THE THEORY OF COLLECTIVE DISMISSAL AND THE CURRENT PRACTICE OF THE SUPREME COURT

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 309 - 351, 01.12.2024

Sedat Sezgin

https://doi.org/10.62124/kluhfd.1397046

Öz

Collective dismissal is a special regulation regarding the termination of the employment contract by the employer, which is defined under Article 29 of the Labour Law No. 4857. According to Article 29 of the Labour Law No. 4857, collective dismissal must be necessitated by economic, technological, structural and similar business, workplace or work requirements. The incompetence or behaviour of the employee cannot be shown as a justification for collective dismissal. The operational decision taken for collective redundancies cannot be subjected to a review of expediency. The employer must comply with the rule of honesty when determining the scope of the employees in the termination of employment contracts based on the operational decision and must only dismiss the employees whose employment contracts must be terminated within the scope of the principle of last resort. Pursuant to Article 29/2 of the Labour Law No. 4857, in order to talk about collective dismissal, the employees must be dismissed on the same date or on different dates within one month. The thirty-day period mentioned in Article 29/5 of the Labour Law No. 4857 and the thirty-day period mentioned in Article 29/1 of the Labour Law No. 4857 refer to the same period. However, the period specified in Article 29/2 of the Labour Law No. 4857 is different from the period specified in Article 29/5 of the Labour Law No. 4857 and Article 29/1 of the Labour Law No. 4857. Another important point is whether the relevant workers are subject to labour protection or not. If the workers are not subject to job security, there will be no direct consequence of the violation of the material distinction. This is because the employer is not required to rely on a valid reason for termination for workers who are not subject to job security.

Anahtar Kelimeler

Collective dismissal, Valid reason, Notice of termination, Material element, Formal element

TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA TEORİSİ VE YARGITAY’IN GÜNCEL UYGULAMASI

Öz

Toplu işçi çıkarma, 4857 sayılı İş Kanunu m. 29 kapsamında tanımlanan, iş sözleşmesinin işverence feshine dair özel bir düzenlemedir. 4857 sayılı İş Kanunu m. 29 hükmüne göre toplu işçi çıkarma durumu ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucunda gereklilik arz etmelidir. Toplu işçi çıkarma gerekçesi olarak işçinin yetersizliği veya davranışları gösterilemez. Toplu işçi çıkarmaya yönelik alınan işletmesel karar yerindelik denetimine tabi tutulamaz. İşletmesel kararın alınmasına bağlı iş sözleşmelerinin feshinde işçilerin kapsamını belirlerken işveren dürüstlük kuralına uymalıdır ve son çare ilkesi kapsamında yalnızca iş sözleşmesini feshetmek zorunda olduğu işçileri işten çıkarmalıdır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun m. 29/2. hükmüne göre, toplu işçi çıkarılması hususundan bahsedilebilmesi için işçilerin bir ay içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde çıkarılması gereklidir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun m. 29/5 hükmünde bahsedilen otuz günlük süre ile 4857 sayılı İş Kanunu’nun m. 29/1 hükmünde belirtilen otuz günlük süre aynı süreci ifade eder. Lakin 4857 sayılı İş Kanunu’nun m. 29/2 hükmünde belirtilen süre, 4857 sayılı İş Kanunu’nun m. 29/5 ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun m. 29/1 hükmünde belirtilen süreden farklıdır. Önem arz eden bir diğer nokta ilgili işçilerin iş güvencesine tabi olup olmadığıdır. Şayet işçiler iş güvencesine tabi değilse maddi ayrıma aykırılığın doğrudan bir sonucu bulunmayacaktır. Zira iş güvencesine tabi olmayan işçiler bakımından işverenin geçerli bir fesih sebebine dayanması gerekmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Toplu işçi çıkarma, Geçerli neden, Fesih bildirimi, Maddi unsur, Şekli Unsur

