Defense Expenditures: Evaluation of Turkey

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 45, 1336 - 1351, 29.12.2023

Alper Doğan , Emine Kabayel

Öz

Defence service, which is the most basic requirement for ensuring the independence and security of the country, is considered among the fundamental duties of the state. The extent to which the defence service is allocated a share of the country's resources has always attracted attention. In addition, the size and scope of defence expenditures are also important. In this context, defence expenditures are discussed theoretically and practically in this study. The scope of defence expenditures has been preferred as NATO countries (selected). In the study, defence expenditures in selected NATO countries are examined and the development and composition of defence expenditures in Turkey are discussed and the relationship between defence expenditures and the defence industry is mentioned. In the study, it is concluded that defence expenditures in Turkey have a lower share in the budget compared to education and health expenditures, and that the share allocated to research and development activities has increased in the composition of defence expenditures, which has a share of approximately 2% in the budget in Turkey.

Anahtar Kelimeler

National Security, Defense Expenditures, Public Expenditures, Defense Industry, NATO

Savunma Harcamaları: Türkiye Değerlendirmesi

Öz

Ülke bağımsızlığını ve güvenliğini sağlamanın en temel gereksinimi olan savunma hizmeti devletin temel görevleri arasında sayılmaktadır. Gerçekleştirilecek olan savunma hizmetinin ülke kaynaklarından ne ölçüde pay aldığı ise her zaman dikkat çekmiştir. Ayrıca savunma harcamalarının boyutu ve kapsamı da önem arz etmektedir. Bu bağlamda çalışmada savunma harcamaları teorik ve pratik olarak ele alınmıştır. Savunma harcamalarının kapsamı NATO ülkeleri (seçilmiş) olarak tercih edilmiştir. Çalışmada Türkiye’de ve seçilmiş NATO üye ülkelerinde savunma harcamalarının büyüklük ve çeşitliliği incelenmeye çalışılmış ve Türkiye’de gerçekleşen savunma harcamalarının gelişimi ve bileşimi ele alınarak savunma harcamalarının savunma sanayisi ile olan ilişkisine değinilmiştir. Çalışmada, Türkiye’de savunma harcamalarının eğitim ve sağlık harcamalarına oranla bütçeden daha az pay aldığı, Türkiye’de bütçeden yaklaşık %2 pay alan savunma harcamalarının bileşiminde araştırma geliştirme faaliyetlerine ayrılan payın arttığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Milli Güvenlik, Savunma Harcamaları, Kamu Harcamaları, Savunma Sanayi, NATO

