Notes On The Economic And Political Background Of The 28 February Process

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 44, 364 - 377, 30.06.2023

Muhittin Işık

Öz

This study aims to reveal the financial and political dimension of the February 28 process. The number of academic studies that detailed the economic and political dimension of the process when the studies adressing the 28 February process are examined is extremely inadequate. Therefore, this study conducted an economic and political analysis of the February 28 process, a turning point in Turkish political life. In this context, allegations about the 28 February process were first incluced and then the background and repercussions of the process were enlightened.Although the 28 February process was actually initiated NSC meeting on 28 February 1997, It can be argued that the roots of the process go back a long way. February 28 is said to be an economic-political process. In other words, the 28 February process; it is a complex process with political, military, social, legal dimension as well as economic dimensions. The economic dimension of this process began in 1980s. Anatolia’s conservative capital, which was grounded in the 1980s, became increasingly powerful during the Refahyol Government and became the target of large capital circles, the military and the media. There was no armed/bloody intervention in the process in which capital circles took an active role; however the economic damage caused by the process is estimated to amount to billions of dollars.

Anahtar Kelimeler

February 28, Postmodern Coup, Background Of February 28, February 28 Economy.

28 Şubat Sürecinin Ekonomik ve Siyasi Arka Planı Üzerine Notlar

Öz

Bu çalışma, 28 Şubat sürecinin finansal ve siyasi boyutunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. 28 Şubat sürecini ele alan çalışmalar irdelendiğinde sürecin ekonomik ve siyasi boyutuna detaylı bir şekilde yer veren akademik çalışmaların sayısının son derece yetersiz kaldığı görülmektedir. Bundan dolayı bu çalışmada Türk siyasal hayatında bir dönüm noktası olan 28 Şubat sürecinin iktisadi ve siyasi açıdan analizi yapılmıştır. Bu kapsamda öncelikle 28 Şubat süreci hakkındaki iddialara yer verilmiş, sonrasında ise sürecin arka planı ve yansımaları aydınlatılmaya çalışılmıştır. 28 Şubat süreci, fiilen 28 Şubat 1997 tarihli MGK toplantısıyla alınan kararlarla başlatılsa da sürecin köklerinin çok eskilere uzandığı ileri sürülebilir. 28 Şubat’ın ekonomik-politik bir süreç olduğu ifade edilmektedir. Başka bir anlatımla, 28 Şubat süreci; siyasi, askeri, sosyal, hukuki boyutunun yanı sıra ekonomik boyutları olan karmaşık bir süreçtir. Bu sürecin iktisadi boyutu 1980’li yıllarda başlamaktadır. 1980’li yıllarda temeli atılan Anadolu’nun muhafazakâr sermayesi, Refahyol Hükümeti döneminde giderek güçlenmiş, büyük sermaye çevrelerinin, ordunun ve medyanın hedefi olmuştur. Sermaye çevrelerinin aktif rol aldıkları süreçte, silahlı/kanlı bir müdahale söz konusu olmamış; ancak sürecin sebep olduğu ekonomik zararın milyar dolarları bulduğu tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

28 Şubat, Postmodern Darbe, 28 Şubat’ın Arka Planı, 28 Şubat Ekonomisi.

