taraflar arasında sözleşme ile kurulan iş ilişkisinin yine sözleşme serbestisi kapsamında yeni bir sözleşme ile ortadan kaldırılması, ikale sözleşmesi ile mümkündür. İkale, iki taraflı bir hukuki işlem olup niteliği itibariyle karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmedir. Ayrıca herhangi bir kanunda düzenlenmediğinden isimsiz sözleşme niteliğini haizdir. İkale, Türk Borçlar Kanunu’nda (TBK’da) düzenlenen “sözleşme serbestisi prensibi” ile İş Kanunu’nda düzenlenen “işçinin korunması prensibi” arasında denge kurulmasını gerektiren, geçerliliği sıkı denetimlere bağlanmış bir kurumdur. Zira kural olarak işveren lehine olan ikalenin geçerli şekilde kurulması, işçinin hak kaybına uğramaması bakımından önem arz etmektedir. İşverenler feshe bağlı hakları işçiye sağlamamak veya iş güvencesi hükümlerini devre dışı bırakmak adına kötü niyetli şekilde ikale yoluna başvurabilmektedir. Bu sebeple ikale sözleşmesinin geçerli şekilde yapılabilmesi için, bu sözleşmelerde irade sakatlığı hallerinin bulunmaması ve tarafların makul yararının mevcut olması gerekmektedir. İkale sözleşmesinin geçerliliği incelenirken işçinin ikalenin sonuçları hakkında bilgilendirilmiş olup olmaması da gözetilerek işçi lehine dar yorum yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İkale , İsimsiz Sözleşme , İşçi , İşveren , İş Güvencesi , Sözleşme Serbestisi , Fesih , İşçinin Korunması İlkesi

Kaynakça

• Aksu M, ‘Türk Borçlar Kanunu’nun Getirdiği Yeniliklerden İbra’, (2013) 8 (97) Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 97-130.
• Akyiğit E, Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı (3.Bası, Seçkin Yayıncılık 2023).
• Alpagut G, ‘İş Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Sözleşmesel Kayıtlar ve Sözleşmenin Tarafların Anlaşmasıyla Sona Ermesi (İkale Sözleşmesi)’, (2008) İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, 11. Toplantı. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 19-52.
• Armağan D, Türk Borçlar Hukukunda İkale Sözleşmesi (On İki Levha Yayıncılık 2023).
• Astarlı M, ‘İkale İçeriğinde Yer Alan İbra Hükümlerinin Geçerliliği Sorunu’, (2016) (34) Sicil İş Hukuku Dergisi, 41-46.
• Astarlı M, İş Hukukunda İkale (Bozma Sözleşmesi) (2.Bası, Turhan Kitabevi 2016).
• Aydın U, Bireysel İş Hukuku (7.Bası, Nisan Yayınları 2023).
• Aydın U, ‘İş Sözleşmesinin Anlaşma ile Sona Erdirilmesi’, (2004) 18 (3) Çimento İşveren Dergisi 4-9.
• Bacanak M, Türk İş Hukukunda İkale Sözleşmesi ve Arabuluculuk İlişkisi (Seçkin Yayıncılık 2022).
• Bayram F ve Yıldırım Coşkun A, ‘Türk İş Hukukunda İkale’, (2023) 18 (2) Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 425-464.
• Çelik N ve Caniklioğlu N ve Canbolat T ve Özkaraca E, İş Hukuku Dersleri (36.Bası, Beta Yayıncılık 2023).
• Çil Ş, İş Hukuku Yargıtay İlke Kararları (2015-2016 Yılları) (7.Bası, Yetkin Yayınları 2016).
• Dede Ş ve Can MB, ‘Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi Kararları ile Birlikte İkale Sözleşmesi’, (2019) 93(5) İstanbul Barosu Dergisi, 73-85.
• Duman B, Türk İş Hukukunda İkale (Seçkin Yayıncılık 2020).
• Ekmekçi Ö ve Yiğit E, Bireysel İş Hukuku (6.Bası, On İki Levha Yayıncılık 2024).
• Ekonomi M, ‘İş Sözleşmesinin Sona Erdirilmesinde Tarafların Anlaşması, İbraname ile İş Güvencesi Davasından Feragat ve Sulh’, (2006) 1 (1) Legal İş Hukukuna ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Yargı Kararları ve İncelemeleri Dergisi, 29-47.
• Elbir N, ‘İş Hukukunun Emredici Niteliği Karşısında İşçinin Yasal Haklarından V azgeçmesi Sonucu Doğuran Uygulamalar Hakkında Bir Değerlendirme’, (2021) 68 Çalışma ve Toplum Dergisi, 289-316.
• Erdenk E, İş Hukukunda İsimsiz (Karma ve Kendine Özgü) Sözleşmeler (Legal Yayıncılık 2008).
• Erdoğan İ ve Keskin AD, Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku (3. Bası, Gazi Kitabevi 2020). Eren F, Borçlar Hukuku Özel Hükümler (11.Bası, Legem Yayınevi 2023).
• Eyrenci Ö ve Taşkent S ve Ulucan D ve Baskan E, İş Hukuku (11.Bası, Beta Yayıncılık 2024).
• Eyrenci Ö ve Taşkent S ve Ulucan D, Bireysel İş Hukuku (7.Bası, Beta Yayıncılık 2016).
