FROM ANKARA TO LAUSANNE İSMET PASHA'S DAYS BEFORE THE CONFERENCE (5-20 NOVEMBER 1922)

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 46, 116 - 133, 30.06.2024

Selma Göktürk Çetinkaya

Öz

İsmet Pasha was appointed head of the Turkish Delegation to be sent to the Lausanne Conference. He left Ankara on 5 November 1922 and started his journey to Lausanne. The prepared study describes the period from he’s boarding of the train on November 5 to the start of the conference on November 20. In the introduction part of the study, information about İsmet Pasha's appointment as the head of the delegation was given. Then, under the first heading, He’s journey from Ankara to Istanbul, his contacts in Istanbul and his trip to Lausanne were evaluated. In this section, the days between 5-12 November are mentioned. The second title talks about İsmet Pasha's arrival in Lausanne on 12 November, his departure to Paris after the conference was postponed, and his contacts until 20 November, when the conference opened. Although it may seem like a short period of time, it was intended to show that the 15 days before the conference were very busy and difficult.

Anahtar Kelimeler

Lausanne Conference, İsmet Pasha, Ankara, Bilecik, Istanbul, Lausanne, Paris

ANKARA’DAN LOZAN’A İSMET PAŞA’NIN KONFERANS ÖNCESİNDEKİ GÜNLERİ (5-20 KASIM 1922)

Öz

İsmet Paşa, Lozan Konferansı’na gönderilecek olan Türk Heyeti’nin başına getirildikten kısa süre sonra, 5 Kasım 1922’de Ankara’dan ayrılmış ve Lozan yolculuğunu başlatmıştır. Hazırlanan çalışma İsmet Paşa’nın 5 Kasım’da trene binişinden konferansın başladığı 20 Kasım’a değin geçen süreci ele almaktadır. Çalışmanın giriş kısmında İsmet Paşa’nın heyet başkanlığına getirilmesiyle ilgili bilgiler verildikten sonra ilk başlık altında Ankara’dan İstanbul’a gidişi, İstanbul’daki temasları ve Lozan’a seyahati değerlendirilerek 5-12 Kasım arasındaki günlerinden bahsedilmiştir. İkinci başlıksa 12 Kasım’da Lozan’a ulaşmasından konferansın ertelenmesi üzerine İsmet Paşa’nın Paris’e gidişi ve konferansın açıldığı 20 Kasım tarihine kadar geçen süredeki temaslarına değinmiştir. Kısa bir süre gibi görünmekle beraber konferans öncesindeki 15 günün oldukça yoğun ve zorlu geçtiği, bu çalışmayla ortaya konulmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Lozan Konferansı, İsmet Paşa, Ankara, Bilecik, İstanbul, Lozan, Paris.

Etik Beyan

“Ankara’dan Lozan’a İsmet Paşa’nın Konferans Öncesindeki Günleri (5-20 Kasım 1922)” başlıklı çalışmasının yazılması ve yayınlanması süreçlerinde Araştırma ve Yayın Etiği kurallarına riayet edilmiş ve çalışma için elde edilen verilerde herhangi bir tahrifat yapılmamıştır. Çalışma için etik kurul izni gerekmemektedir.

