Endüstriyel Makine İmalatı Yapan İşletmelerde Maliyet Sisteminin Oluşturulması ve Bir Uygulama

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 35, 59 - 71, 28.12.2018

Rabia Özpeynirci , H.binnur Şirin

Öz

İşletmelerin, ekonomik devinimlerle beraber giderek artan küresel rekabetle başa çıkabilmeleri için, uluslararası alanda söz sahibi olabilecek bir yapıya kavuşmaları şarttır. Bu nedenle işletmelerin en önemli amaçları, faaliyetlerinde sürekliliği sağlayarak kârlı bir şekilde büyüyebilmek şeklinde ifade edilebilir. Yöneticilerin işletme amaçlarını gerçekleştirebilmeleri için, işletme verimliliğini artırarak maliyetlerini düşürebilmeleri, satış gelirlerini yükseltebilmeleri, mevcut ve gelecek durumla ilgili doğru kararlar vermeleri gerekmektedir. Yöneticilerin doğru kararlar verebilmeleri için ihtiyaç duydukları en önemli bilgiler ilgili oldukları işletmenin maliyet bilgileridir. Üretilen mamul maliyetini hesaplayarak birim satış fiyatının belirlenebilmesi, ortaya çıkan maliyetlerin kontrol altına alınarak kıt kaynakların verimli bir şekilde kullanılabilmesi için gerekli olan maliyet bilgilerine, maliyet ölçümleme yöntemleri aracılığıyla ulaşılmaktadır. Maliyet ölçümleme yöntemleri aracılığıyla mamullere hangi giderlerin, ne zaman ve nasıl yükleneceği soruları cevaplandırılarak sağlıklı bir mamul maliyet hesaplaması yapılabilir. İşletmeler, rasyonel maliyet bilgileri sayesinde daha verimli stratejiler geliştirerek kaynakların optimum bir şekilde kullanılmasını sağlayabilir ve böylelikle dünya pazarında rekabet edebilir mamul ve hizmet üretimi gerçekleştirebilirler. Bu çalışma ile maliyet ölçümleme yöntemlerinden bir tanesi olan sipariş maliyet yönteminin konveyör sistemi üretimi gerçekleştiren bir işletmede uygulanabilirliği araştırılmıştır. Çalışmada işletmenin gider yerleri belirlenerek, maliyetlerin dağılımı gerçekleştirilmiş ve böylelikle hangi gider yerlerinde ne kadar maliyetin ortaya çıktığı hesaplanmıştır. Ayrıca bu çalışmada işletmenin sipariş maliyet yöntemi uygulayarak mamul hesaplaması yapması sonucunda işletmeye sağlayacağı faydalar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Maliyet Muhasebesi, Sipariş Maliyet Muhasebesi, Maliyet Yöntemleri