Kaynakça

• Akı E, ve diğerleri, Uygulamada İş Güvencesi (Legal Yayıncılık Hukuk Kitapları Serisi: 52 Temmuz 2005).
• Akyiğit E, İçtihatlı ve Açıklamalı İş Kanunu Şerhi (Güncellenmiş Geliştirilmiş 3. Baskı, 1. Cilt, Seçkin Yayıncılık 2008).
• Akyiğit E, İş Hukuku (11. Baskı, Seçkin Yayınevi 2016).
• Alp M, ‘İşçinin Feshe Karşı Korunması (İş Güvencesi Yasası)’ 2003 (5) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, 40.
• Astarlı M, ‘6356 Sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Sendikal Güvenceler Konusunda Getirdiği Değişiklikler ve Hukuki Sonuçları’ 2013 (17) 1-2 Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 141, 184.
• Aydın U, ‘Avrupa Birliği, ILO ve Türk Hukukunda Toplu İşçi Çıkarma’ Mehmet Uçum (ed.), A. Can Tuncay’a Armağan (Legal Yayıncılık 2005).
• Baskan ŞE, ‘Türk İş Hukukunda Meslek Edinilmiş Geçici İş İlişkisi’ 2017 (21) 2 Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3-46.
• Başbuğ A ve Yücel Bodur M, İş Hukuku (5. Baskı, Beta Yayımevi 2018).
• Caniklioğlu N, ‘4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği’ Mehmet Uçum (ed.), A. Can Tuncay’a Armağan (Legal Yayıncılık 2005).
• Caniklioğlu N ve Canbolat T, ‘4857 Sayılı İş Kanunu’nda Para Cezasına Bağlanan Yükümlülükler ve Bu Para Cezalarının Özellikleri’ 2004 (7) 3 Kamu-İş 1, 57.
• Cılga E, ‘Toplu İşçi Çıkarma’ 2009 13 Mess Sicil Dergisi 75, 82.
• Coşkun, F ‘Toplu İşçi Çıkarma’ (Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi 2010).
• Çalık Ş, İş Sözleşmesinin Feshi ve İş Güvencesi (Legal Yayıncılık, 2005).
• Çankaya OG, ve diğerleri, Türk İş Hukukunda İşe İade Davaları (Yetkin Yayınları 2006).
• Çelik N, ve diğerleri, İş Hukuku Dersleri (35. Bası, Beta Yayıncılık İstanbul 2022).
• Demircioğlu AM ve Centel T, İş Hukuku (19. Baskı, Beta Yayımevi 2016).
• Dursun Ateş S, Toplu İşçi Çıkarma (İKSAD Publishing House 2019).
• Engin M, İş Sözleşmesinin İşletme Gerekleri ile Feshi (Beta Basım Yayım 2003).
• Engin M, ‘Toplu İşçi Çıkarma’ (İstanbul Barosu ve Galatasaray Üniversitesi tarafından düzenlenen İş Güvencesi Temel Kavramlar ve Uygulamadan Öneriler Semineri 2003).
• Ercoşkun Şenol HK, ‘Sözleşmenin İçeriğini Belirleme Özgürlüğü ve Bunun Genel Sınırı: TBK m. 27’ 2016 (74) 2 İÜHFM 709, 737.
• Erdenk E, ‘Avrupa Birliği’nde Toplu İşçi Çıkarmaların Müktesebat ve Avrupa Topluluğu Adalet Divanı Kararları Çerçevesinde Değerlendirilmesi’ (İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 30. Yıl Armağanı, TISK Akademi 2006).
• Evren K, ‘İş Güvencesi Bağlamında İşletme İşyeri veya İşin Gerekleri Nedeniyle Fesih Kavramı’ Kasım-Aralık 2011 Mali Çözüm Dergisi 165, 188.
• Eyrenci Ö, ve diğerleri, Bireysel İş Hukuku (8. Baskı, Beta Basım Yayım 2017).
• Günay Cİ, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uygulaması (Yetkin Hukuk Yayınları 2007).
• Güzel A ve Heper H. ‘Sürekli İstihdamdan Geçici Atipik İstihdama, Mesleki Amaçlı Geçici İş İlişkisi’ 2017 52 Çalışma ve Toplum, 11, 58.
• Karaman H, ‘Toplu İşçi Çıkarma’ (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi 2010).