Kaynakça

• Akın, Ş. (2016). Darbeler ve Batı Medyası: 28 Şubat Darbesi Üzerinden Bir Analiz. Liberal Düşünce Dergisi, 21(84), 35-56.
• Akşener, M. (2012). 28 Şubat’ta Orduyu İstanbul Dükalığı Tetikledi. A. Babacan (Ed.), Binyılın Sonu 28 Şubat: Süreklilik ve Kopuş Cilt I: Ne Oldu? İçinde (ss. 127-149), İstanbul: Pınar Yayınları.
• Aktay, Y. (2012). Bir İbret Konusu Olarak 28 Şubat. A. Babacan (Ed.), Binyılın Sonu 28 Şubat: Süreklilik ve Kopuş Cilt 3: Ne Değişti? İçinde (ss. 31-46), İstanbul: Pınar Yayınları.
• Altan, M. (2006). Darbelerin Ekonomisi. İstanbul: Hemen Kitap.
• Arslan, A. (2012). Şubat 28: Zihni Bir Dönüşümü Meşrulaştırma Tarihi. A. Babacan (Ed.), Binyılın Sonu 28 Şubat: Süreklilik ve Kopuş Cilt 3: Ne Değişti? (ss. 47-56), İstanbul: Pınar Yayınları.
• Atıcı, M. (2013). Türkiye’de Ekonomi-Politika İlişkisi Bağlamında 28 Şubat Askeri Müdahalesi. (Yüksek lisans tezi), Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik.
• Aydın, M. (2012). Darbecilikte Son Perde: 28 Şubat. A. Babacan (Ed.), Bin Yılın Sonu 28 Şubat Cilt III: Ne Değişti? İçinde (ss. 57-75), İstanbul: Pınar Yayınları.
• Bakan, S. ve Çimen, H. (2018). Türk Siyasi Değişiminde Anadolu Burjuvazisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9(2), 32-58.
• Balcı, M. (2012). 28 Şubat Daha Çok Ekonomik Baskı Yoluyla Halkın ve İktidarın Sindirildiği Bir Darbe Sürecidir. A. Babacan (Ed.), Bin Yılın Sonu 28 Şubat Cilt 2 İçinde (ss. 45-61). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Bilen, M. (2018). 28 Şubat’ın Ekonomi Politiği. Sakarya Üniversitesi SASGEM Konferansları, 303-321.
• Bostancı, N. (2012). Tarihi Arka Planıyla 28 Şubat. A. Babacan (Ed.). Bin Yılın Sonu 28 Şubat: Süreklilik ve Kopuş Cilt III: Ne Değişti? İçinde (ss. 77-89), İstanbul: Pınar Yayınları.
• Bölükbaşı, M. (2012). Milli Görüş’ten Muhafazakâr Demokrasiye: Türkiye’de 28 Şubat Sonrası İslâmî Elitlerin Dönüşümü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 1(2), 166-187.
• Çelik, N. (2003). 28 Şubat ve İrtica Tehdidi. Ankara: Sinemis Yayınları.
• Demir, Ö. (2018). “Anadolu Sermayesi” Ya Da “İslâmcı Sermaye”. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslâmcılık İçinde (ss.870-887), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dilaveroğlu, E. (2012). 28 Şubat Süreci ve Bir Sivil Toplum Kuruluşu Olarak TÜSİAD’ın Sürece Bakışı. Sakarya İktisat Dergisi, (3), 59-74.
• Doğan, A. E. (2006). Siyasal Yansımalarıyla İslamcı Sermayenin Gelişme Dinamikleri ve 28 Şubat Süreci. Mülkiye, XXX (252), 47-68.
• Doğan, D. M. (2007). Bugün 28 Şubat… 28 Şubat Postmodern Bir Darbenin Sosyal ve Siyasal Analizi içinde (ss. 55-58), İstanbul: Birey Yayıncılık.
• EĞİTİM-BİR-SEN (2014). Rakamlarla 28 Şubat Raporu, Ankara.
• Erdoğan, M. (2007). 28 Şubat Darbesi. 28 Şubat Postmodern Bir Darbenin Sosyal ve Siyasal Analizi İçinde (ss. 17-29), İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Erman, T. (2013). Küresel ve Yerel Dinamikler Altında ‘Anadolu Kaplanları’ Kentleri. İdealkent, (8), 50-73.
• Gülmez, İ. (2014). 28 Şubat 1997 Askeri Darbesi ve Türk Eğitim Sistemine Etkileri. (Yüksek lisans tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/2002MilletvekiliSecimi/gumrukdahil/gumrukdahil.pdf (01.02.2023).
• https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/2002MilletvekiliSecimi/turkiye/milletvekilisayisigrafik.pdf (01.02.2023).
• Işık, M. (2018). 28 Şubat Postmodern Darbe Sürecinde Rol Oynayan Aktörler Hakkında Bir Değerlendirme. (Yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Işık, M. (2019), 28 Şubat Süreci Hakkındaki İddialar ve AK Parti’nin Sürecin Hukuki Düzenlemelerini Dönüştürme Çabası. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17), 122-135.
