1970'LERDE YAŞANAN OLAYLARIN MİTOLOJİK BİR ÖĞE OLARAK TÜRK SİNEMASINDAKİ KAHRAMANLIK ANLATISINA ETKİSİ: "BATTAL GAZİ DESTANI" FİLMİ ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 32 - 54, 31.12.2020

Asuman Aldemir

Öz

Eski çağlarda sözlü anlatımlar olarak kendini gösteren mitolojik öyküler, zamanla çağa ayak uydurarak sinemayı da etkisi altına almıştır. Özellikle kahramanlık hikâyelerinin ortak bir bellek yaratmaları, mitolojik öğelerin sinemaya uyarlanmasını kaçınılmaz kılmış ve kültürlerin öne çıkarılması bakımından oldukça önemli bir unsur olarak kendini göstermiştir. Son yüzyılda teknolojinin ilerlemesiyle beraber bir takım sosyal, ekonomik, siyasi olayların etkisinin beyaz perdeye ciddi bir şekilde yansıdığı, buna bağlı olarak da özellikle 1970'lerin içinde yaşanan ve tüm dünyayı derinden sarsan krizlerin Türkiye'ye de sıçramasının film yapımlarında büyük etkiler yarattığı gözlenmiştir. Bu dönemde yapılan filmlerin, özellikle kahramanlık figürünü çokça kullandığı ve toplumsal algıyı etkilemeye çalıştığı görülmektedir. Bu çalışmada, 1970'ler Türkiye'sinde kahramanlık hikâyelerinin anlatıldığı filmlerin nasıl ortaya çıktığı ve yaşanılan dönemin toplumsal yapıya olan etkileri "Battal Gazi Destanı" filmi örnek alınarak, ideolojik film çözümlemesi yöntemiyle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunun sonucunda ise, toplum içerisinde yaşanan olayların, filmlerin konusu üzerinde önemli bir etkisinin olduğu ve gerilen toplum psikolojisinin kahramanlık algısı yaratılarak yatıştırılmaya çalışıldığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Kahramanlık, Mitoloji, 1970'ler

Kaynakça

• Akgül, T.Y. (2014). “Bir İdeoloji Taşıyıcısı Olarak Mit ve Tragedya”, Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, S11, s.1-16.
• Akşin, S., (2001). Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi 1789-1980, Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Akıncı, A., (2013), Türk Siyasal Hayatında 1980 Sonrası Darbeler ve Muhtıra, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S2, s.41.
• Arat, G. (2010). 1970-1980 Yılları Arasında Türkiye'de Kültürel ve Sanatsal Ortam, İstanbul: Salt Yayınları.
• Arslantepe, M. (2008). “Popüler Sinema Filmlerinde Hikaye Anlatımı”, Sosyal Bilimler Dergisi, S1, s.237-256.
• Bayat, F. (2010). Mitolojiye Giriş, İstanbul: Ötüken Neşriyat Yayıncılık.
• Başgöz, İ. (2016). “Aşıkların Yaşamlarıyla İlgili Türk Halk Hikayeleri”, (Çev. Serdar Uğurlu), TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, S7, s.287-296.
• Campbell, J. (2013). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, İstanbul: Kabal Yayıncılık.
• Dumézil, G. (2012). Mit ve Destan-I; Hint-Avrupa Halklarının Destanlarında Üç İşlev İdeolojisi, (Çev: Ali Berktay), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dursun, A. (2018). “Mit, Destan ve Halk Hikâyelerinde Birinci Dereceden Kahramanların Statüleri Üzerine Bir İnceleme”, Söylem Filoloji Dergisi, S3, s.19-38.
• Düzgün, Ü.A. (2018). “Türk Destanlarında Kahraman ve İktidar Olgusu”, KSBD, S18, s.279-288.
• Erkal, M. (2016). “1938-1980 Dönemi Türkiye'de Sosyal Yapı ve Dinamikleri”, Sosyoloji Konferansları, S53, s.157-159.
• Erkılıç, H. (2003). Tük Sinemasının Ekonomik Yapısı ve Bunun Sinemamıza Etkileri, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanatta Yeterlilik Tezi.
• Esen, Ş.K. (2010). Türk Sinemasının Kilometre Taşları, İstanbul: Agora Kitaplığı
• Özünel, E.Ö. (2014). “Kendine Dönüşen Kahraman: Oğuz Kağan Destanı'nda İktidar ve Kut”, Milli Folklor Dergisi, S104, s.8.
• Kalkan, A, F. (2014). “Türk Destanlarında Kahramanın Olağanüstü Doğumu”, Türk Dünyası Dergisi, S42.
• Nar, M.Ş. (2014). “Günümüz Toplumunda Mitler; Anadolu Halk Efsaneleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Folklor/Edebiyat Dergisi, S79.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya Mitolojisi, İstanbul: İmge Kitabevi.
• Tunçay, M. (1983), Siyasal Gelişmenin Evreleri, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tugen, B. (2014). “1960-1980 Darbeleri Arasında Türk Sinemasında Düşünce Oluşumu ve Filmlerin Sosyolojik Görünümleri”, Eğitim ve Toplum, S7, s.162.
• Yıldırım, E. (2018). İdeolojik ve Estetik Boyutu ile Sinema, Konya: Atlas Akademi.
• Yılmaz, E.B. (2011). “Hikâye ve Romanlarda Sembol Dilinin Görüntüleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Bilig, S56, s.45-56.
• Yılmaz, Y.A. (2015). “Kahramanın Oluşumu”, Edebiyat ve Hukuk Dergisi, S3, s.18.