Kuşakların İnternet Alışverişlerinde Algıladıkları Riskler Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 42, 462 - 487, 27.06.2022

Bilge Çil Osman Çevik

Öz

Bu araştırma, aktif tüketici konumunda bulunan Bebek Patlaması Kuşağı, X, Y ve Z kuşaklarının internet alışverişlerinde algıladıkları risk türleri arasındaki farklılıkları belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, zaman kaybı, psikolojik, finansal, fiziksel, ürün performans ve sosyal risk türleri açısından kuşakların internet alışverişlerinde algıladıkları riskleri incelemek amacıyla hazırlanan anket formu, çevrimiçi olarak Karaman ilinde yaşayan tüketicilere rastgele gönderilmiş ve 580 katılımcıdan çalışmanın verileri elde edilmiştir. Toplanan bu veriler Ki-Kare, t Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi ve Kruskal Wallis testi yardımıyla analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, Karaman ilindeki kuşakların algıladıkları risk düzeyi ortalamaları en çok algılanandan en az algılanana doğru sırasıyla; ürün performans riski (X̄=4,17), fiziksel risk (X̄=3,60), finansal risk (X̄=3,58), zaman kaybı riski (X̄=2,36), sosyal risk (X̄=2,05) ve psikolojik risk (X̄=1,83) şeklinde sıralandığı görülmüştür. Yapılan hipotez testleri sonucunda, ürün performans, fiziksel ve finansal riskler açısından kuşaklar arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı tespit edilmiştir. Ancak zaman kaybı, sosyal ve psikolojik riskler açısından anlamlı farklılıkların olduğu görülmüştür. Ayrıca, X (X̄=2,86) ve Y (X̄=2,87) kuşaklarının algılanan risk düzeylerinin Bebek Patlaması (X̄=3,10) ve Z (X̄=3,11) kuşağına göre daha düşük olduğu, Y kuşağı (X̄=2,87) ile Z kuşağı (X̄=3,11) arasında da algılanan risk düzeyi açısından anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

E-ticaret, İnternet Alışverişi, Kuşaklar, Algılanan Risk

A Research on the Perceived Risks by Generations in Online Shopping

Öz

This research was conducted to determine the differences between the types of perceived risks by the Baby Boomer Generation, X, Y, and Z generations, who are active consumers, in their internet shopping. To that end, a questionnaire form designed to examine the perceived risks by generations in internet shopping regarding time loss, psychological, financial, physical, product performance, and social risk types was randomly distributed to consumers in Karaman province, and data from 580 participants were collected. The collected data were analyzed with the help of Chi-Square, t-Test, One-way Analysis of Variance and Kruskal Wallis test. As a result of the analysis, the following types of risks were perceived by generations in Karaman in their internet shopping, from most to least: product performance (X̄=4,17), physical (X̄=3,60), financial (X̄=3,58), time loss (X̄=2,36), social (X̄=2,05) and psychological risk (X̄=1,83). According to the hypothesis testing, there is no significant difference between generations in terms of product performance, physical and financial risks. However, there were significant differences in terms of time loss, social and psychological risks. In addition, the perceived risk levels of the X (X̄=2,86) and Y (X̄=2,87) generations were lower than the Baby Boomers (X̄=3,10) and the Z (X̄=3,11) generations, and there was a significant difference between the Y (X̄=2,87) generation and the Z (X̄=3,11) generation in terms of the perceived risk level.