Kaynakça

• Akdoğan, N. (2015), Tekdüzen Muhasebe Sisteminde Maliyet Muhasebesi Uygulamaları. Gazi Kitabevi, Ankara. Akgün, İ. A. (2012), “TMS-2 Stoklar Standardı Kapsamında Tam Maliyet ve Normal Maliyete Göre Düzenlenen Gelir Tabloları Karşılaştırması,” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 229-246. Akin, H., ve Kurşunel, F. (2010), “TMS-2’ye Göre Stokların Değerlemesinde Özellik Arz Eden Durumlar,” Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 311-330. Altıntaş, N. (2010), “Bir Konfeksiyon İşletmesinde Sipariş Maliyet Sistemi Uygulaması,” İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 140-152. Altuğ, O. (2015), Maliyet Muhasebesi. Türkmen Kitabevi, İstanbul. Ayral, E. M. (2016), Stok Maliyet Yöntemlerinde Vergi Usul Kanunu ve TMS-2 Stoklar Standardı Uygulamalarının Karşılaştırılması ve İki İşletme Uygulaması, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Badem, C. A., ve Özbek, Y. C. (2013), “Tam Maliyet İle Normal Maliyet Yöntemlerinin TMS-2 Stoklar Standardı İle VUK Açısından Karşılaştırması ve Muhtemel Ertelenmiş Vergi Etkisi,” Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 65-92. Bahadır, O. (2012), “Stoklarda Değerleme: UFRS / TFRS ve Vergi Mevzuatı Açısından,” Mali Çözüm Dergisi, 51- 67. Boyar, E., ve Güngörmüş, H. A. (2006), “Özel (Yap-Sat) İnşaat Firmalarında Maliyet Sisteminin Oluşturulması,” Mali Çözüm Dergisi, 215-222. Bölükoğlu, İ., ve Özgen, I. (2006), “Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Standart Maliyet Sistemi,” Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 71-88. Büyükmirza, K. (2016), Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Tek Düzen’ e Uygun Bir Sistem Yaklaşımı. Gazi Kitabevi, Ankara. Cengiz, E., ve Uyar, S. (2011), “Geriye Doğru (Backflush Costing) Maliyetleme ve Bir Üretim İşletmesinde Uygulama,” Journal of Yasar University, 3681-3692. Görmüş, Ş. A., Bulca, H., ve Yeşil, T. (2015), “Yönetimin Etkinliği Açısından Standart Maliyet Yönteminin Uygulanması,” Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 67-83. Hacırüstemoğlu, R. ve Şakrak, M. (2002), Maliyet Muhasebesinde Güncel Yaklaşımlar. Türkmen Kitabevi, İstanbul. Karakaya, M. (2011), Maliyet Muhasebesi. Gazi Kitabevi, Ankara. Karcıoğlu, R. (2000). Stratejik Maliyet Yönetimi Maliyet ve Yönetim Muhasebesinde Yeni Yaklaşımlar. Aktif Yayınevi, İstanbul. Marşap, B., ve Barışçı, A. (2014), “TMS-2 Stoklar Standardına Göre Dönüştürme Maliyetlerinin Ürün Maliyetlerine Etkisi,” Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 1-16. Özçelik, F. (2013), “Yalın Üretim Ortamında Uygun Maliyet Sistemi Seçimi,” Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 47-58. Özpeynirci, R. (2014), Özün Önceliği Kavramı ve Özellik Arz Eden Durumlar (TMS/TFRS Uyumlu). Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara. Samur, M. (2012), “Üretim İşletmelerinde Maliyet Muhasebesi Sistemlerinin Kullanılmasının Finansal Raporlar Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi ve Bir Uygulama,” Tekirdağ Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Odası Sosyal Bilimler Dergisi, 1-11. Sarıtaş, H., ve Utku, M. (2016), “Deniz İli Şarap İmalat Sektörü Analizi ve Maliyet Muhasebesi Uygulama Politikalarına İlişkin Bir Değerlendirme,” Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 261- 277. Senal, S., ve Ateş, A. B. (2016), “Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartlarının Üretim İşletmelerinde Satılan Mamul Maliyeti Tablosu Üzerine Etkileri: Bir Üretim İşletmesi Örneği,” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 79-95. Tektüfekçi, F., ve Selek, S. (2009), “Geri Püskürtme Yöntemi ve Diğer Maliyetleme Sistemleri İle Olan İlişkisi,” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 149-174. TMS-2 Stoklar Standardı. http://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Dynamic ContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Stan dartlar%C4%B1/TMSTFRS2016Seti/TMS2.pdf. Son Erişim Tarihi: 04.07.2018. Uyar, S. (2008), “Denizli’de Faaliyet Gösteren Üretim İşletmelerinde Maliyet Muhasebesi Uygulamaları,” Muhasebe ve Finansman Dergisi, 132-146. Vergi Usul Kanunu. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.213.pdf .Son Erişim Tarihi: 04.07.2018. Yeginboy, Y. E., ve Yüksel, İ. (2015), “Hastane İşletmeleri Kardiyoloji Polikliniğinde Sipariş Maliyet Yöntemiyle Ayaktan Hasta Tanı Maliyetinin Hesaplaması,” Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 409-443. Yereli, N., A., Kayalı, N., ve Demirlioğlu, L. (2015), “Karma Maliyet Yöntemi ve Bir Tekstil İşletmesinde Uygulama,” Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 437-464. Yükçü, S. (2015), UFRS Örnekli, ERP Açıklamalı Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi. Altın Nokta Yayınevi, İzmir. Yükçü, S., ve Atağan, G. (2013), “UFRS, VUK ve Diğer Maliyet Hesaplama Sistemlerine Göre Birim Maliyet Yaklaşımı,” Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 101-115.