Ege Üniversitesi Kampüsünde Gama Radyasyonu Ölçümü ve Haritalanması

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 90 - 98, 30.06.2024

Beyzanur Özkan Buket Canbaz Öztürk

https://doi.org/10.34186/klujes.1480718

Öz

Gelişen teknoloji ile birlikte radyoaktif kirlenmeyi artıran tekniklerin de artması doğal çevremizdeki doğal background radyasyonunun belirlenmesini gerekli kılmıştır. Yerkabuğunda bulunan radyoaktif elementlerin bozunması sonucunda yayımlanan karasal gama radyasyonu düzeyinin belirlenmesi, doğal radyasyonun insan sağlığı üzerindeki etkilerini değerlendirmek ve çevresel etkileri minimize etmek açısından oldukça önemlidir. Bu doğrultuda, Ege Üniversitesi Merkez Yerleşkesi olarak da bilinen Bornova Kampüsü’nde doğal background seviyesini belirlemek ve değerlendirmek amacı ile yerinde karasal gama radyasyonu ölçümü yapılmıştır. Ölçümler 1" 1" NaI(Tl) kristale sahip bir düşük enerjili gama sintilasyon sayacı içeren, yerinde anlık ölçüm yapabilen, taşınabilir, Ludlum marka Survey Meter cihazı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ölçülen gama sayım hızları 29.09±6.75 cps ortalama ile 16-60 cps aralığında değişmiştir. Elde edilen sonuçlar IBM SPSS 20.00 yazılımı kullanılarak istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca, elde edilen sayısal verinin mekânsal bilgiye dayanarak görsel olarak sunulabilmesi için jeoistatistik yöntemler kullanılarak ilk kez Ege Üniversitesi Bornova Kampüsüne ait Karasal Gama Radyasyonu dağılım haritası ESRI ArcGIS 10.3 yazılımı ile oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Doğal Radyasyon, Sintilasyon Dedektörü, Gama Ölçümü, Jeoistatistik Analiz

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

TÜBİTAK 2209-A

Teşekkür

Bu çalışma 2023/1 başvuru döneminde 1919B012304540 başvuru numaralı proje ile TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında desteklenmiştir.

Kaynakça

• Aközcan, S. (2020). Toprak Örneklerinde Doğal Radyoaktivite (226Ra, 232Th ve 40K) ve Radyasyon Tehlikelerinin Değerlendirilmesi. Kırklareli University Journal of Engineering and Science, 6(1), 12–20. https://doi.org/10.34186/klujes.741933
• Canbaz, B., Çam, F., Yaprak, G., & Candan, O. (2010). Natural radioactivity (226Ra , 232Th and 40K) and assessment of radiological hazards in the Kestanbol Granitoid, Turkey. Radiation Protection Dosimetry, 141(2), 192–198.
• Canbaz Öztürk, B. (2022). Radon Exhalation Rate and Annual Effective Dose for Different Rock Types and Excess Lifetime Cancer Risk from Radon Exposure. Journal of Basic and Clinical Health Sciences, 6(3), 884–890.
• Canbaz Öztürk, B., Çam, N. F., & Yaprak, G. (2013). Reference levels of natural radioactivity and 137Cs in and around the surface soils of Kestanbol pluton in Ezine region of Çanakkale province, Turkey. Journal of Environmental Science and Health. Part A, Toxic/Hazardous Substances & Environmental Engineering, 48(12), 1522–1532. https://doi.org/10.1080/10934529.2013.797242
• Canbaz Öztürk, B., Yaprak, G., Çam, N. F., & Candan, O. (2015). A radiological survey of the Eğrigöz granitoid, Western Anatolia/Turkey. Radiation Protection Dosimetry. https://doi.org/10.1093/rpd/ncv327
• Dhami, G. B., Bhatt, M. R., Khadayat, J., & Joshi, B. D. (2020). Comparison of the Background Radiation Level within Kanchanpur District, Nepal. Journal of Nepal Physical Society, 6(2), 34–40. https://doi.org/10.3126/jnphyssoc.v6i2.34854
• Ege Üniversitesi (2023, Haziran 4). Ege Üniveristesi Hakkında. https://ege.edu.tr/tr-7/ege_universitesi_hakkinda.html
• Karadaş, A. (2012). Bornova Ovası ve Çevresinin Fiziki Coğrafyası. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
• Karataşlı, M. (2018). Measurement of Environmental Gamma Radiation in and Around The Hatay Province, Turkey. Afyon Kocatepe University Journal of Sciences and Engineering, 18(3), 780–785. https://doi.org/10.5578/fmbd.67766
• Ludlum. (2018). LUDLUM MODEL 44-3 Low Energy Gamma Scintillator.
• Özden, S., & Aközcan, S. (2020). Kırklareli Tarım Arazilerindeki Ayçiçeğinde Radyonüklid Transferinin Belirlenmesi. Kırklareli University Journal of Engineering and Science, 6(2), 153–164. https://doi.org/10.34186/klujes.821036
• Öztürk, B. C. (2021). Mapping of Selected Trace Metals and Associated Risk in Coastal Sediments Along the Northwest Anatolia Coasts of Turkey. Environmental Engineering and Management Journal, 20(12), 1999–2012.
• UNSCEAR. (1982). Ionizing Radiation: Sources and Biological Effects, United Nations, New York.
• UNSCEAR. (1988). Sources, Effects and Risks of Ionizing Radiation, United Nations, New York.
• UNSCEAR. (1993). Sources and Effects of Ionizing Radiatıon, Annex A: Exposures from natural sources of radiation, United Nations, New York.
• UNSCEAR. (2000). Sources and Effects of Ionizing Radiatıon, Annex B: Exposures from natural radiation sources, United Nations, New York.
• Yörük, E., Çam, F., & Canbaz, B. (2021). Güvenli Çalışma Ortamları İçin Radyasyon Riskinin Değerlendirilmesi. Deu Muhendislik Fakultesi Fen ve Muhendislik, 23(68), 357–367.