• Işık, M. (2023). 1980 Sonrası Dönemde Türkiye’de Muhafazakâr Düşüncenin Evrimi (1980-2001). (Doktora tezi), Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Karahan, H. (2012). 28 Şubat Süreci: Postmodern Bir Finansal Darbe. A. Babacan (Ed.), Binyılın Sonu 28 Şubat: Süreklilik ve Kopuş Cilt 3: Ne Değişti İçinde (ss. 121-133), İstanbul: Pınar Yayınları.
• Karahan, H. ve Karagöl, E. T. (2014). Post-Modern Ekonomik Darbe Girişimleri: Gezi ve 17 Aralık Süreci. SETA PERSPEKTİF, (26).
• Karalı, H. (2005). Medya İmparatorluğu: İhtilaller, İhaleler ve 28 Şubat’ın Kutsal İttifakı. İstanbul: Truva Yayınları.
• Küçükaslan, D. (2007). Darbeler ve Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri. (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mollaveisoğlu, T. (2004). Güve: Bir Türkiye Filmi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Öcal, B. (2009). 12 Eylül’den 28 Şubat’a Darbe Söylemlerindeki Değişimin Analizi. Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, Sayı ¼.
• Özer, A. K. (2007). 28 Şubat Yahut Devlet Neyin Muhafızıdır?. Anlayış, (45), 56-57.
• Özgan, A. (2016). Siyasi Bir Kriz Olarak 28 Şubat 1997 Süreci. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 4(3), 87-109.
• Özipek, B. B. (2007). Darbe ve Muhtıraları Nasıl Anlamalı?. Anlayış, (45), 42-44.
• Özipek, B. B. (2018). 28 Şubat ve İslâmcılar. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslâmcılık İçinde (ss.640-652), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öztürk, İ. (2007). Bir ‘Ulusalcı’ Söylem Olarak 28 Şubat Süreci ve Sonuçları. 28 Şubat Postmodern Bir Darbenin Sosyal ve Siyasal Analizi İçinde (ss. 164-175), İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Öztürk, U. C. ve Cevher, E. (2015). 10 Kaplan Gücünde KOBİ’ler Mi? Soyu Tehlikede İşletmeler Mi?: Anadolu Kaplanlarının Dünü ve Bugünü. Uluslararası İşletme ve Yönetim Dergisi, 3(2), 190-202.
• Saygın, E. ve Yamak, T. (2018). Darbelerin Ekonomisinden ‘Ekonomik Darbe’ye 15 Temmuz: Gelenek, Teşebbüs, Direniş ve Önlemler. Uluslararası 15 Temmuz ve Darbeler Sempozyumu İçinde (ss. 273-289).
• Taşgetiren, A. (2012). 28 Şubat: İslam’ı Azaltma Operasyonu. A. Babacan (Ed.), Bin Yılın Sonu 28 Şubat: Süreklilik ve Kopuş İçinde (ss. 181-197), İstanbul: Pınar Yayınları.
• Tatlılıoğlu, K. Gözütok, A. ve Uysal, M. (2017). Türkiye’de Askeri Darbelerin Psiko-Sosyal, Ekonomik ve Politik Sonuçları Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Uluslararası 15 Temmuz ve Darbeler Sempozyumu İçinde (ss. 277- 297), Cilt: 3, Kocaeli.
• Tatlıyer, M. (2018). 28 Şubat Ekonomisi: Kamunun Yağmalanması ve Erbakan’ın İktisat Politikası. Ülkede Ahval.
• TBMM (2012). Ülkemizde Demokrasiye Müdahale Eden Tüm Darbe ve Muhtıralar ile Demokrasiyi İşlevsiz Kılan Diğer Bütün Girişim ve Süreçlerin Tüm Boyutlarıyla Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Raporu, Cilt II, https://acikerisim.tbmm.gov.tr/bitstream/handle/11543/2782/ss376_c2.pdf?sequence=2&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 08.01.2023).
• Turan, Z. (2005). Türkiye Ekonomisinde Kasım 2000-Şubat 2001 Krizleri. TÜHİS, https://www.tuhis.org.tr/upload/dergi/1348753648.pdf (13.02.2023).
• Ünay, S. (2007). Türkiye’de Darbelerin Ekonomi Politiği. Anlayış, (45), 44-46.
• Ünay, S. ve Dilek, Ş. (2017). 15 Temmuz: Başarısız Bir Darbe Girişiminin Ekonomi Politiği. (184), SETA Yayınları.
• Üzümcü, A. (2022). 28 Şubat Süreci, E-Muhtıra ve 15 Temmuz FETÖ Darbe Girişiminin Ekonomi-Politik Analizi. ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 74-121.
• Yılmaz, N. (2012). Bir Postmodern Darbe Portresi: 28 Şubat. A. Babacan (Ed.), Bin Yılın Sonu: 28 Şubat Süreklilik ve Kopuş İçinde (ss. 211-237), İstanbul: Pınar Yayınları.
• Yılmaz, Ş. (2007). 10 Yılda Çok Şey Öğrendim. (Konuşan: Ümmühan Atak), 28 Şubat Postmodern Bir Darbenin Sosyal ve Siyasal Analizi İçinde (ss. 224-228), İstanbul: Birey Yayıncılık.