SÖZLEŞME GÖRÜŞMELERİNDE CULPA IN CONTRAHENDO AÇISINDAN GÜVEN SORUMLULUĞU

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 505 - 543, 01.12.2023

Atanur Karaahmetoğlu

Öz

Sözleşme akdeden tarafların sözleşmeden doğan karşılıklı yükümlülükleri bulunmaktadır. Sözleşmesel yükümlüklerini yerine getirmeyen tarafın, karşı tarafın zararlarını tazmin yükümlüğü ortaya çıkmaktadır. Ancak, sözleşme kurulmadan önceki safhada da taraflar arasında hukuki bir ilişki kurulmaktadır. Kurulan bu ilişki niteliği itibarıyla temelini dürüstlük ilkesinden alan özel bir ilişkidir. Buna göre, sözleşme görüşmeleri sürecinde de tarafların birbirine karşı dürüst olması gerekmektedir. Zira sözleşme görüşmeleri sürecinde de taraflar birbirlerinin hukuki alanına müdahil olmaktadır. Bu nedenle taraflar birbirlerinin kişilik ve malvarlığı değerlerine zarar verebilmektedir. Ortada henüz bir sözleşme olmamasına karşın taraflardan biri diğer tarafın kusurlu davranışları nedeniyle zarar görebilmektedir. Böyle bir durumda, sözleşme görüşmeleri sürecinde zarar gören tarafın, bu zararını tazmin edilip edilmeyeceği sorusu akla gelmektedir. Bu soruya verilebilecek en uygun cevap, Culpa in Contrahendo sorumluluğudur. Culpa in Contrahendo sorumluluğu bağlamında sözleşme görüşmeleri sürecinde kusuruyla diğer tarafı zarara uğratan tarafın bu zararları tazmin etmesi gerekmektedir. Zira sözleşme görüşmeleri sürecinde taraflar arasında bir güven ilişkisi kurulmaktadır. Bu güven ilişkisinin temelinde ise dürüstlük kuralı yatmaktadır. Dürüstlük kuralı gereği makul ve orta zekalı kişilerin diğer tarafı zarara uğratacak davranışlardan kaçınması beklenmektedir. Onun içindir ki, karşı tarafta haklı bir güven oluşturan ve bu güveni boşa çıkartan tarafın bundan dolayı sorumlu olması gerekmektedir. Bu çalışmada Culpa in Contrahendo sorumluluğu açısından güven sorumluluğunun ne anlama geldiği ve tarafların bu doğrultuda ne gibi yükümlülükleri olduğu sorusuna bir cevap aranmıştır.

Anahtar Kelimeler

Culpa in Contrahendo, Sözleşme, Dürüstlük, Güven, Kusur.

