Yalıhüyük-Akkise Arasının (Konya Güneyi) Önemli Mesoskopik Tektonik Yapılarına Bir Bakış

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 18 - 34, 30.06.2022

Ahmet Turan

https://doi.org/10.55213/kmujens.1083989

Öz

Orta Toros orojenik kuşağındaki Yalıhüyük ve Akkise (Konya) çevrelerinde, Toroslar’ın göreceli otoktonu olan Geyikdağı Birliği ile allokton Bozkır Birliği ve bu birliklerin Mesozoyik oluşuklarını, bölgesel bir açılı uyumsuzlukla örten neo-otokton konumlu ve Neojen sonu-Kuvaterner’e ait post-paroksizmal örtü kayaları yer alır. Bölgedeki kıvrım eksen yönelimleri ve ana kırıkların topografik gidişleri genelde KKB’dan GGD’ya doğrudur. Bu gidiş, bölgenin morfo-tektonik yapısıyla genel bir uyum içindedir ve bu yapılar, paleotektonik döneme aittirler. Ana kıvrım ve kırıkları kesen KKD-GGB ve D-B uzanımlı daha genç neotektonik kırıklar da yörede mevcuttur. Bölgedeki otokton ve alloktonlar ile Neo-Otokton birliği oluşturan kayaların sınırları genelde faylı olup, bölgenin düşük rölyefli alanları, çoğun birer depresyon alanı şeklindedir. Yalıhüyük-Akkise çevresindeki depresyonların ekserisi, söz konusu kırıkların kontrolünde oluşa gelmiş yarı grabenlerdir. Bu grabenlerin teşekkülü, paleotektonik olaylarla çökmüş ve çanaklaşmış alanların, neo-tektonik dönemde, bir taraftan akarsu-göl-dağ eteği ve alüvyal çökellerle dolmasına koşut olarak, bölgenin Neo-Tektonik hareketler ile yeniden faylanmasına bağlıdır.

Anahtar Kelimeler

Akkise, Geyikdağı-Bozkır ve Neo-Otokton birlikler, kıvrım, kırık, neo-tektonik hareketler.

Evaluation of the Important Mesoscopic Tectonics Structures Between of the Yalıhüyük and Akkise (Konya Southern)

Öz

In the Yalıhüyük-Akkise (Konya) region of the Middle Taurus Orogenic Belt, the Mesozoic rock groups of the relatively autochthonous Geyikdağı and the allochthonous Bozkır Units of the Taurus Mountains are covered by Late Neogene-Quaternary Neo- Autochthonous post-paroxysmal cover rocks with a regional angular unconformity. Fold axis orientations and main fractures in the region are generally in the trend of NNW-SSE. This trend is in general compatible with the morpho-tectonic structure of the region that is belong to the paleotectonic period. Younger neotectonic fractures with NNE-SSW and E-W trending that cut through the main folds and fractures are also present in the region. The boundaries of the rock forming the Neo-autochthonous unit are generally faulted, and the low relief areas of the region are mostly depression areas. Most of the depressions around Yalıhüyük-Akkise are half-grabens formed under the control of these fractures. The formation of these grabens is due to the fact that the areas that were collapsed and bowled by paleotectonic events were filled with river-lake-mountain foot hills and alluvial deposits during the neo-tectonic period and on the other hand, the region was faulted again with Neo-tectonic movements.

Anahtar Kelimeler

Akkise, Geyikdağı-Bozkır and Neo-autochthonous units, fold, fracture, neo-tectonic movies.

Kaynakça

• Besang, C., Eckhart, F. J., Harre, W., Kreuzer, H., Müller, P., Radiometrische altersbestimmungen an Neogen eruptiugesteinen der Turkei, Jb, B25, 3 – 36, (1977).
• Blumenthal, M., Karaman-Konya havzası güneybatısında Toros kenar silsilelerive şist-radyolarit formasyonlarının stratigrafi meselesi; M.T.A Dergisi, 48, 1-36, (1956).
• Demirkol, C., 1981, Sultandağ kuzeybatısının jeolojisi ve Beyşehir-Hoyran Napı ile ilişkileri; TÜBİTAK projesi, proje no:TBAG-382, 56, (1981).
• Eren, Y., Eldeş-Derbent-Tepeköy-Söğütlü (Konya) arasının jeolojisi, Doktora, Selçuk Üniversitesi, Konya, (1993).
• Göğer, E. ve Kıral, K., Kızılören dolayının jeolojisi, M.T.A. Rapor No: 5204, (1969).
• Göger,.E., ve Kıral, K., Kızılören dolayının (Konya’nın batısı) genel stratigrafisi: M.T.A. raporu, no: 5204, (1973).
• Görmüş, M., Kızılören (Konya) dolayının jeoloji incelemesi, Yüksek lisans, Selçuk Üniversitesi, Konya, (1984).
• Hakyemez, Y., Elibol, E., Umut, M., Bakırhan, B., Kara, İ., Dağıstan, H., Metin,T.,Erdoğan, N., Konya-Çumra-Akören dolayının jeolojisi; M.T.A. Rap. No: 9449, 73s , (1992).
• Kadir, S., Karakaş, Z., Konya Miyosen yaşlı volkanik birimlerin mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelenmesi ile neoform kil mineral oluşumlarının irdelenmesi: MTA Derg., 122, 95-106, (2000).
• Karakaş, Z., Kadir, S., 1998, Konya kuzeyi Neojen göl basenindeki birimlerin jeolojik ve mineralojik incelenmesi; MTA Derg., 120, 121-133, (1998).
• Ketin, İ., Anadolu’ nun Tektonik birlikleri (Tectonic Units of Anatolian Asia Minor); Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 20-34, ( 1966).
• Koçyiğit, A., Karaman-Ermenek (Konya) bölgesinde ofiyolitli melanj ve diğer oluşuklar; Türkiye Jeol. Kur. Bült., 19-2, 89-103, (1976).
• Koçyiğit, A., Karaman-Ermenek arasındaki bölgenin tektoniği: Türkiye Jeoloji Kur. Bült., 20-1, 1-8, (1977).
• Koçyiğit, A., Tectono-stratigraphic characteristic of Hoyran Lake region (Isparta bend); Inter. Symp. on the geology of the Taurus belt, 53-67, (1984).
• Özcan, A., Göncüoğlu, M. C., Turhan, N., Uysal, Ş., Şentürk, K. ve Işık, A., Late Paleozoic evolution of the Kütahya – Bolkardağ belt, METU Journal of Pure and Appl. Sci., 21, 1/3, 211 – 220, (1988).
• Özcan, A., Göncüoğlu, M. C., Turhan, N., Uysal, Ş., Şentürk, K., Uysal, Ş., Işık, A., Konya – Kadınhanı – Ilgın dolayının temel jeolojisi; M.T.A. Rap., No: 9535, (1990).
• Özçelik, O., Toroslar'da Bozkır yöresinin jeolojisi, tektonik evrimi ve petrol olanakları, Doktora, Selçuk Üniversitesi, Konya, (1984).
• Özgül, N., Toroslar ’ ın bazı temel jeoloji özellikleri; Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 19/1, 65 – 78, (1976).
• Özgül, N., Stratigraphy and tectonic evolution of the Central Taurides”; Intern. Symp. of the Geology of Taurus Belt, 77-90, (1984).
• Özgül, N., 1997, Bozkır-Hadim-Taşkent (Orta Toroslar’ın kuzey kesimi) dolayında yer alan tektono-stratigrafik birliklerin stratigrafisi; MTA Derg.,119, 113-174, (1997).
• Roberts, N., Age paleoenvironments and significance of Late Pleistocene Konya Lake, Turkey, Quaternary Research, 19, 154-171, (1982).
• Turan, A., Toroslar’da Hadim (Konya) ve güneybatısının Jeolojisi, Stratigrafisi ve Tektonik Gelişimi, Doktora, Selçuk Üniversitesi, Konya, (1991).
• Turan, A., Akören (Konya, Orta Toroslar) Çevresinin Jeolojik Özellikleri; Selçuk Üniv. Müh.-Mim. Fak. Derg., Cilt: 25, Sayı: 4, 17-36, (2010a).
• Turan, A., Alakova-Kavak (Konya Güneyi) Arasının Tektono-Stratigrafisi; Selçuk Üniv. Müh.-Mim. Fak. Derg. Cilt: 25, Sayı: 3, 25-40, (2010b).
• Turan, A., Küpeli, Ş., Karakoç, İ., Lorasdağı – Çaldağı ile Hatunsaray (Konya batısı) arasında kalan bölgenin stratigrafisi ve bazı tektonik özellikleri; Geosound Yerbilimleri Dergisi, 30, 305 – 318, (1997).