Tectono-Stratigraphy of the Sequences Between the Alanköy-Belkuyu (Akören) and Tahtalı (Çumra) Regions in the Central Taurus Mountains

Yıl 2022, , 50 - 77, 30.06.2022

Ahmet Turan

https://doi.org/10.55213/kmujens.1099044

Öz

In the study area, units belonging to the Geyikdağı Unit, the relative autochthon of the Taurus range, Upper Paleozoic-Cenozoic rock groups belonging to the Bozkır Unit forming the lower allochthon of the Central Taurus Mountains, and Neogene aged sediments that cover these older units with an angular unconformity are exposed. The stratigraphic succession of the Geyikdağı Unit in the region begins with the Upper Cretaceous Saytepe formation in the form of very abundant rudist-foraminiferous reef carbonates. It is overlain by a pelagic Late Cretaceous-Paleocene aged Alan formation with chert nodules, clayey limestone and less frequently marls. At the top of autochthonous unit forms the Eocene Beden formation consisting of pelagic clastics that covers conformably the Alan formation. The rocks of the Geyikdağı Unit in the region are overlain by three different tectonic slices belonging to the Bozkır Unit. The lowest tectono-stratigraphic slice forms the Maastrichtian Hatip ophiolite complex. The second tectonic slice is the Late Cretaceous pelagic Boyalıtepe formation consisting of cherty limestone-clay limestone-radiolarite units. The upper tectonic slice is in the form of two formations in the study area. At the bottom, there is the Middle-Upper Permian aged Eldeş formation, consisting of quartzite-shale intercalated, dark gray-black colored limestone with algae and fusulin. It is overlain with an angular unconformity by the Gencek formation, which consists of heavily fractured and massive Middle Triassic-Jurassic neritic limestones. All of these autochthonous and allochthonous tectonic slices in the area are covered by the Kozludere formation composed of conglomerate-dominated coarse clastics deposited probably before the Miocene after post-paroxysm, and the Topraklı formation consisting of Late Pliocene-Pleistocene foothill-alluvial fan deposits or by Holocene alluviums.

Anahtar Kelimeler

Alanköy, Belkuyu, Tahtalı, Central Taurus Mountains, tectono-stratigraphy, Geyikdağı and Bozkır units.

Orta Toroslar’da Alanköy-Belkuyu (Akören) ile Tahtalı (Çumra) Bölgeleri Arasındaki İstiflerin Tektono-Stratigrafisi

Öz

İnceleme alanında, Orta Toros silsilesinin göreceli otoktonu Geyikdağı Birliği ve alt alloktonu Bozkır Birliğine ait Geç Paleozoyik-Mesozoyik kayaç grupları ile bu yaşlı birimleri açılı uyumsuzlukla örten Pre-Miyosen-Kuvaterner çökelleri yüzeylemektedir. Geyikdağı Birliğinin bölgedeki stratigrafik istiflenmesi, çok bol rudistli ve foraminiferli resif karbonatları şeklindeki, Geç Kretase yaşlı, Saytepe formasyonu ile başlamaktadır. Üzerinde uyumlulukla çört yumrulu, killi kireçtaşı- marn içerikli pelajiklerden oluşan, Geç Kretase-Paleosen yaşlı Alan formasyonu izlenir. Otokton birliğin en üst lito-stratigrafi birimini ise, Alan formasyonu uyumlulukla örten ve pelajik kırıntılılardan yapılı fliş istiflerini kapsayan, Eosen yaşlı Beden formasyonu oluşturur. Bölgedeki Geyikdağı Birliği kayaları, Bozkır Birliğine ait üç ayrı tektonik dilim tarafından üzerlenmektedir. Bozkır Birliğinin en alt tektono-stratigrafik dilimini, Maestrihtiyen yaşlı Hatip ofiyolitli karışığı oluşturur. Bu ofiyolitli melanj dilimini, yörenin ikinci alloktonu konumundaki çörtlü kireçtaşı-killi kireçtaşı-radyolarit yapılışlı ve Geç Kretase yaşlı pelajik Boyalıtepe formasyonu üzerler. Bozkır birliği kapsamındaki üst allokton tektonik dilim ise, inceleme alanında iki ayrı formasyon şeklindedir. Altta, kuvarsit-şeyl ara katkılı, koyu gri-siyah renkli, algli ve fuzulinli kireçtaşından yapılı Orta-Üst Permiyen istiflerini kapsayan, Eldeş formasyonu yer alır. Onun üzerinde de açılı uyumsuzlukla, bol eklemli ve masif yapıdaki Orta Triyas-Jura yaşlı neritik kireçtaşlarının oluşturduğu Gencek formasyonu, bulunmaktadır. Çalışma alanındaki otokton ve allokton konumlu bu tektonik dilimler, post-paroksizm sonrası olasılıkla Miyosen öncesinde çökelmiş olan çakıltaşı egemen kaba kırıntılıların oluşturduğu Kozludere formasyonu ve Geç Pliyosen-Pleyistosen yaşlı dağ eteği-alüvyal yelpaze çökellerinden müteşekkil Topraklı formasyonu veya Holosen yaşlı alüvyonlar ile örtülmüşlerdir.

