DEPREM SONRASI KALKINMA FAKTÖRLERİNİN AHP YÖNTEMİ İLE SIRALANMASI VE YÖNETİCİLERE ÖNERİLER: KAHRAMANMARAŞ İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 47, 1212 - 1228, 31.12.2024

Aycan Kama , İrem Dilara Bozkurt , Mustafa Taşlıyan

https://doi.org/10.18493/kmusekad.1481173

Öz

Yaşadığımız gezegende birçok doğal afet meydana gelmektedir. Bunlardan en güncel olanı ve derin yıkımlara sebep olanı peş peşe meydana gelen, uzmanlar tarafından birbirinden bağımsız olarak nitelendirilen ve merkez üssü Kahramanmaraş olan 6 Şubat depremleridir. Depremlerin sonrasında merkez üssü olan Kahramanmaraş ilinin kalkınmasını etkileyen ekonomik, sosyal, çevresel, altyapı ve ulaşım, politik ve hukuki faktörler gibi birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerin Analitik Hiyerarşik Proses yöntemi (AHP) ile sıralanması için şehrin önde gelen üst düzey 5 yöneticisi (MEB, Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası (KMTSO), Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Fabrika sahibi, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü) ile görüşmeler yapılmış ve öncelik sırası belirlenmeye çalışılması bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu çalışmanın diğer bir amacı ise deprem sonrasına yoğunlaşılarak yapılacak olan kalkınma planlarının önceliklerinin belirlenmesidir. Araştırmanın sonuçlarına göre, Kahramanmaraş ilinin toparlanma sürecini hızlandırabilme ve şehrin canlanmasını destekleme açısından öncelik verilmesi gereken faktörün ne olduğu konusundaki bulgular hem şehre hem de bilime önemli katkılarda bulunabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deprem Sonrası Kalkınma, Kahramanmaraş Depremleri, AHP Yöntemi, 6 Şubat 2023 Depremi, Kalkınmayı Etkileyen Faktörler

RANKING OF DEVELOPMENT FACTORS AFTER THE EARTHQUAKE USING AHP METHOD AND RECOMMENDATIONS TO MANAGERS: THE CASE OF KAHRAMANMARAŞ PROVINCE

Öz

Many natural disasters occur on the planet we live on. The most recent and deeply destructive of these is the February 6 earthquakes, which occurred one after the other, described by experts as independent of each other, and whose epicenter was Kahramanmaraş. After the earthquakes, there are many factors such as economic, social, environmental, infrastructure and transportation, political and legal factors that affect the development of Kahramanmaraş province, which is the epicenter. In order to rank these factors with the Analytical Hierarchical Process method (AHP), interviews were conducted with 5 leading senior managers of the city (MEB, Kahramanmaraş Chamber of Commerce and Industry (KMTSO), Provincial Directorate of Culture and Tourism, Factory owner, Provincial Directorate of Environment and Urbanization) and the aim of this study is to determine the order of priority. Another aim of this study is to determine the priorities of the development plans to be made by focusing on the post-earthquake period. According to the results of the research, it is thought that the findings on what factors should be prioritized in terms of accelerating the recovery process of Kahramanmaraş and supporting the revival of the city can make important contributions to both the city and science.

Anahtar Kelimeler

Post Earthquake Development, Kahramanmaraş Earthquakes, AHP Method, February 6 2023 Earthquake, Factors Affecting Development