• Kaya PA, ‘Karşılaştırmalı Çalışma Hukuku'nda Toplu İşten Çıkarma’ 2005 (55) 1 İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 511, 532.
• Kılıçoğlu M ve Şenocak K, İş Kanunu Şerhi (Güncellenmiş ve Genişletilmiş 3. Baskı, Legal Yayıncılık 2013).
• Mollamahmutoğlu H, ve diğerleri, İş Hukuku Ders Kitabı Cilt 1 (Lykeion Yayınları 2017).
• Nazlı S, ‘COVID-19 Salgınının Ekonomik ve Sosyal Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanunun İş Hukukuna Yönelik Hükümlerinin Değerlendirilmesi’ 2020 (7) 1 İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 251, 271.
• Oğuz, Ö ve Doğan Ö, ‘Sendika Yöneticiliğinin Güvencesi’ 2016 (5) 11 HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi 146, 159.
• Özen NB, ‘4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Toplu İşçi Çıkarma’ (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi 2018).
• Senyen Kaplan ET, Bireysel İş Hukuku (Gazi Kitabevi 2017).
• Sevimli KA, ‘4857 Sayılı İş Yasası Çerçevesinde İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshine Genel Bakış ve Tek Biçim Fesih Usulü Bulunmayışının Yaratacağı Olası Sorunlar’ Kasım 2004 (18) 6 Çimento İşveren Dergisi 4,22.
• Sümer HH, İş Hukuku (26. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2022).
• Süzek S, İş Hukuku (17. Baskı, Beta Yayımevi 2019).
• Şen M. ‘Toplu İşçi Çıkarma Prosedürüne Aykırılık’ 2005 TÜHİS 45, 72.
• Taşkent S, ‘Toplu İşçi Çıkarmalar Üzerine’ 2016 (74) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 717, 724.
• Tuncay AC, ‘İş Güvencesi Yasası Neler Getiriyor?’ 2003 (17) 1 Çimento İşveren Dergisi 3, 18.
• Uçum M, Yeni İş Kanunu Seminer Notları (Legal Yayıncılık 2003).
• Urhanoğlu Cengiz İ, ‘Toplu İşçi Çıkarma Prosedürüne Aykırılığın Yaptırımı’ Kasım 2007- Şubat 2008 TÜHİS Dergisi 133, 140. (Prosedür)
• Urhanoğlu Cengiz İ, Türk Hukukunda Toplu İşçi Çıkarma (Turhan Yayınevi 2009).
• Yardımcıoğlu D, Türk İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Mevsimlik İş Sözleşmesi (Oniki Levha Yayıncılık 2020).
• Yiğit Y, ‘İşverenin Toplu İşçi Çıkarma Sürecini Çalışanlarla Görüşme Yükümlülüğü’ Kasım 2010 TİSK Akademi 38, 67.
• Yücel Bodur M, ‘Mevsimlik İş Sözleşmesi ile Çalışanların Yıllık Ücretli İzin Hakları’ 2015 (1) 1 İş ve Hayat 131, 146.
• Yücel Bodur, M, ‘İşverenin İşletmesel Karar Alma Özgürlüğü’ 2015 (1) 2 İş ve Hayat 137-167.
• İNTERNET KAYNAKLARI
• https://www.csgb.gov.tr/media/1324/%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fma-mevzuat%C4%B1-ile-ilgili-avrupa-birli%C4%9Fi-direktifleri.pdf
• https://eplex.ilo.org/country-detail/?code=AUT&yr=2019
• https://eur-lex.europa.eu/
• https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/27/317_321_377/de
• https://www.gesetze-im-internet.de/kschg/index.html
• https://www.hukukturk.com
• https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:C158#A13
• https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:R166
• https://www.kazanci.com
• https://www.legifrance.gouv.fr/codes/texte_lc/LEGITEXT000006072050
• https://www.lexpera.com
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/02/20230222-7.pdf