Kazakistan ve Türkiye'deki Ahşap Beşiklerin Tarihi Sanatsal Özellikleri

Yıl 2014, Cilt: 2014 Sayı: 4, 155 - 159, 01.12.2014

Gulbanu Koshenova

https://doi.org/10.18493/kmusekad.93505

Cited By: 2

Öz

The kinds of cribs were differing from traditions and living conditions. Besides the widely-known wood or metal cribs, there were hand-made ones that belonged to nomads. Current study was focused on the making techniques of wood crib that are still using in Kazakhstan and it was used in ancient Anatolian. At the same time, the histories, forms and types of cribs were compared. The Anatolian area was considered to be rich in forests and wood trimming work in crib making. Cribs in Central Asia were usually made of wood. Walnut wood is used mostly in making cribs because it was cold-resistant. Anatolian was known as making wood and metal cribs. At the same time, wooden cribs in Central Asia and Anatolia were made from trees grown in the region. For example, cribs were also made from the trees like alder, beech, spruce and so on. The carving technique and decorating processes on the trees were essentials topics of this study. In observing process, the study focused on the techniques of visual samples of cribs (pictures) in Kazakhstan and Turkey, their differences and similarities were compared and contrasted

Anahtar Kelimeler

-

Kazakistan ve Türkiye'deki Ahşap Beşiklerin Tarihi Sanatsal Özellikleri

Öz

Beşik çeşitlerinde gelenek-görenek ve yaşam şartlarına göre değişikler görülmektedir. Genellikle halk arasında yaygın olarak bilinen ağaç veya metal iskelet üzerine yapılanların yanında özellikle yaylak-kışlak olarak yaşayan toplumların kullandığı el dokuması beşikler de bulunmaktadır. Çalışmamızda Kazakistan’da halen kullanımda olan ve Anadolu’da ise, eski dönemlerde kullanılmış ahşap beşiklerin yapım tekniğine ağırlık verilmiştir. Bunun yanı sıra beşiğin tarihi, biçimi ve türleri karşılaştırıldı. Anadolu bölgesi, daha çok orman varlığı ve ahşap süsleme işçiliği bakımından zengin sayılmaktadır. Orta Asya’da da beşikler genelde ağaçtan imal edilmiştir. Ağaç olarak çoğunlukla soğuğa dayanıklı ceviz kullanılmaktadır. Anadolu’da ise ağaç ve madeni beşiklerin yapıldığı bilinmektedir. Bununla birlikte Orta Asya ve Anadolu’da ahşap beşikler bölgede yetişen ağaçlardan üretilmiştir. Örneğin, kestane, kızılağaç, kayın, lâdin vb. ağacından da beşik yapılmaktadır. Söz konusu ağaçların üzerine yapılan oyma tekniği ve sanatsal işlemler asıl konumuzun özünü teşkil etmektedir. İnceleme sırasında Kazakistan ve Türkiye’deki beşiklerin (Fotoğrafli) görsel örneklerinin teknikleri üzerinde durularak, farklılıkları ile ortaklıkları tespit edilmek üzere kıyaslanarak ele alındı

Anahtar Kelimeler

Orta Asya ve Anadolu, Beşik, Oyma tekniği, Süsleme, Ahşap Sanatı

Kaynakça

• Atalay, Besim (1986), Divanü Lûgat-it-Türk Dizini, İndeks,TDK Yay., Ankara.
• Bekeşov, Sarsenğali (2002), Kazaktın dastürli ağaş oyu öneri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 140 sayfa, Almatı.
• Bozer, Rüstem (2002), Ortaçağ Anadolu Türk Ahşap Sanatında Kündekari Tekniği, Türkler, Cilt 7, s. 911 – 916,Yeni Türkiye Yay. Ankara.
• Çoruhlu, Yaşar (2007), Erken Devir Türk Sanatı, Kabalcı Yay., İstanbul.
• Demir, Necati (2002), Karadeniz Bölgesi’nde Beşik / Beşik yapımı, (Makale) www.necatidemir.net, Alıntı tarihi: 25.04.2013.
• Eren, Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bizim Büro Basım Evi, Ankara.
• Hasol, Doğan (2010), Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, Yem Yay., İstanbul.
• Köse, Nerin (2001), Kazakların Gelenek - Görenekleri ile İnanç ve Pratikleri. Milli Folklor Yay.,nu: 14, Folklor Dizisi: 4, Ankara
• Öney, Gönül (1970), Anadolu Selçuklu ve Beylikler Devri Ahşap Teknikleri, Sanat Tar. Yıllığı III., İstanbul.
• Öney, Gönül (1992), Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara.
• Şokparulı, Darkembay (2007), Kazaktıñ Koldanbalı Öneri, Almatıkitap Yay., Almatı.