Anahtar Kelimeler

Alanköy, Belkuyu, Tahtalı, Orta Toroslar, tektono-stratigrafi, Geyikdağı ve Bozkır birlikleri.

Kaynakça

• Blumenthal, M., Karaman-Konya havzası güneybatısında Toros kenar silsilelerive şist-radyolarit formasyonlarının stratigrafi meselesi, M.T.A Derg., 48, 1-36, (1956).
• Demirkol, C., Sultandağ kuzeybatısının jeolojisi ve Beyşehir-Hoyran Napı ile ilişkileri; TÜBİTAK projesi, proje no:TBAG-382, 56 s.(1981).
• Eren, Y., Eldeş-Derbent-Tepeköy-Söğütlü (Konya) arasının jeolojisi; S. Ü. Fen Bil. Ens., doktora, (1993).
• Demirtaşlı, E., Stratigraphy and tectonics of the area between Silifke and Anamur, Central Taurus Mountains; Tekeli O.and Göncüoğlu M.C. Ed.; International Symposium on the Geology of the Taurus Belt, 101-118, Ankara-Turkey, (1984).
• Göğer, E. ve Kıral, K., Kızılören dolayının jeolojisi, M.T.A. Rapor No: 5204, (1969).
• Gökdeniz, S., Recherces geologique dans les Taurides occidentales entre Karaman et Ermenek, Turquie, Universite de Paris Sud (XI), these de 3. Émé cycle d’Orsay, no d’ordre: 3006, (1981).
• Görmüş, M., Kızılören (Konya) dolayının jeoloji incelemesi, S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, yüksek lisans, (1984).
• Hakyemez, Y., Elibol, E., Umut, M., Bakırhan, B., Kara, İ., Dağıstan, H., Metin,T.,Erdoğan, N., Konya-Çumra-Akören dolayının jeolojisi, M.T.A. Rap. No: 9449, 73s (1992), Ankara.
• Kadir, S., Karakaş, Z., Konya Miyosen yaşlı volkanik birimlerin mineralojik-pet-rografik ve jeokimyasal incelenmesi ile neoform kil mineral oluşumlarının irdelenmesi, MTA Derg., 122, 95-106, (2000).
• Karakaş, Z., Kadir, S., Konya kuzeyi Neojen göl basenindeki birimlerin jeolojik ve mineralojik incelenmesi, MTA Derg., 120, 121-133, (1998).
• Ketin, İ., Anadolu’ nun Tektonik birlikleri (Tectonic Units of Anatolian Asia Minor), Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 20-34, (1966).
• Koçyiğit, A., Karaman-Ermenek (Konya) bölgesinde ofiyolitli melanj ve diğer oluşuklar; Türkiye Jeol. Kur. Bült., 19-2, 89-103, (1976).
• Koçyiğit, A., Karaman-Ermenek arasındaki bölgenin tektoniği, Türkiye Jeoloji Kur. Bült., 20-1, 1-8, (1977).
• Koçyiğit, A., Tectono-stratigraphic characteristic of Hoyran Lake region (Isparta bend), Inter. Symp. on the geology of the Taurus belt, 53-67, Ankara, (1984).