Kaynakça

• Anadolu’da Yenigün (04.11.1922). “Meclis-i Milliye’de Öğleden Sonraki Hararetli Celse”.
• Anadolu’da Yenigün (09.11.1922). “Heyet-i Murahhasamızın İstanbul’a Muvasalatı”.
• Anadolu’da Yenigün (20.11.1922), “Sulh Konferansı Bugün Lozan’da Toplanacak”.
• Anadolu’da Yenigün (20.11.1922). “Sulh Konferansı 20 Teşrin-i Sani’ye mi Kalıyor?”.
• Aralov, S.I. (1997). Bir Sovyet Diplomatının Türkiye Hatıraları – Cilt 2. H. A. Ediz (Çev.). İstanbul: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.
• Atatürk, M.K. (2016). Nutuk. T. Mumcu (Haz.). İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Bilsel, C. (1998). Lozan – Cilt 1-2. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Bozdağ, İ. (2005). Bilinmeyen Yönleriyle Celal Bayar. İstanbul: Emre Yayınları.
• Cebesoy, A. F. (2007). Siyasi Hatıralar, Büyük Zafer’den Lozan’a Lozan’dan Cumhuriyet’e – Cilt 1-2. O.S. Kocahanoğlu (Haz.). İstanbul: Temel Yayınları.
• Coşkun, A. (2020). Diplomat İnönü-Lozan, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Cumhuriyet Arşivi (07.11.1922). Kararlar Daire Başkanlığı (30.18.1.1), 6/35/7.
• Cumhuriyet Arşivi (18.11.1922). Muamelat Genel Müdürlüğü (30.10.0.0), 101/653/6.
• Cumhuriyet Arşivi (31.10.1922). Kararlar Daire Başkanlığı (30.18.1.1), 6/34/7.
• Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (TDA) (26.10.1922). 571, 36080/142533/24.
• Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (TDA) (30.10.1922). 571, 36080/142533/21.
• Hakimiyet-i Milliye (03.11.1922). “Heyet-i Murahhasamız Takarrür Etmiştir”.
• Hakimiyet-i Milliye (05.11.1922). “Heyet-i Murahhasamız”.
• Hakimiyet-i Milliye (06.11.1922). “Heyetimiz Doğrudan Doğruya İstanbul’a Gitmektedirler”.
• Hakimiyet-i Milliye (08.11.1922). “Heyet-i Murahhasamız”.
• Hakimiyet-i Milliye (09.11.1922). “Heyet-i Murahhasamız İki Gündür İstanbul’da”.
• Hakimiyet-i Milliye (12.11.1922). “İsmet Paşa Hazretlerinin Yeni Bir Vazifesi”.
• Hakimiyet-i Milliye (13.11.1922). “Lozan Konferansı Tehir Etmemelidir”.
• Hakimiyet-i Milliye (15.11.1922). “Heyet-i Murahhasamız Lozan’a Vasıl Oldu”.
• Hakimiyet-i Milliye (19.11.1922). “İsmet Paşa Poincaré Nezdinde”.
• İkdam (09.11.1922). “Sulh Yolunda”.
• İnönü Arşivi (?. 10.1922). 03382.
• İnönü Arşivi (31.10.1922). 06553.
• İnönü, İ. (1998). Hatıralar, C. 1, İstanbul: Yenigün Yayıncılık.
• İnönü, İ. (2018). Hatıralar, S. Selek, (Haz.). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• İnönü, İ. (2020). Defterler, A. Demirel (Haz.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karabekir, K. (2020). Günlükler (1906-1948), C. 2, Y. Demirel (Haz.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karacan, A. N. (2007). Lozan, İstanbul: Nokta Kitap.
• Le Matin (01.11.1922). “La Délégation d’Angora Arrivera le 11 à Lausanne”.
• Le Matin (10.11.1922). “Ismet Pacha Désire que la Conférence S’ouvre le, Plus tôt Possible”.
• Le Matin (13.11.1922). “La Conférence de Lausanne est Ajournée au 20 Novembre”.
• Le Matin (16.11.1922). “Ismet Pacha Reçu Par M. Poincaré”.
• Le Matin (21.11.1922). “La Conférence de Lausanne Travaille Pour la ‘paix finale’”.
• Le Monde Illustré (25.11.1922). “La Conférence de Lausanne”.
• Le Petit Parisien (08.11.1922). “La Conférence de Lausanne Sera-t-elle Retardée ?”.
• Le Petit Parisien (09.11.1922). “Malgré le refus des Hauts Commissaires les Turcs Insistent pour que les Troupes Alliées Évacuent Constantinople”.
• Le Petit Parisien (10.11.1922). “La Délégation Turque a Quitté hier Constantinople pour Lausanne”.
• Le Progrès de la Côte-d’Or (15.11.1922). “La Conférence de Lausanne”.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) (17.01.1922). Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Seyr-ü Sefer Kalemi (DH.EUM.SSM), 38/20.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) (25.11.1922). Hariciye Nezareti İstanbul Murahhaslığı (HR.İM.), 62/52.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) (27.10.1922). Hariciye Nezareti İstanbul Murahhaslığı (HR.İM.), 61/52.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) (29.10.1922). Hariciye Nezareti Siyasi Kısım (HR. SYS), 2311/18.
• Özalp, K. (2020). Milli Mücadele 1919-1922, C. 1-2, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Rıza N. (2015). Lozan Hatıraları. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• St. Croix Avis (15.11.1922). “Telegrams”.
• St. Croix Avis (17.11.1922). “Telegrams”.
• Şimşir, B. (1973). “Lozan’a Doğru-1”, Cumhuriyet, 24 Temmuz.
• Şimşir, B. (1973). “Lozan’a Doğru-2”, Cumhuriyet, 25 Temmuz
• Şimşir, B. (1973). “Lozan’a Doğru-3”, Cumhuriyet, 26 Temmuz.
• Şimşir, B. (1973). “Lozan’a Doğru-4”, Cumhuriyet, 27 Temmuz
• Şimşir, B. (1973). “Lozan’a Doğru-5”, Cumhuriyet, 28 Temmuz.
• Şimşir, B. (1973). “Lozan’a Doğru-6”, Cumhuriyet, 29 Temmuz.
• Şimşir, B. (1996). Bizim Diplomatlar. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Şimşir, B. (2019). Lozan Telgrafları Türk Diplomatik Belgelerinde Lozan Barış Konferansı, C. 1 (Kasım 1922-Şubat 1923), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• The Chicago Tribune (01.11.1922). “Turks Will Start Monday”.
• The Chicago Tribune (11.11.1922). “Turks on the Way”.
• The Chicago Tribune (31.10.1922). “Turks to Object”.
• The Washington Times (14.11.1922). “Says Turkey Wants Peace”.
• Tural, S. (2003). Türkiye Cumhuriyeti’nin Tapu Tescil Andlaşması: Lozan, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 19 (55), 1-16.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Celse Zabıtları (02.11.1922). 1/3.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Celse Zabıtları (06.11.1922). 1/3.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (03.11.1922). 1/ 24.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (15.11.1922). 1/ 24.