Human Capital Indicators of Türkiye: Relationship between Development and Human Capital

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 45, 1074 - 1095, 29.12.2023

Sinem Yapar Sacık Merve Çelik

Öz

It is obvious for countries that development is as much important as economic growth. One of the most important factors that affect both growth and development is the human capital potential of the country. Seize and quality of human capital has a repercussion that affects development process positively and accelerates the process. The most important factors that affect human capital are the properties of education and health sector of a country. It is accepted that quality and quantity of thehuman capital which is progressed via education and health services affects the development process positively. It may be possible both to gather information about human capital of the countries’ using their own databases on the education and health sector and benefit from Human Development Index (HDI) which is accepted as the most basic international data. In this paper, the progress of human capital in Turkey is presented by using education and health indicators and HDI data.

Anahtar Kelimeler

Development, Human Capital, Education, Health, Human Development Index

Türkiye'nin Beşeri Sermaye Göstergeleri: Kalkınma ve Beşeri Sermaye İlişkisi

Öz

Ülkeler için ekonomik büyüme kadar kalkınmanın da önemi aşikardır. Hem büyümeyi hem de kalkınmayı etkileyen en önemli faktörlerden biri, ülkenin sahip olduğu beşeri sermaye gücüdür. Beşeri sermayenin hacmi ve niteliği, kalkınma sürecini olumlu etkileyen ve hızlandırabilen bir etkiye sahiptir. Ülkenin eğitim ve sağlık sektörlerine ilişkin özellikleri, beşeri sermayeyi etkileyen en önemli faktörlerdir. Eğitim ve sağlık hizmetleri yoluyla artırılan beşeri sermaye nicelik ve niteliğinin kalkınma sürecini olumlu yönde etkilediği kabul edilmektedir. Eğitim ve sağlık alanında ülkelerin kendi veri tabanlarından yararlanılarak beşeri sermaye gelişimi hakkında bilgi sahibi olunabileceği gibi bu konuda en temel uluslararası gösterge olarak kabul edilen İnsani Gelişme Endeksi'nden (İGE) de faydalanılabilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’nin eğitim ve sağlık göstergeleri ile İGE verileri kullanılarak ülkenin beşeri sermayesinin yıllar içerisindeki gelişimi ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

kalkınma, beşeri sermaye, eğitim, sağlık, insani gelişme endeksi

Kaynakça

• Ağır, H. ve Tıraş, H. H. (2018). Türkiye’de Sağlık Harcama Türlerinin Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 643-670.
• Akar, S. (2014). Türkiye’de Sağlık Harcamaları, Sağlık Harcamalarının Nisbi Fiyatı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F., 21(1), 311-322.
• Aksu, L. (2016). Türkiye’de Beşeri Sermayenin Önemi: İktisadi Büyüme İle İlişkisi, Sosyal ve Stratejik Analizi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 3(2), 68-129.
• Arabacı, İ. B. (2011). Türkiye’de ve OECD Ülkelerinde Eğitim Harcamaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 100-112.
• Atik, H. (2006). Beşeri Sermaye, Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme. Bursa: Ekin Kitapevi.
• Berber, M. (2019). İktisadi Büyüme ve Kalkınma. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Çakmak, E. ve Gümüş, S. (2005). Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analiz (1960-2002). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(01), 59-72.
• Doğan, S. ve Şanlı B. (2003). İktisadi Kalkınmada Beşeri Sermaye. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 8(1), 173-196. Emirkadı, Ö. (2019). Türkiye’de Beşeri Sermayenin Önemi, İktisadi Büyüme ile İlişkisi ve Sosyal Boyutu Üzerine Teorik Bir İnceleme. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 11(2), 131-148.
• Fırat, E., Ürün, E. ve Aydın, A. (2015). Kalkınma ve Eğitim İlişkisi: İnsani Gelişme Endeksine Göre Türkiye’nin Eğitim Düzeyinin Değerlendirilmesi. Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes, 876-883.
• Güngör, G. ve Göksu, A. (2013). Türkiye’de Eğitim Finansmanı ve Ülkelerarası Bir Karşılaştırma. Yönetim ve Ekonomi, 20(1), 59-72.
• Han, E. ve Kaya, A. A. (2015). Kalkınma Ekonomisi Teori ve Politika. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. İŞ Bankası (2013). “Dünyada ve Türkiye’de Ar-Ge Faaliyetleri İktisadi Araştırma Bölümü”, Haziran 2013, https://ekonomi.isbank.com.tr/ContentManagement/Documents/ar_07_2013.pdf, (05.03.2023).
• Karagül, M. (2003). Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyümeyle İlişkisi ve Etkin Kullanımı. Akdeniz İİBF Dergisi, 3(5), 79-90.
• Karataş, M. ve Çankaya, E. (2010). İktisadi Kalkınma Sürecinde Beşeri Sermayeye İlişkin Bir İnceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 29-55.
• Kaynak, M. (2014). Kalkınma İktisadı. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Kekeç, H. M., Yıldırım, Z. ve Polat, A. (2018). Türkiye’de Sağlık Harcamaları ve Finansmanının Yıllar İtibariyle Analizi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(14), 550-563.
• Keskin, A. (2011). Ekonomik Kalkınmada Beşeri Sermayenin Rolü ve Türkiye. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 125-153.
• MEB (2020). “2021 Yılı Bütçe Raporu”, http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_12/30125920_2021_BUTCE_SUNUYU.pdf, (05.07.2022).
• OECD (2002). “Araştırma ve Deneysel Geliştirme Taramaları İçin Önerilen Standart Uygulama, Frascati Kılavuzu”, https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/kilavuzlar/frascati_tr.pdf, (05.03.2023).
• OECD (2022). https://www.oecdbetterlifeindex.org/countries/turkiye/, (24.07.2022).
• Öztürk, S. ve Uçan, O. (2017). Türkiye’de Sağlık Harcamalarında Artış Nedenleri: Sağlık Harcamalarında Artış-Büyüme İlişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 139-152.
• Sayım, F. (2017). Türkiye’de Sağlık Ekonomisi İstatistikleri ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(15), 13-30. SBB (2023). https://www.sbb.gov.tr/temel-ekonomik-gostergeler/, (03.04.2023).
• Şimdi, M. ve Aydın, H. İ. (2020). Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinin Beşeri Sermaye Görünümü Üzerine Bir Çözümleme. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 8(2), 140-153.
• Şimşek, M. (2006). Beşeri Sermaye ve Beyin Göçü Kapsamında Türkiye. Bursa: Ekin Kitapevi.
• Şolt, H. B. H. (2020). Yerel Kalkınmada Kentsel Beşerî Sermayenin Yeri ve Önemi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 06(01), 60-66.
• TEDMEM (2021). “Bir Bakışta Eğitim 2021”, https://tedmem.org/mem-notlari/degerlendirme/bir-bakista-egitim-2021, (07.07.2022).
• Tunalı, H. N. ve Yılmaz, A. (2016). Büyüme, Beşeri Sermaye ve Kalkınma İlişkisi: OECD Ülkeleri’nin Ekonometrik Bir İncelemesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 295-318.
• TÜİK (2021), “İstatistiklerle Yaşlılar 2020”, https://biruni.tuik.gov.tr/yayin/views/visitorPages/index.zul, (Erişim Tarihi: 24.05.2022).
• TÜİK (2022), https://www.tuik.gov.tr/.
• UNDP (2002). “Human Development Report 2002: Deepening Democracy In A Fragmented World”, New York, https://hdr.undp.org/content/human-development-report-2002, (02.04.2023).
• UNDP (2007/2008). “Human Development Report 2007/2008: Fighting Climate Change: Human SolidarityIn A Divided World”, New York, https://hdr.undp.org/content/human-development-report-20078, (02.04.2023).
• UNDP (2010). “Human Development Report 2010: The Real Wealth of Nations: Patways to Human Development”, New York, https://hdr.undp.org/content/human-development-report-2010, (02.04.2023).
• UNDP (2016). “Human Development Report 2016: Human Development For Everyone”, New York, https://hdr.undp.org/content/human-development-report-2016, (02.04.2023).
• UNDP (2018). “2018 Statistical Update: Human Development Indices and Indicators”, New York, http://hdr.undp.org/en/content/human-development-indices-indicators-2018-statistical-update, (28.12.2021).
• UNDP (2019). “Human Development Report 2019 Beyond İncome, Beyond Averages, Beyond Today: Inequalities in Human Development in The 21st Century”, http://hdr.undp.org/en/content/human-development-report-2019, (27.12.2021).
• UNDP (2020a). “2020 Human Development Report Technical Notes”, http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020_technical_notes.pdf, (25.10.2021).
• UNDP (2020b). “Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and The Anthropocene”, New York, http://hdr.undp.org/en/content/human-development-report-2020, (27.12.2021).
• UNDP-TR (2020). İnsani Gelişim Raporu 2020, Türkiye Bilgi Notu, https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/library/human_development/hdr-2020.html, (06.02.2022).
• UNESCO (2023). http://data.uis.unesco.org/#, (30.03.2023).
• World Bank (2018). “World Development Report 2018: Learning to Realize Education's Promise”, Washington, DC: World Bank. World Bank, https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/28340, License: CC BY 3.0 IGO (27.12.2021).
• World Bank (2022). https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators.
• World Bank (2023). https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators.
• Yalçın, A. Z. ve Çakmak, F. (2016). Türkiye’de Kamu Sağlık Harcamalarının İnsani Gelişim Üzerindeki Etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(4), 705-723.