Hatay İli Antakya Merkezde Yarı Kırsal Bölgede 6 ve 20 Şubat 2023 Depremlerinin Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 99 - 116

Selen Aktan , Fatih Yonar

https://doi.org/10.34186/klujes.1475076

Öz

6 Şubat 2023 tarihinde Doğu Anadolu Fayı üzerinde meydana gelen merkez üssü Kahramanmaraş ve Gaziantep olan depremler, geniş bir alanı etkileyerek çok büyük bir yıkıma yol açmıştır. 20 Şubat 2023 tarihinde ise Hatay’da gerçekleşen deprem mevcut hasarı daha da arttırmıştır. Bu çalışmada Mart 2023 tarihinde Hatay ili Antakya merkeze bağlı yarı kırsal iki bölgesinde yapılan hasar tespit çalışmasının gözlemsel verileri incelenmiştir. Hasar tespiti yapılan yapılarda yaygın olarak donatı hasarları, beton kusurları ve yapıların düzensizlik durumlarından dolayı oluşan hasarlar gözlemlenmiştir. Özellikle etriye aralıklarının uygun olmadığı, sıklaştırma yapılmadığı, çiroz donatısının hiç kullanılmadığı, donatılarda ciddi oranda korozyon oluştuğu ve taşıyıcı sistemlerde bazı düzensizlik durumlarının bulunduğu görülmüştür. Bu yapıların birçoğunun mühendislik hizmeti almamış olduğu ve bundan dolayı çok temel kuralların dahi yapılarda uygulanmamış olduğu tespit edilmiştir. Ülkemizde 1975 yılından itibaren günümüze kadar yürürlüğe girmiş olan deprem yönetmeliklerindeki bu parametreler incelenerek yapılarda gözlemlenen durumlar ile karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, yürürlüğe girmiş son 4 deprem yönetmeliğindeki incelenen parametrelerin sınır değerlerinin oldukça yeterli olduğu ancak bu kuralların uygulanmamış olduğu ve bu yapılarda hasar oluştuğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Hasar tespit, Hatay, Deprem yönetmelikleri

Kaynakça

• ABYYHY1975 (1975). Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik, T.C. İmar ve İskan Bakanlığı. Ankara.
• ABYYHY1998 (1998). Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı. Ankara.
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). (2023). 06 Şubat 2023 Pazarcık-Elbistan Kahramanmaraş (Mw: 7.7 – Mw: 7.6) Depremleri Raporu. Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürlüğü Deprem Dairesi Başkanlığı. Erişim adresi: https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmara%C5%9F%20Depremi%20%20Raporu_02.06.2023.pdf
• Afet ve Acil Durum Başkanlığı (AFAD). (2023). 20 Şubat 2023 Yayladağı (Hatay) Mw 6.4 Depremine İlişkin Ön Değerlendirme Raporu. Deprem Dairesi Başkanlığı. Erişim adresi: https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Yaylada%C4%9F%C4%B1%20(Hatay)%20Depremi%20MW%206.4%20%C3%96n%20Degerlendirme%20Raporu.pdf
• Afet ve Acil Durum Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı Türkiye İvme Veri Tabanı ve Analiz Sistemi. (2024). Erişim adresi: https://tadas.afad.gov.tr
• Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ). (2023). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Pazarcık [Mw=7.7] ve Elbistan [Mw=7.6] İnceleme ve Değerlendirme Raporu. Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi. Erişim adresi:https://deprem.btu.edu.tr/tr/sayfa/detay/5482/6-subat-2023-kahramanmaras-depremleri-i%CC%87nceleme-ve-degerlendirme-raporu
• DBYBHY2007 (2007). Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı. Ankara. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/03/20070306-3.htm
• Ekinci, E. (2024). 6 Şubat 2023 tarihli Kahramanmaraş depremleri sonrasında betonarme yapıların incelenmesi: Malatya ili saha çalışması. Black Sea Journal of Engineering and Science, 7(2), 298-306. https://doi.org/10.34248/bsengineering.1414243
• Engin, Ö. B. (2010). Hatay Bölgesi için Deprem Tehlike Analizleri (Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü / Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=tToJmGwRMyrL4-c39nkPrw&no=koILUKCLnEntoi8dLL pTLA
• Gebze Teknik Üniversitesi (GTÜ). (2023). 6 Şubat 2023 Maraş Depremleri (Pazarcık Mw7.7 ve Elbistan Mw7.6) Sonrasında Kuvvetli Yer Hareketi, Geoteknik, Üst Yapı ve Altyapılara İlişkin Saha Gözlemleri Ön İnceleme Raporu. Marmara Afetlerle Baş Edebilir Yapılar İçin Uygulama ve Araştırma Merkezi. Erişim adresi: https://www.gtu.edu.tr/fileman/Files/UserFiles/insaat_muhendisligi_bolumu/GTU_Maras%20Depremleri%20Deg%CC%86erlendirme%20Raporu_Final_07.03.2023.pdf
• Güleç, A. (2023). Investigation of the effects of Kahramanmaraş earthquakes on masonry structures. Gazi Journal of Engineering Sciences. 9. 634-650. https://doi.org/10.30855/gmbd.0705094
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB). Deprem Sözlüğü. Deprem ve Zemin İnceleme Şube Müdürlüğü. (2024). Erişim adresi: https://depremzemin.ibb.istanbul/deprem-sozlugu/
• İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ). (2023). 6 Şubat 2023 04.17 Mw 7.8 Kahramanmaraş (Pazarcık, Türkoğlu), Hatay (Kırıkhan) ve 13.24 Mw 7.7 Kahramanmaraş (Elbistan/Nurhan-Çardak) Depremleri Nihai Rapor. Erişim adresi: https://haberler.itu.edu.tr/docs/default-source/default-document-library/2023_itu_subat_2023_deprem_son_raporu%20.pdf?sfvrsn=1583fe76_2
• Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE). (2023). 6 Şubat 2023 Mw7.7 Gaziantep, 6 Şubat 2023 Mw7.6 Kahramanmaraş, 20 Şubat 2023 Mw6.4 Hatay Depremleri Ön Değerlendirme Raporu. Erişim adresi: http://www.koeri.boun.edu.tr/new/tr/duyuru/06-%C5%9Fubat-2023-gaziantep-kahramanmara%C5%9F-ve-20-%C5%9Fubat-2023-hatay-depremleri-%C3%B6n-de%C4%9Ferlendirme
• Kılıç, M. (2023). Kahramanmaraş depremlerinin etkilediği 10 ilin il risk azaltma planlarındaki yapı stoğu durumlarının incelenmesi ve deprem sonrası durum ile karşılaştırılması. Acil Yardım ve Afet Bilimi Dergisi, 3(2), 49-56.
• Mertol, H. (2023). 6 Şubat 2023 depremlerinde gözlenen betonarme binalardaki sorunların hiyerarşik bir üçgen ile açıklanması. Journal of the Institute of Science and Technology, 13(4), 2717-2729. https://doi.org/10.21597/jist.1263348
• Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ). (2023). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş-Pazarcık Mw=7.7 ve Elbistan Mw=7.6 Depremleri Ön Değerlendirme Raporu. Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi. Erişim adresi: https://eerc.metu.edu.tr/tr/system/files/documents/DMAM_2023_Kahramanmaras-Pazarcik_ve_Elbistan_Depremleri_Raporu_TR_final.pdf
• Perk, S., Özer, Ç. (2019). Investigation of soil properties based on accelerometer stations using earthquake recording: the case study of Hatay, Turkey. Turkish Journal of Earthquake Research, 1(2), 167-179. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tdad/issue/50697/652332
• Şenol, A. F. (2023). Kahramanmaraş Depremleri (6 Şubat 2023) sonrası Hatay ilindeki yapıların hasar durumlarının değerlendirilmesi. 2nd International Conference on Engineering, Natural and Social Sciences (ICENSOS), 4-6 April 2023, Konya, Türkiye.
• TBDY2018 (2018). Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, T.C Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180318M1-2-1.pdf
• TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası (İMO). (2023). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Sonucu Oluşan Yapısal Hasarlara İlişkin Gözlem ve Değerlendirme Raporu. Erişim adresi: https://www.tmmob.org.tr/sites/default/files/imodeprem-rapor.pdf
• TS 500 (2000). Betonarme Yapıların Tasarımı ve Yapım Kuralları, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. Erişim adresi: https://www.tse.org.tr/
• Üstün, M. O., Soyluk, A., Özkan Üstün, G. (2024). Malatya İli Çayırköy Mahallesi’ndeki donatısız yığma yapıların hasar tespit çalışmaları örneği üzerinden mimarın rolünün değerlendirilmesi. Journal of Architectural Sciences and Applications, 9(Special Issue), 106-125. https://doi.org/10.30785/mbud.1332478
• Vapur, İ., Kara, İ. F., Akın, E. (2023). 2023 Kahramanmaraş ve Hatay depremlerinin Antakya ve Samandağ ilçelerindeki yapısal etkileri ve çözüm önerileri. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12(4), 1260-1270. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1293147