SERMAYE BORCUNUN DIŞ ÜSTLENİLMESİNİN ANONİM ŞİRKETİN ISKAT HAKKINA ETKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 435 - 457, 01.12.2024

İmran Aydın

https://doi.org/10.62124/kluhfd.1543090

Öz

TTK 482-483’te düzenlenen ıskat, sermaye borcunu ödemede temerrüde pay sahibine karşı şirketin sahip olduğu haklardan biridir. Bu hak aynı zamanda, mütemerrit pay sahibi için yaptırım niteliğindedir. Bu yaptırım gerek tehdit niteliği gerekse de sonuçları bakımından anonim şirket sermayesinin oluşturulmasına hizmet eder. Bu yapısı itibariyle bu yaptırımın vazgeçilmez nitelikte olduğu kabul edilir. TBK 196 ve devamında düzenlenen borcun dış üstlenmesi sözleşmesinde ise, olarak asıl borçlu borcundan kurtulur ve alacaklının ona karşı sahip olduğu haklar ortadan kalkar. Dolayısıyla sermaye borcunun dış üstlenilmesinde şirketin pay sahibini ıskat hakkının da ortadan kalkması ihtimali bir sorun olarak karşımıza çıkar. İş bu makalede, malvarlığının korunması ilkesinin bir parçası olarak ıskat hakkının, sermaye borcunun dış üstlenilmesine engel olup olmadığı hususunda; sermaye borcunun devredilebilirlik niteliği, ıskatın vazgeçilemez hak niteliği ve borcun dış üstlenilmesi sözleşmesindeki bazı hususlar dikkate alınarak Kanun ve menfaatler dengesine uygun bir çözüm yolu bulunmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sermaye borcu, mütemerrit ortak, borcun dış üstlenilmesi, ıskat, rehin hakkı.

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Acar F, Rehin Hukuku Dersleri, (Vedat Kitapçılık 2015).
• Altmeppen H, Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung: GmbHG, (11. Bası, C.H. Beck 2023).
• Antalya, G, ‘Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması Teorisi’, iç Erol Ulusoy (ed), Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sempozyum No:1, Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması (Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını 2008).
• Arslanlı H, Anonim Şirketler I Umumî Hükümler (3. Bası, İstanbul Üniversitesi Yayınları 1960).
• Bahtiyar M, Anonim Ortaklıkta Kayıtlı Sermaye Sistemi ve Sermaye Artırımı (Beta Yayınları 1996).
• Bayer W, ‘§64” iç Wullf Goette ve diğerleri (edr) Münchener Kommentar zum Aktiengesetz Band 1 §§ 1–75, (6. Bası C.H. Beck 2024).
• Becker H, ‘Art 178 OR’ iç Kommentar zu Schweizerischen Zivilgesetzbuch (Berner Kommentar), Obligationenrecht, I. Abteilung Band VI Allgemeine Bestimmungen, (Stämpfli Verlag 1941).
• Cahn A, ‘§64’ iç Martin Hensslerbeck (ed) beck-on- line GROSSKOMMENTAR zum Aktienrecht (C.H. Beck 2024).
• Castell B ve Von Der Crone HC, ‘Privative Übernahme der Liberierungsschuld’ (2013) SZW 254-261.
• Çonkar MH, Anonim Ortaklıkta Ayni Sermaye (On İki Levha Yayınları 2016).
• Değirmenci C, Anonim Ortaklıkta Iskat (Ortaklıktan Çıkarma) (Vedat Kitapçılık 2006).
• Develi Ayverdi E, Limited Şirket Esas Sermaye Payının Rehni (On İki Levha Yayıncılık 2021).
• Ebbing F, ‘§ 21’ iç Lutz Michalski ve diğerleri (edr) Kommentar zum Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung (GmbH-Gesetz): GmbHG, (4., Bası C.H. Beck 2023).
• Ekinci H, Anonim Şirketlerde Sermaye Koyma Borcunun Yerine Getirilmemesinin Hukuki Sonuçları’ Doktora Tezi (Gazi Üniversitesi 2010).
• Emmerıch V, iç. Franz Scholz (ed) “§ 21”, Scholz Kommentar zum GmbH-Gesetz, (2. Bası, Dr. Otto Schmidt 2018).
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (22. Bası, Yetkin Yayınlar 2017).
• Eryiğit H, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Anonim Ortaklıklarda Sermayenin Korunması İlkesi (Oniki Levha Yayınları 2020).
• Fastrich L, ‘§21’ iç Adolf Baumbach ve Alfred Hueck (edr), GmbHG (22. Bası C.H. Beck 2019).
• Feyzioğlu FN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. II (2. Bası İstanbul Üniversitesi Yayınları 1977).
• Fock, Till: “§1”, iç Martin Hensslerbeck (ed) beck.online.GROSSKOMMENTAR Aktienrecht, Band 1, §§ 1–132 AktG, (C.H. Beck 2024).
• Göle C, Anonim Ortaklıklarda Nakdî Sermaye Koyma Borcu ve Bu Borcu İfada Temerrüt, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırmalara Enstitüsü Yayınları 1976).
• Kahraman Z, Karşılaştırmalı Hukukta Borcun Dış Üstlenilmesi (Borcun Nakli) (Vedat Kitapçılık 2013).
• Mayer B ve vom Kolke A, ‘§64’ ve ‘§65’, iç Wolfgang Hölters ve Markus Weber (edr) Hölters/Weber Aktiengesetz: AktG (4. Bası, C.H. Beck 2022).
• Oğuzman MK ve diğerleri, Eşya Hukuku, (Filiz Kitabevi 2017).
• Paslı A, Anonim Ortaklığın Devralınması (Vedat Kitapçılık 2009).
• Poroy R ve diğerleri, Ortaklıkla Hukuku II (14. Bası Vedat Kitapçılık 2019).
• Schütz C, ‘§21’ iç Holger Fleischer ve Wulf Goette (edr) Münchener Kommentar GmbHG Band 1 (4. Bası, C.H. Beck 2022).
• Sevi AM, Anonim Ortaklıkta Sermayenin Oluşturulması ve Pay Sahiplerine İade Edilmesi Yasağı (Seçkin Yayınları 2013).
• Sirmen L, Alacak Rehni (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları 1990).
• Şenocak K, ‘Anonim Ortaklıkta Iskat Kararının Sonuçları’ (2007) 11(1-2) AHBVÜ-HFD 279-296.
• Tschani R, ‘Art. 175-183 OR’ iç Heinrich Honsell ve diğerleri (edr) Basler Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht I, (4. Bası, Helbing & Lichtenhahn 2007).
• Vischer MD, ‘Art 681-682’ iç Jolanta Kren Kostkiewicz ve diğerleri (edr) OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht - OFK - Orell Füssli Kommentar, (4. Bası, Orell Füssli Verlag 2023).
• Winter H, ‘§21’ iç Franz Sholz (ed) Kommentar Zum GmbG-Gesetz (9. Bası, Dr. Otto Schmidt 1978).
• Yağmur S, Anonim Şirketlerde Eşit İşlem İlkesi (On İki Levha Yayıncılık 2020).
• Yanlı V, Anonim Ortaklıklarda Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması ve Pay Sahiplerinin Ortaklık Alacaklarına Karşı Sorumlu Kılınması (Beta Yayınları 2000).
• Yıldız Ş, Anonim Ortaklıkta Pay Sahipleri Açısından Eşit İşlem İlkesi (Seçkin 2004).
• Yılmaz A, Anonim Ortaklık Payının Rehin ve Hapis Haklarına Konu Olması (On İki Levha Yayıncılık 2020.