• Özcan, A.,Göncüoğlu, M. C., Turhan, N., Uysal, Ş., Şentürk, K. ve Işık, A., Late Paleozoic evolution of the Kütahya – Bolkardağ belt, METU Journal of Pure and Appl. Sci., 21, 1/3, 211 – 220s., (1988).
• Özcan, A., Göncüoğlu, M. C., Turhan, N., Uysal, Ş., Şentürk, K., Uysal, Ş., Işık, A., Konya-Kadınhanı-Ilgın dolayının temel jeolojisi, M.T.A. Rap., No: 9535, ( 1990).
• Özçelik, O., Toroslar'da Bozkır yöresinin jeolojisi, tektonik evrimi ve petrol olanakları, S.Ü. Müh. Mim. Fak., doktora , 221s., (1984).
• Özgül, N., Toroslar’ın bazı temel jeoloji özellikleri; Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 19/1, 65 – 78, (1976).
• Özgül, N., Stratigraphy and tectonic evolution of the Central Taurides, Intern. Symp. of the Geology of Taurus Belt, 77-90, Ankara, (1984).
• Özgül, N., Bozkır-Hadim-Taşkent (Orta Toroslar’ın kuzey kesimi) dolayında yer alan tektono-stratigrafik birliklerin stratigrafisi, MTA Derg.,119, 113-174, (1997).
• Pampal, S., Aslanköy-Tepeköy (Mersin) yöresinin jeolojisi; Gazi Üniv. Müh. Fak. Derg., 2/1, 143-174, (1984),
• Turan, A., Toroslar’da Hadim (Konya) ve güneybatısının Jeolojisi, Stratigrafisi ve Tektonik Gelişimi, S. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, doktora, (1991).
• Turan, A., Göksu Vadisi boyunca yüzeyleyen Miyosen öncesi tektono-stratigrafik birliklerin stratigrafisi, Silifke batısı (İçel); Geosound Yerbilimleri derg., 30/2, 855-874, (1997).
• Turan, A., Akören (Konya, Orta Toroslar) Çevresinin Jeolojik Özellikleri; Selçuk Üniv. Müh.-Mim. Fak. Derg., Cilt: 25, Sayı: 4, 17-36, (2010a).
• Turan, A., Alakova-Kavak (Konya Güneyi) Arasının Tektono-Stratigrafisi; Selçuk Üniv. Müh.-Mim. Fak. Derg. Cilt: 25, Sayı: 3, 25-40, (2011b).
• Turan, A., Aydıncık-Duruhan (Mersin) arasının stratigrafisi, D.E.Ü. Fen ve Mühendislik Derg., 21/62, 633-647, (2019),
• Turan, A., Akkise-Yalıhüyük (Konya) arasının stratigrafisi, D.E.Ü. Fen ve Mühendislik Derg., 22/64, 369-382, (2020).
• Turan, A., Küpeli, Ş., Karakoç, İ., Lorasdağı – Çaldağı ile Hatunsaray (Konya batısı) arasında kalan bölgenin stratigrafisi ve bazı tektonik özellikleri, Geosound Yerbilimleri Dergisi, 30, 305 – 318, (1997).
• Walker, R. G., Generalized facies models for resedimented conglomerates of turbidite association; Geol.Soci. Amer. Bull., 86- 105-112, (1975).
• Wilson, J. L., Carbonate facies in geologic history; Springer Verlag, Berlin, Newyork, 447p., (1975).