Anahtar Kelimeler

E-commerce, Internet Shopping, Generations, Perceived Risk

Kaynakça

• Ada, A. ve Aksoy, R. (2020). Giyilebilir Teknolojik Ürünlerde Tüketicilerin Algıladıkları Risklerin Farklılaşması: Akıllı Saat Kullanıcılarına Dönük Bir Araştırma. Herkes için Spor ve Rekreasyon Dergisi, 2 (1), 50-61.
• Adıgüzel, O., Batur, H. Z. ve Ekşili, N. (2014). Kuşakların Değişen Yüzü ve Y Kuşağı ile Ortaya Çıkan Yeni Çalışma Tarzı: Mobil Yakalılar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 165-182.
• Aka, B. (2018). Bebek Patlaması, X ve Y Kuşağı Yöneticilerin Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin Kamu ve Özel Sektör Farklılıklarına Göre İncelenmesi: Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(20), 118-135.
• Algür, S. ve Cengiz, F. (2011). Türk Tüketicilere Göre Online Alışverişin Riskleri ve Yararları. Journal Of Yasar University, 22(6), 3666-3680.
• Akgemici, T., Bağcı, İ. C. ve Kalfaoğlu, S. (2019). Kuşak Farklılıklarına Göre İş Yaşam Dengesi Algısının Araştırılması: Kahramanmaraş’ta Çalışan Avukatlar Örneği. International EMI Entrepreneurship ve Social Sciences Congress, Lefkosa.
• Akgül, A. ve Çevik, O. (2003). İstatistiksel Analiz Teknikleri- SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları. Eskişehir: Emek Ofset.
• Alkibay, S. ve Demirgunes, B.K. (2016). Evaluating Trust and Perceived Risk Dimensions in Online Clothing Shopping. Research Journal of Business and Management, 3(2), 157-172.
• Altuntuğ, N. (2012). Kuşaktan Kuşağa Tüketim Olgusu ve Geleceğin Tüketici Profili. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 203-212.
• Arslan, B. ve Nur, E. (2018). Teknolojinin Yeni Çocuğu: K Kuşağı. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 329-347.
• Ayazlar, R. A. (2011). Elektronik Satın Almada Web Sitesi Özelliklerinin Bilişsel Çelişki Üzerine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Aydan, H. (2019). Y Kuşağının İnternetten Alışverişe Yönelik Tutumları: Nicel Bir Araştırma. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 487-512.
• Aydın, H. ve Yılmaz, Ö. (2018). Online Alışverişte Bilişsel Çelişki Davranışlarının İncelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 333-339.
• Aygenoğlu, K. (2015). X ve Y Kuşaklarının Kurumsal İş Hayatında İnsan Kaynağı Açısından Stratejik Yönetimi. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Ayla, D., Dilek, Ö. ve Pilatin, A. (2020). Kredi Kartı Kullanımını Etkileyen Faktörlerin Analizi: Doğu Karadeniz Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), 245-265.
• Babaoğul, M., Şener, A. ve Buğday, E.B. (2014). Tüketici Yazıları. Ankara: Tüpadem7.
• Cheema, A. ve Kaikati, A. M. (2010). TheEffect of Need for Uniqueness on Word of Mouth. Journal of Marketing Research, 47(3), 553–563.
• Cöddü, M. B. (2015). İnternetten Alışverişte Tüketiciler Tarafından Algılanan Risk (Türlerinin) Etkileri ve Cinsiyet Farklılıkları Açısından İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Cöddü, M. B., Çabuk, S. ve Tanrıkulu, C. (2017). İnternetten Alışverişte Tüketiciler Tarafından Algılanan Riskin Etkileri ve Cinsiyet Farklılıkları Açısından İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 983-994.
• Çetin, H. ve Irmak, S. (2014). Elektronik Alışverişte Akademisyenlerin Güvenlik ve Risk Algılarının Belirlenmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(24), 275-294.
• Çevik, O. ve Çil, U. (2019). Kuşaklar; Ama Kimin Kuşakları? 18. Uluslararası İşletmecilik Kongresi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, Osmaniye.
• Demirdöğmez, M., Gültekin, N. ve Taş, H. Y. (2018). Türkiye’de E-Ticaret Sektörünün Yıllara Göre Gelişimi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 2216-2236.
• Demirkaya, H., Akdemir, A., Karaman, E. ve Atan, Ö. (2015). Kuşakların Yönetim Politikası Beklentilerinin Araştırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(1), 186-204.
• Doğan, D. ve Seferoğlu, S. S. (2015). Mobil Cihazlar ve Eğitimde Dijital Dönüşüm. B. Akkoyunlu, A. İşman ve H. F. Odabaşı (Eds.), Eğitim Teknolojileri Okumaları içinde (ss. 539-563). Sakarya: Tojet.
• Duygulu, S. (2018). Yeni Medya Teknolojilerinin K-Kuşağının Ebeveynleriyle Olan İletişimine Etkisi. TRT Akademi Dergisi, 3(6), 632-652.
• Ercan, D. (2017). 5-10 Yaş Arası Çocuk Tüketicilerin Giysi Tercihleri ve Giysi Satın Alma Davranışlarına Etki Eden Faktörler. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Erciş, A. ve Deniz, A. (2008). Kişilik Özellikleri ile Algılanan Risk Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler, 22(2), 301-330.