Kaynakça

• Ay, Ş. (2023). Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan Depremleri Sonrası Hasarlı Yapıların Malzeme Kalitesi ve Uygulama Hatalarının Değerlendirilmesi. In International Conference on Engineering, Natural and Social Sciences, 1, 245-251. Erişim adresi: https://as-proceeding.com/index.php/icensos/article/view/447
• Aydınbaş, G. (2023). Sosyoekonomik Boyutuyla Türkiye’de Depremler Üzerine Bir İnceleme: Kahramanmaraş Depremi Örneği. Sosyal Bilimlere Çok Yönlü Yaklaşımlar: Tarih, Turizm, Eğitim, Ekonomi, Siyaset ve İletişim, 177. doi: https://doi.org/10.17211/tcd.1320312
• Demir, M. (2023). Kars İlinde Güneş Enerjisi Santrali Kurulum Potansiyeli Taşıyan Alanların, CBS Analizleri ve AHP Yöntemi Kullanılarak Belirlenmesi. Coğrafya Dergisi, (46), 93-109.
• Demirci, A. ve Karakuyu, M. (2004). Afet Yönetiminde Coğrafi Bilgi Teknolojilerinin Rolü. Doğu Coğrafya Dergisi 9(12), 67-101. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunidcd/issue/2433/30906. DOI: 10.26650/JGEOG2023-1168805
• Doğan, N. Ö. ve Gencan, S. (2013). Seyahat Acentası Yöneticilerinin Bakış Açısıyla En Uygun Otel Seçimi: Bir Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) Uygulaması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 41, 69-88. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/erciyesiibd/issue/5898/78033
• Durdudiler, M. (2006). Perakende Sektöründe Tedarikçi Performans Değerlemesinde AHP ve Bulanık AHP Uygulaması. Yıldız Teknik Üniversitesi (Doktora Tezi). Fen Bilimleri Enstitüsü. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbe/issue/38551/1185504
• Edemen, M., Bircan, O, Okay, M., Yoldaş, H., Tuğrul, R., Necimoğlu Güzel, M., Kurt, M.Ş. ve Aslan, A. (2023). Deprem nedir? Nasıl oluşur? Türkiye’de oluşmuş depremler ve etkileri nelerdir? Depremlere karşı alınabilecek tedbirler hususunda öneriler. International Journal of Social and Humanities Sciences Researchs JSHSR, Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi,10(93), 719-734. Doi: https://doi.org/10.26450/jshsr.3584
• Ergünay, O. (2009, Kasım). Mehmet Tunçer (Moderatör), Doğal Afetler ve Sürdürülebilir Kalkınma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi’nde gerçekleştirilen Deprem Sempozyumu, Türkiye.
• Gökgöz, B. İ., İlerisoy, Z. Y., ve Soyluk, A. (2020). Acil Durum Toplanma Alanlarının AHP Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (19), 935-945.
• Gün, İ. (2024). Sessiz İstifa Niyetini Etkileyen Faktörlerin AHP Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Sağlık Çalışanlarında Bir Uygulama. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(52), 500-520. DOI: https://doi.org/10.35408/comuybd.1405013
• İstanbul Teknik Üniversitesi. (2023). 6 Şubat 2023: 04.17 Mw 7,8 Kahramanmaraş ve 13.24 Mw 7,7 Kahramanmaraş depremleri: ön inceleme raporu. Erişim adresi: https://haberler.itu.edu.tr/docs/default- source/default-document-library/2023_itu_deprem_on_raporu.pdf
• Kadıoğlu, M. (2008, 27-28 Mart). Küresel İklim Değişikliğine Uyum Stratejileri. Kar Hidrolojisi Sempozyumu Bildiri Kitabı Erzurum, DSİ 8. Bölge Müdürlüğü Yayınları, 69-94. Erişim adresi: http://6dtr.com/CEVRE/Kuresel_Iklim_Uyum-Mikdat_Kadioglu.pdf
• Kahramanmaraş Merkezli Yürütülen Çalışmalar Hakkında Basın Bülteni (2023, 2 Mart). Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kahramanmaras-merkezli-yurutulencalismalar-hakkinda--basin-bulteni--37.
• Kuruüzüm, A. ve Atsan, N. (2001). Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve İşletmecilik Alanındaki Uygulamaları. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 1, 83-105. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/auiibfd/issue/54587/744088
• Özdamar, D.Y. (2004). Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi: Bir Satın Alma Halesinde Uygulanması. (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim adresi: https://dergiler.ankara.edu.tr/xmlui;/handle/20.500.12575/27834?show=full
• Özden, Ş., Tetik, Ç., Yavaş, Ö.M., İlgen, H.G. ve Çiftçi, A. (2005, 27- 28 Mart). Avrupa’daki İklim Değişikliği Adaptasyon Çalışmaları ve Türkiye’de İklim Değişikliğine Bağlı Afet Zararlarının Azaltılması İçin Yapılması Gerekenler. Kar Hidrolojisi Sempozyumu Bildiri Kitabı, DSİ 8. Bölge Müdürlüğü Yayınları, 95-103. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/350592552_Dogal_Afetlere_Karsi_Hazirlik_ve_Dogal_Afet_Lojist igi#fullTextFileContent
• Özgüven, C. (2005). Karar Teorisi. Ders notu, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kayseri. Erişim adresi: https://www.erciyes.edu.tr/Files/tanitim/files/assets/common/downloads/publication.pdf
• Ramanathan, R. ve Ramanathan, U. (2010). A qua Litative Perspective to Deriving Weights From Pairwise Comparison Matrices. Omega, 38, 228-232. doi: 10.1016/j.omega.2009.09.002
• Saaty, T.L. (1980). The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill, New York.
• Saaty, T.L. (1994). Fundamentals of Decision Making and Priority Theory with the Analytic Hierarchy Process. RWS Publications, Pittsburgh.
• Saaty, T.L. (2008). Decision Making with the Analytic Hierarchy Process. Int. J. Services Sciences, 1(1), 84. doi: https://doi.org/10.1504/IJSSCI.2008.017590
• