Türkiye’de Kadın Hakları: 2010 Yılı Sonrası Hükümet Programları ile Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programları Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 55 - 82, 28.03.2023

Duru Şahyar Akdemir

https://doi.org/10.53306/klujfeas.1232420

Öz

Türkiye’de kadın haklarının gelişimi, dünyadaki gelişmelere de paralel olarak uzunca bir süredir devam etmektedir. Uluslararası mevzuatta ortaya çıkan temel belgelerle birlikte Osmanlı Devleti’nden bugüne taşınan birikimler Türkiye’de kadın hakları konusunun gündeme gelişinin temellerini teşkil etmektedir. Diğer taraftan hakların korunması için söz konusu hak taleplerinin açıkça ortaya konulması ve her bir talebin kendine bir politika kapsamında yer bulması gerekmektedir. Temel bir talebin politika halinde ele alınması ve politika sürecinin izlenmesi için resmi politika belgeleri arasında yer alan “hükümet programları” incelenebilir. Çünkü “hükümet programları” temel toplumsal taleplerin hükümet nezdinde ne şekilde algılandığını göstermektedir. Bu belgeler hükümetler açısından “yol haritası” niteliğine sahip belgelerdir. Bu çerçevede çalışma kadın hakları konusunu temel kamu yönetimi belgeleri özelinde incelemeyi amaçlamaktadır. “Kadın” konusunun insan hakları boyutuyla ele alındığı çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Doküman incelemesi şeklinde gerçekleştirilen araştırmada son 12 yıllık süreç dikkate alınmıştır. 2011 yılından bugüne yayınlanan hükümet programları ve Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programları kadın hakları bağlamında analiz edilmiş ve kadın haklarının korunması için daha kapsamlı politikalar geliştirilmesi gerektiği sonucuna erişilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kadın, kadın hakları, insan hakları, kamu yönetimi, hükümet programları

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Women's Rights in Turkey: A Review on Government Programs and Presidential Annual Programs After 2010

Öz

The development of women's rights in Turkey has been going on for a long time as in the world. The issue of women's rights in Turkey has emerged as a result of both international legislation and the experiences carried from the Ottoman Empire to today. On the other hand, to protect rights, claims must be clearly stated and each claim must be covered by a policy. “Government programs”, which are among the official policy documents, can be examined to address a basic demand as a policy and monitor the policy process. Because “government programs” show how basic social demands and claims are perceived by the government. These documents are documents that have the quality of a "road map" for governments. In this context, the study aims to examine women's rights in terms of basic public administration documents. A qualitative research method was used in the study, in which the issue of “women” was handled with the dimension of human rights. The last 12-year process was taken into account in the research, which was carried out as a document review. Government programs and Presidential Annual Programs published since 2011 have been analyzed in the context of women's rights. It was concluded that more comprehensive policies should be developed for the protection of women's rights.