• Erel, C. (2008). İnternetten Alışverişlerde Algılanan Risk üzerine Bir Uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Featherman, M. S. ve Pavlou, P. A. (2003). Predicting E-Services Adoption: A Perceived Risk Facets Perspective. International Journal of Human-Computer Studies, 59(4), 451-474.
• Friedman, T. L. (2006). Dünya Düzdür. İstanbul: Boyner Yayınları. 2. Baskı.
• Forsythe, S.M. ve Shi, B. (2003). Consumer Patronage And Risk Perceptions İn İnternet Shopping. Journal Of Business Research, 56(2003), s.867– 875.
• Forsythe, S., Liu, C. L., Shannon, D. ve Gardner, L. C. (2006). Development of A Scale to Measure The Perceived Benefits And Risks of Online Shopping. Journal of Interactive Marketing, 20(2), 55-75.
• Hassan, A. M., Kunz, M. B., Allıson W.P. ve Mohamed, F.A. (2006). Conceptualization and Measurement of Perceived Risk in Online Shopping. Marketing Management Journal, 16(1), 138-147.
• Gökcek, H. A. (2019). Tüketici Karar Verme Stilleri ile Online Bilişsel Çelişki. Algılanan Risk ve Müşteri Memnuniyeti Arasındaki İlişkiler ve Bir Uygulama. (Doktora Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
• Gürbüz, S. (2015). Kuşak Farklılıkları: Mit mi, Gerçek mi? İş ve İnsan Dergisi, 2(1), 39-57.
• Kalburan, Ç. Aydın, O. ve Haşıloğlu, S. B. (2018). İnternet’ten Alışveriş Faktörleri Modelinin Oluşturulması ve Bilişsel Haritalama Tabanlı Karar Verme. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 10(1), 79-100.
• Karabulut, A. N. (2013). Tüketicilerin Algıladıkları Risk Değişkenleri Karşısında İnternetten Alışveriş Yapma Eğilimlerinin Ölçülmesi: Beklenen Fayda Teorisine Karşı Beklenti Teorisi. (Doktora Tezi). Muğla Üniversitesi, Muğla.
• Karabulut, A. N. (2013). Tüketicilerin Algıladıkları Risk Değişkenleri Karşısında İnternetten Alışveriş Yapma Eğilimlerinin Ölçülmesi: Beklenen Fayda Teorisine Karşı Beklenti Teorisi. Journal of Yaşar University, 8(32), 5515-5536.
• Karadağ, L. ve Dalgın, T. Ö. (2018). Tatil Tercihlerinde ve Satın Alma Sürecinde Kuşaklararası Yolculuk. H. Hiçret ve B. Funda (Eds.), Kuşak Kavramına Disiplinler Arası Bakış 2 içinde (ss. 23-36). Ankara: Nobel.
• Kavalcı, K. (2015). Tüketici Karar Verme Tarzları ve Öğrenme Stillerinin Y ve Z Kuşakları Açısından Karşılaştırılması Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Kavalcı, K. ve Ünal, S. (2016). Y ve Z Kuşaklarının Öğrenme Stilleri ve Tüketici Karar Verme Tarzları Açısından Karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 1033-1050.
• Kayıkçı, M.Y. ve Bozkurt, A.K. (2018). Dijital Çağda Z ve Alpha Kuşağı, Yapay Zekâ Uygulamaları ve Turizme Yansımaları. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Metinleri Dergisi, (01), 54-64.
• Kim, L. H., Qu, H. ve Kim, D. J. (2009). A Study of Perceived Risk And Risk Reduction of Purchasing Air-Tickets Online. Journal of Travel and Tourism Marketing, 26, 203–224.
• Kıycı, Ş. (2019). Turist Yenilikçiliği ve Algılanan Riskin, Yenilik Algısı ve Turistlerin Yenilikçi Otel Tercihlerine Etkisi Üzerine Bir Uygulama. (Doktora Tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Koçarslan, H. ve Kılınç, H. (2019). Dijital Pazarlamada Tüketici Algısı, İnternette Alışveriş Üzerine Bir Araştırma. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 17, 1263-1273.
• Küpeli, T. Ş. (2014). Algılanan Risk ve Algılanan Değer Arasındaki İlişkilerin Otel Müşterileri Üzerinde İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Marangoz, M., Özkoç, H. H. ve Aydın, A. E. (2019). Tüketicilerin İnternet Üzerinden Alışveriş Davranışlarının Açıklanmasına Yönelik Bir Çalışma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 11(1), 1-22.
• Masoud, E. Y. (2013). The Effect of Perceived Risk on Online Shopping in Jordan. European Journal of Business and Management, 5(6), 76-87.
• Mercan, N. (2016). X, Y ve Z Kuşağı Kadınların Farklı Tüketim Alışkanlarının Modern Dünyada İnşa Edilmesi. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 2(1), 59-70.
• Metin, S. ve Kızıldağ, D. (2017). X ve Y Kuşaklarının Kariyer Beklentilerinin Farklılaşması: Otomotiv Sektöründe Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(40), 340-363.
• Miyazaki, A.D. ve Fernandez, A. (2001). “Consumer Perceptions of Privacy and Security Risks for Online Shopping”. The Journal of Consumer Affairs, 35(1), 27-44.
• Nakip, M. (2013). Pazarlama Araştırmalarına Giriş (SPSS Uygulamalı). Seçkin Yayıncılık.
• Odabaşı, Y. ve Barış, G. (2017). Tüketici Davranışı. İstanbul: MediaCat.