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2021). Kamu Maliyesi. Ankara: Gazi Kitabevi. Akgül Yılmaz, G. (2019). Kamu Maliyesi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Asiloğulları, M. (2020). Türkiye’de Savunma Harcamalarının Enflasyon Üzerindeki Etkisi (1960-2017). Savunma Bilimleri Dergisi, 19/1(37), 125-157.
• Ay, H. (2018). Kamu Maliyesi. 5. Baskı. İzmir: Kitapana Yayınevi. Aytaç, D. (2017). Türkiye’de Savunma Eğitim ve Sağlık Harcamaları Arasındaki İlişki Hakkında Ampirik Bir İnceleme. Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(1), 39-48.
• Başar, S., Künü, S. (2012). Savunma Harcamalarının İktisadi Büyümeye Etkisi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(10), 1-30.
• Bayraktar, S. (2019). Savunma Sanayi ve Savunma Harcamalarının Makroekonomik Etkileri: Türkiye Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bayram, O. (2020). Savunma Sanayinin Gelişiminin İhracat-İthalat Dengesi Üzerindeki Etkileri. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16(33), 163-188.
• Brzoska, M. (1995). World Military Expenditures. K. Hartley ve T. Sandler (Ed.), Handbook of Defense Economics I içinde (ss. 45-67). Amsterdam: Elsevier Science.
• Bulutoğlu, K. (1988). Kamu Ekonomisine Giriş. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Canbay, Ş. (2020). Türkiye’de Savunma Harcamaları İle Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) Harcamalarının İktisadi Büyümeye Etkisinin Kısa ve Uzun Dönemli Analizi. Savunma Bilimleri Dergisi, 19/1 (37), 2148-1776.
• Ceyhan, M.S.; Asiloğulları, M. (2019). Oecd Ülkelerinde Savunma Harcamalarının Büyüme Üzerindeki Etkisi. Kapadokya Akademik Bakış, 3(1), 25–49.
• Deger, S. ve Sen, S. (1995). Military Expenditure and Developing Countries. T. Sandler ve K. Hartley (Ed.), Handbook Of Defense Economics I içinde (ss. 275-307). Amsterdam: Elsevier Science.
• Giray, F. (2004). Savunma Harcamaları ve Ekonomik Büyüme. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 181-199.
• Global Firepower, (2021). “Nato Member States Military Strength (2021)” https://www.Globalfirepower.Com/Countries-Listing-Nato-Members.Php, (25.11.2021).
• Gökbunar, R., Yanıkkaya, H. (2004). Savunma Harcamalarını Belirleyen Faktörler ve Ekonomik Büyümeye Etkileri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi. 1(59), 159-180.
• Hartley, K. (2020). Defence Economics Achievements and Challenges. Elements in Defence Economics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Macdonald, B. S. (1997). Military Spending in Developing Countries: How Much is Too Much? Ottawa: Carleton University Press.
• Mutluer, M. K., Öner, E. ve Kesik, A. (2016). Teoride ve Uygulamada Kamu Maliyesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• NATO, (2021). “Defence Expenditure of Nato Countries (2014-2021)”, https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2021/6/pdf/210611-pr-2021-094-en.pdf, (27.11.2022).
• NATO, (2022). “Defence Expenditure of Nato Countries (2014-2022)”, https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2023/3/pdf/230321-def-exp-2022-en.pdf, (27.11.2022).
• NATO, (2014). “Wales Summit Declaration. Press Release” https://www.Nato.İnt/Cps/En/Natohq/Official_Texts_112985.Htm, (15.12.2021).
• Özsoy, O. (2002). Budgetary Trade-Offs Between Defence, Education and Health Expenditures: The Case of Turkey, Defence and Peace Economics, 13(2) 129–136.
• Peynirci, S. (2019). Türkiye’de 2000 Sonrası Savunma Harcamaları ve Ekonomiye Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme. (Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karaman.
• Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği, (Sasad), (2019). “Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği 2019 Performans Raporu”, https://www.sasad.org.tr/sasad-performans-raporu , (27.11.2022).
• Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği, (Sasad), (2020). “Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği 2020 Performans Raporu”, https://www.sasad.org.tr/sasad-performans-raporu , (27.11.2022).
• Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği, (Sasad), (2021). “Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği 2021 Performans Raporu”, https://www.sasad.org.tr/sasad-performans-raporu , (27.11.2022).
• Sıprı (2022). “Military Expenditure Database”. https://www.Sipri.Org/Databases/Milex, (05.11.2022).
• Statista, (2021). “Total Health Expenditure as Share of Gdp in Turkey From 2000 to 2019”. https://www.Statista.Com/Statistics/893497/Health-Expenditure-As-Share-Of-Gdp-İn-Turkey/ (05.11.2022).
• The World Bank, (2021). Military Expenditure (% of Gdp)–Turkey. https://Data.Worldbank.Org/İndicator/Ms.Mıl.Xpnd.Gd.Zs?End=2020&Locations=Tr&Start=2000, (05.11.2022).
• Tüğen, K. (1988). Dünyada ve Türkiye’de Savunma Harcamalarındaki Gelişmeler ve Ekonomik Etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 3(2), 285-302.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2019). “On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023)” https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf ,(27.11.2022).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2021). “2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı”, https://www.sbb.gov.tr/2022-yili-cumhurbaskanligi-yillik-programi-25-10-2021-tarih-ve-31639-mukerrer-sayili-resmi-gazetede-yayimlanmistir/, (27.11.2022).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2020). “2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı”, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/11/2021_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf , (27.11.2022).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2019). “2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı”, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/11/2020_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf , (27.11.2022).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2018). “2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı”, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/2019_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf , (27.11.2022).
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2021a). “Education Expenditure Statistics, 2020” https://Data.Tuik.Gov.Tr/Bulten/Index?P=Education-Expenditure-Statistics-2019-33670&Dil=2, (05.11.2022).
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2021b). “Health Expenditure Statistics, 2020” https://Data.Tuik.Gov.Tr/Bulten/Index?P=37192&Dil=2, (05.11.2022).