Anahtar Kelimeler

woman, women’s rights, human rights, public administration, government programs

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Abadan-Unat, N. (1982). Giriş. N. Abadan-Unat (Der.) Türk Toplumunda Kadın (s. XIII-XVI). İstanbul: Araştırma, Eğitim, Ekin Yayınları.
• Acar, H. (2019). Türk Kültür ve Devlet Geleneğinde Kadın. İnsan &İnsan, 6(21), 395-411. DOI: https://doi.org/10.29224/insanveinsan.536610
• Alp, H. (2019). Eğitim ve Kadın. H. Altunok ve F. G. Gedikkaya (Ed.). Kamu Yönetimi ve Kadın (s. 39-93). Ankara: Gazi Yayınevi.
• Akkent, M. (1994). Osmanlı Büyükannelerinin Feminist Talepleri Geçmişe Kısa Bir Bakış. Kadın Hareketinin Kurumlaşması Fırsatlar ve Rizikolar (Çev: Meral Akkent), Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Arslan, Ş. A. (2017). Kadın Odaklı Politikaların Hükümet Programlarına Yansımaları Üzerine Bir Analiz. Türkiye Barolar Birliği Dergisi (özel sayı), 411-440.
• Başbakanlık (2014). 62. Hükümet Programı Başbakan Ahmet Davutoğlu. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/09/20140907-1.htm (Erişim tarihi: 12.06.2022).
• Başbakanlık (2015). 64. Hükümet Programı Başbakan Ahmet Davutoğlu. https://www.aa.com.tr/uploads/TempUserFiles/64.hukumet_programi.pdf (Erişim tarihi: 12.06.2022).
• Başbakanlık (2016). 65. Hükümet Programı Başbakan Binali Yıldırım. https://webdosya.csb.gov.tr/db/strateji/icerikler/65-hukumet-programi-20180125142728.pdf (Erişim tarihi: 12.06.2022).
• Berktay, F. (2004). Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye. Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları no7.
• https://stk.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/02/01/berktay_std_7.pdf (Erişim tarihi: 15.06.2022).
• Berktay, F. (2018). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• Cengiz, A. A. (2021). Kadın Cinayetlerinin İş Yeri Şiddeti Açısından Değerlendirilmesi. Bursa: Dora.
• Çakır, S. (2008). 1908’in Kadınlar Açısından Anlamı. 19 Temmuz 2008, bianet https://m.bianet.org/bianet/kadin/108437-1908-in-kadinlar-acisindan-anlami Erişim Tarihi: 19.06.2022.
• Çakır, S. (2021). Osmanlı’da Kadın Hareketi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Çoban, A. (2018). Cumhuriyet Dönemi Hükümet Programları ve Öğretmenlik Mesleği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 1278-1301.
• De Gouges, O. (2019). “Kadın, Uyan” Kadın ve Yurttaş Hakları Bildirisi. (Çev: Berna Günen). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Gedik, Birkalan H. (2009). Türkiye’de Feminizmi ve Antropolojiyi Yeniden Düşünmek. Cogito, 58, 285-338.
• Güleç, S. S. ve Sürmeli, İ. (2015). Hükümet Programları ve Kalkınma Planları Ekseninde Çevre Politikası Analizi. Yasama Dergisi, 30, 22-43.
• Güler, T. (2021). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Tarihsel Arka Planı. A. Yılmaz ve T. Güler (Ed.). Değişim ve Dönüşüm Dinamikleri Bağlamında Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi (s. 1-35). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Doğramacı, Emel (1985). Cumhuriyet Döneminde Türk Kadını. Erdem, 1(1), 111-124.
• Héritier, F. (2014). Farklılıktan Hiyerarşiye. F.Héritier, M. Perrot, S. Agacinski, N. Bacharan (Ed.). Kadınların En Güzel Tarihi (s. 1-51). (Çev: Yonca Aşçı Dalar). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ilgaz, R. (2015). Kulağımız Kirişte. İstanbul: Çınar.
• Resmî Gazete, 2 Temmuz 1992. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21272.pdf (Erişim tarihi: 11.06.2022).
• Resmî Gazete, 17 Temmuz 2011. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/07/20110717-1.htm (Erişim tarihi: 11.06.2022).
• Hooks, B. (2019). Feminizm Herkes İçindir. (Çev: Ece Aydın, Berna Kurt, Şirin Özgün, Aysel Yıldırım). İstanbul: bgst Yayınları.
• Kandiyoti, D. (2019). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. (Çev: Aksu Bora, Feyziye Sayılan, Şirin Tekeli, Hüseyin Tapınç, Ferhunde Özbay). İstanbul: Metis Yayınları.
• Konan, B. (2011). Türk Kadınının Siyasi Hakları Kazanma Süreci. AUHFD, 60(1), 157-174.
• Michel, A. (ty). Feminizm. (Çev: Şirin Tekeli). Yeni Yüzyıl Kitaplığı.
• Moralıoğlu, A. (2012). 80’li Yıllarda Kadın Hareketi ve Kampanyalar. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 6(99): 291-297.
• Moroğlu, N. (2016). Uluslararası ve Ulusal Hukukta Kadının İnsan Hakları. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 285-317.
• Sancar, S. (2020). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar. İstanbul: İletişim Yayınları. Saruhan, Ş. C. ve Özdemirci, A. (2011). Bilim, Felsefe ve Metodoloji. İstanbul: Beta Yayınları.
• Sığrı, Ü. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Şeren Kurular, G. Y. (2018). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçe Politikalarının Feminist Kökenleri. Fe Dergi, 10(1), 94-108.
• Tekeli, S. ve Şahyar Akdemir, D. (2022). Kalkınma Planlarında Kadın: Amaç Mı? Araç Mı?. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0 (42), 756-784. DOI: 10.14520/adyusbd.1180267
• Tekeli, Ş. (1982). Türkiye’de Kadının Siyasal Hayattaki Yeri. N. Abadan-Unat (Der.) Türk Toplumunda Kadın (s. 375-396). İstanbul: Araştırma, Eğitim, Ekin Yayınları.
• Tekeli, Ş. (2004). On Maddede Türkiye’de Kadın Hareketi. Bianet, 18 Eylül 2004 https://m.bianet.org/bianet/kadin/43145-on-maddede-turkiyede-kadin-hareketi (Erişim tarihi: 24.06.2022).
• Toprak, Z. (2022). Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. T.C. Cumhurbaşkanlığı (2018). 2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı
• https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/2019_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf (Erişim tarihi: 07.06.2022).
• T.C. Cumhurbaşkanlığı, (2019). 2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/11/2020_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf (Erişim tarihi: 07.06.2022).
• T.C. Cumhurbaşkanlığı (2020). 2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/11/2021_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf (Erişim tarihi: 07.06.2022).
• Türk Ceza Kanunu’nun Yürürlükten Kaldırılmış Hükümleri. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/5.3.765.pdf (Erişim tarihi: 24.06.2022).
• Türk Medeni Kanunu, 2001. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf (Erişim tarihi: 28.06.2022).
• Yılmaz, A. (2013). Halide Edip’te Kadın Hakları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 20 (1),119-134.
• Yorulmaz, I. (2019). Japonya’daki kadın Üniversiteleri: Neden Kuruldular, Başarılılar Mı?. BBC News Türkçe, 05.07.2019.
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-48877807 (Erişim tarihi: 05.06.2022).
• Declaration of Sentiments https://www.nps.gov/wori/learn/historyculture/declaration-of-sentiments.htm Erişim tarihi: 15.06.2022.