• Gerek HN, ‘İş Sözleşmesinin İkale Sözleşmesi ile Sona Ermesi’, (2011) 3 (31) Çalışma ve Toplum Dergisi, 43-58.
• Gümüş MA, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Kısa Ders Kitabı (7.Bası, Filiz Kitabevi 2023).
• Güven E ve Aydın U, Bireysel İş Hukuku (6.Bası, Nisan Kitabevi 2020).
• Hekimler A, ‘Alman İş Hukukunda İş Sözleşmesinin Tarafların Anlaşması – İkale – Yoluyla Sonlandırılması’, (2019) 16 (61) İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 23-38.
• Heper H, İş İlişkisinde İşçinin İradesi (Seçkin Yayıncılık 2022).
• Kabakçı M, ‘Sözleşme Özgürlüğü ve İkale’, (2012) 25 Sicil İş Hukuku Dergisi, 121-137.
• Karaç ST, Türk İş Hukukunda İkale (Bozma) Sözleşmeleri (On İki Levha Yayıncılık 2020).
• Karaç ST, ‘Türk İş Hukuku Bağlamında İkale Sözleşmelerinin Geçerlilik Ölçütleri ve “Makul Yarar” Kavramı’, (2022) 50 Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 385-416.
• Kaygısız HB, Türk İş Hukukunda Toplu İşçi Çıkarma Sürecinde İkale (Legal Yayıncılık 2023).
• Korkmaz F ve Alp NS, Bireysel İş Hukuku (4.Bası, Seçkin Yayıncılık 2019).
• Kulaç C, ‘İş Sözleşmesinin İkale İle Sona Ermesi’, (2023) 10 (2) İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 383-413.
• Kurt R ve Koç M, İş Sözleşmesinin Sona Erdirilmesi, İş Güvencesi ve İşe İade Davaları (5.Bası, Seçkin Yayıncılık 2021). Melekoğlu Keser B, İkale ve İbra Sözleşmeleri (Seçkin Yayıncılık 2018).
• Mollamahmutoğlu H ve Astarlı M ve Baysal U, İş Hukuku (7.Bası, Lykeion Yayıncılık 2022).
• Oğuzman MK ve Öz MT, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-1 (16. Bası, Vedat Kitapçılık 2018).
• Oktay S, ‘İsimsiz Sözleşmelerin Geçerliliği, Yorumu ve Boşlukların Tamamlanması’, (2011) 55 (1-2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yıllığı, 263-296.
• Özyörük HA, İkale Sözleşmesi (2.Bası, Seçkin Yayıncılık 2019).
• Savaş A, ‘Türk Borçlar Hukukunda İkale Sözleşmesi’, (2016) 7 (26) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 105-141.
• Seliçi Ö, Borçlar Kanunu’na Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1976).
• Senyen Kaplan ET, Bireysel İş Hukuku (13.Bası, Yetkin Yayıncılık 2023).
• Serozan R ve Baysal B ve Sanlı KC, Borçlar Hukuku Özel Bölüm (4.Bası, On İki Levha Yayıncılık 2019).
• Sümer HH, İş Hukuku (27.Bası, Seçkin Yayıncılık 2024).
• Süzek S ve Başterzi S, İş Hukuku (24.Bası, Beta Yayıncılık 2024).
• Şenyüz D, ‘İkale Sözleşmesi’, (2016) 41 (96) Bursa Barosu Dergisi, 62-69.
• Tandoğan H, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri Cilt 1 (6.Bası, Vedat Kitapçılık 2008).
• Taşkent S, ‘İş Sözleşmesinin İkale Yolu ile Sona Erdirilmesi’, (2011) 11 (4) Kamu İş Dergisi Yargıtayın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi, 161-201.
• Tunçomağ K, Türk Borçlar Hukuku I Genel Hükümler (6. Bası, Sermet Yayınevi 1976).
• Ugan Çatalkaya D, “İş Sözleşmesinin Geçerli Nedenle Feshinden Sonra Yapılan Sulh Sözleşmesi ve Yargıtayın Konuya İlişkin Kararının Değerlendirilmesi”, (2014) 2 (1) Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 161-176.
• Ünlütepe M, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (Seçkin Yayıncılık 2021).
• Ünlütepe M, Medeni Hukuka Giriş ve Türk Medeni Kanunu’nun Başlangıç Hükümleri (Seçkin Yayıncılık 2021). Üremiş Aİ, ‘İş Hukukunda İkale ve Makul Yarar Ölçütü’, (2017) 1 (2) Konya Barosu Dergisi, 155-158.
• Vatansever Yanık B, ‘Yargıtay Kararları Işığı Altında İkalenin Geçerlilik Şartları’, (2023) 1 (1) Konya Barosu Dergisi, 73-125.
• Yıldırım Coşkun A, ‘Türk İş Hukukunda İkale’ (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi 2023).
• Zevkliler A ve Gökyayla E, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (21.Bası, Vedat Kitapçılık 2021).
• Zevkliler A ve Ertaş Ş ve Aydoğdu M ve Havutcu A ve Cumalıoğlu E, Borçlar Hukuku Genel Hükümler ve Özel Borç İlişkileri (2. Bası, Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi 2013).
• <https://legalbank.net/arama> <https://www.calismatoplum.org/tr/> <https://www.kazanci.com.tr> <https://www.lexpera.com.tr/> <https://www.mevzuat.gov.tr>