• Oskaybaş, K., Dursun, T. ve Yener, D. (2014). Online Alışverişte Tüketicilerin Tercihlerini Etkileyen Unsurların Belirlenmesi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, 36(1), 119-135.
• Öksüz, M. ve Türgay, T. (2018). Türkiye’de Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesi ve Tevkifat Müessesesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 135-156.
• Örücü, E. ve Tavşancı, S. (2001). Gıda Ürünlerinde Tüketicilerin Satın Alma Eğilimini Etkileyen Faktörler ve Ambalajlama. Muğla Üniversitesi. SBE Dergisi, (3), 1-13.
• Özgüç, B. “İnternetin Tarihçesi ve Kullanım Alanları”, https://www.mediaclick.com.tr/blog/internetin-tarihcesi-ve-kullanim-alanlari, (13.01.2020).
• Özgüven, N. (2011). Tüketicilerin Online Alışverişe Karşı Tutumları ile Demografik Özellikleri Arasındaki İlişkinin Analizi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13 (21), 47-54.
• Özseven, T. ve Ersöz, T. (2016). E-Ticaret Verilerinin Müşteri Profili Açısından Değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(28), 85-98.
• Pilatin, A. ve Dilek, Ö. (2021). Tüketicilerin Online Alışveriş Alışkanlıklarının Demografik Özelikler Bakımından İncelenmesi: Doğu Karadeniz Şehirleri Üzerinde Bir Araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 11-28.
• Saydan, R. (2008). Tüketicilerin Online Alışverişe Yönelik Risk ve Fayda Algılamaları: Geleneksel ve Online Tüketicilerin Karşılaştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(23), 386-402.
• Stone, R. N. ve Mason, J. B. (1995). Attitude and Risk: Exploring the Relationship. Psychology and Marketing, 12(2), 135-153.
• Şencan, H. (2002). Bilimsel Yazım. İşletme: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları.
• Telci, E. (2018). Bilişsel Uyumsuzluk Teorisi. İçinde M. İ. Yağcı, ve S. Çabuk (Eds.), Pazarlama Teorileri içinde (ss. 211-223). İstanbul: Mediacat.
• The European Ecommerce Association. “European Ecommerce Report 2019 Edition. Brüksel: The European Ecommerce Association”, https://www.ecommerce-europe.eu/wp-content/uploads/2019/07/European_Ecommerce_report_2019_freeFinal-version.pdf, (14.03.2020).
• Tiryaki, İ. (2016). Tüketicilerin Risk Algıları ve İnternetten Alışverişleri Arasındaki İlişkiler: Bir Alan Çalışması. (Yüksek Lisans Tezi). Ufuk Üniversitesi, Ankara.
• Torus, N. (2015). Pazarlama İletişimi Açısından İnternet Ortamında Kullanılan Ağızdan Ağıza Pazarlama Tekniklerinin Marka Tercihine Etkisi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 157-182.
• Trusov, M., Bucklin, R. E. ve Pauwels, K. (2009). Effects of Word-of-MouthversusTraditional Marketing: Findingsfrom an Internet Social Networking Site. Journal of Marketing, 73(5), 90–102.
• Tutgun, F. (2018). Metropolde (İstanbul Kentinde) Yaşayan X ve Y Kuşağı Kadınlarının İnternetten Satın Alma Davranışlarının Karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
• TÜİK. “Aile Yapısı Araştırması 2016” https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21869, (13 10.2020).
• TÜİK. “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi” https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2019-33705, (11.10.2020).
• TÜİK. “Hanehalkı Bilişim Teknolojisi Araştırması” https://data.tuik.gov.tr/ Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2019-30574#:~:text=Hanehalk%C4%B1%20bili%C5%9Fim%20teknolojileri%20kullan%C4%B1m%20ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1,y%C4%B1lda%20%83%2C8%20idi.vetext=87%2C9%20oldu-, (20.10.2020).
• TÜİK. “Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması” https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679, (20.10.2020).
• TÜSİAD. “E-Ticaretin Gelişimi Sınırların Aşılması ve Yeni Normlar” https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/consumer-business/e-ticaretin-gelisimi-sinirlarin-asilmasi-ve-yeni-normlar.pdf, (22.01. 2020).
• Yapraklı, T.Ş. ve Gül, B. (2021). Tüketici Yenilikçiliği, Algılanan Risk ve Ürün İlgileniminin Online Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(5), 1507-1534.
• Yıldız, D. ve Uzunsakal, E. (2018). Alan Araştırmalarında Güvenilirlik Testlerinin Karşılaştırılması ve Tarımsal Veriler Üzerine Bir Uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 14-28.
• Yılmaz, Ö. (2018). Tüketicilerin Online Alışveriş Niyetlerinin Teknoloji Kabul Modeli Bağlamında İncelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), 331-346.
• Yüksekbilgili, Z. (2016). Tüketici Karar Verme Tarzlarının Kuşaklara Göre Değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1392-1402.