Kaynakça

• Adıgüzel S, 'Sözleşme Görüşmelerinde Kusurlu Davranıştan Doğan Sorumluluk', (2012) 3 (9) TAAD 281-311. Akıntürk T ve Ateş D, Medeni Hukuk (25. Bası, Beta Yayıncılık 2019).
• Antalya OG, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (2. Bası, Seçkin Yayıncılık 2019).
• Aydınlı İ, Sosyal Temas ve İş İlişkilerinden Doğan İşverenin Edimden Bağımsız Koruma Yükümlülükleri (Seçkin Yayıncılık 2004).
• Aydınlı İ, 'İşçinin Kişiliğinin Korunmasına Yönelik Düzenlemeler ve Borçlar Kanunu Tasarısının Konuyla İlgili Maddelerinin Değerlendirmesi', (2005) 19 (6) TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi 21, 42.
• Aydınlı İ, 'İşverenin Edimden Bağımsız Olan Koruma Yükümlülüğüne, Normun Koruma Amacı (Hukuka Aykırılık Bağı) Bakımından Bir Yaklaşım', (2005) 8 (1-2) Kamu-İş 1, 17.
• Ayhan İzmirli L, 'Lex Mercatoria’da Culpa in Contrahendo Sorumluluğu', (2017) 37 (2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 170, 229.
• Başoğlu B, 'Sözleşme Dışı Kusursuz Sorumluluk Hukuku ve Özellikle Tehlike Sorumluluğuna İlişkin Değerlendirmeler', (2015) 6 (2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29, 56.
• Benedict J, Culpa in Contrahendo Transformationen des Zivilrechts, (Band 1 2018) Historisch-kritischer Tell Entdeckungen– oderzur Geschichte der Vertrauenshaftung Mohr Siebeck.
• Bilgili F, ve Demirkapı E, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (17. Bası, Dora Yayıncılık 2022).
• Canaris W, Ansprüchewegen “positiver Vertragsverletzung” und “Schutzwirkung für Dritte” beinichtigen Verträgen, Zugleichein Beitragzur Vereinheitlichung der Regelnüber die Schutzpflichtverletzungen, (JZ 1965).
• Demircioğlu H R, 'Culpa in Contrahendo Sorumluluğu' (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi 2007).
• Durak Y, 'Güven Sorumluluğu ve "Culpa in Contrahendo"', (2017) 25 (1) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 239, 288.
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (27. Bası, Yetkin Yayınları 2022). Erkanlı B, 'Tarafların İş Sözleşmesinin Yapılması Sırasındaki Hak ve Yükümlülükleri' (Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi 2013).
• Esener T, Borçlar Hukuku I (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1969).
• Gezder Ü, Türkİsviçre Hukukunda Culpa in Contrahendo Sorumluluğu, (Beta Yayıncılık 2009).
• Görener A, 'Culpa in Contrahendo Sorumluluğu', (2019) 2 (36) İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 67, 80.
• Günay Cİ, Türk Borçlar Kanunu Şerhi (2. Bası, Yetkin Yayınları 2015).
• Güneş Ceylan, S, 'Roma Hukukunun Günümüz Hukuk Düzenlerine Etkisi', (2004) VIII (1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 75, 93.
• Güvenç Ö, 'Culpa in Contrahendo Sorumluluğu Bağlamında Sözleşme Görüşmelerinin Kesilmesi', (2014) XVIII (3-4) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 363, 406.
• Huguenin C, Obligationenrecht Allgemeiner und Besonderer Teil (2. Bası 2014).
• Kandıralıoğlu PÇ, Türk Hukukunda Bankaların Sır Saklama Yükümlülüğü (On İki Levha Yayıncılık 2011).
• Kılıçoğlu AM, Medeni Hukuk Temel Bilgiler (6. Bası, Turhan Kitabevi 2018).
• Kılıçoğlu AM, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (26. Bası, Turhan Kitabevi 2022).
• Karahasan M R, Sorumluluk Hukuku (Beta Yayıncılık 1996).
• Koç N, 'Türk Borçlar kanunu’nun Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukukuna İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi', (2013) 8 (Özel Sayı) Yaşar Üniversitesi E- Dergisi 1669, 1690.
• Koschaker P ve Ayiter K, Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları (Sevinç Matbaası 1977).
• Kocaağa K, 'Sözleşmenin Kurulabilmesi İçin Tarafların İrade Beyanları Arasındaki Uygunluğun Kapsamında Yer Alması Gereken Noktalar', (2008), (79) TBB Dergisi 73, 102.
• Kreuzer Karl, Culpa in Contrahendo und Verkehrspflıchten (imJuli 2015).
• Makas R, 'Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanununa Göre İşçinin Özen Borcu ve Borca Aykırılığın Hukuki Sonuçları', (2012) XVI (4) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 149, 181.
• Manav A E, 'İş İlişkilerinde İşçinin Kişisel Verilerinin Korunması', (2015) XIX (2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 95, 136.
• Nomer HN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (19. Bası, Beta Yayıncılık 2022).
• Oğuzman MK ve Barlas N, Medeni Hukuk-Giriş-Kaynaklar-Temel Kavramlar (27. Bası, On İki Levha Yayıncılık 2021).
• Oğuzman MK ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (28. Bası, Filiz Kitabevi 2022).
• Reisoğlu S, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler (25. Bası, Beta Yayıncılık 2014).
• Seagle W, 'Rudolf von Jhering: or Law as a Means to an End', (1945) 13(1) University of Chicago Law Review 71, 89.
• Serozan R, 'Yürürlükteki İfa Engelleri Haksız Fiiller Hukukunun Yetersizlikleri ve Bu Yerersizliklerin Aşılmasında Gidilecek Artan Kavramlar: "Sözleşmenin Müspetİ hlali" ve "Culpa in Contrahendo"', (1990) 15 (18) İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi 27, 42.
• Soylu Ünver G, 'Güven Teorisi ve Güven Sorumluluğu Kapsamında Yetkisiz Temsilcinin ve Temsil Belgesini Geri Almayanın Sorumluluğu' (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi 2018).
• Sarper S, İş Hukuku (13. Bası, Beta Yayıncılık 2017).
• Tahiroğlu B, Roma Borçlar Hukuku (Der Yayınları 2000).
• Tekinalp Ü, Banka Hukukunun Esasları (Vedat Kitapçılık 2009).
• Uçaryılmaz Talya Ş, 'Roma Hukukunda Sözleşmesel Bono Fides (Dürüstlük Kuralı) Kavramı ve Çağdaş Hukuka Etkisi', (2018) (133) TBB Dergisi 335, 382.
• Üçer M, Roma Hukuku (On İki LevhaYayıncılık 2018).
• Üçok C, 'Alman Hukukunun Tarihi Gelişimine Bir Bakış', (1950) 7 (1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 292, 321.
• Yavuz N, Türk Borçlar Kanunu Şerhi (2. Bası, Adalet Yayınevi 2015).
• Yıldırım A, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler (14. Bası, Monopol Yayınevi 2023).
• Yürekli S, 'İş Hukukunda Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluk (Culpa in Contrahendo)', (2014) LXXII (2) İÜHFM 541, 579.
• Walter HP, Die Vertrauenshaftung: Unkrautoder Blume im Garten des Rechts?, (ZSR 2001).
• İNTERNET KAYNAKLARI
• <https://www.eugenbucher.ch/pdf_files /89.pdf>
• <kazanci.com >
• <legalbank.net>
• <lexpera.com.tr>
• <relevancy.bger.ch>
• <kararara.com>
• <scribd.com>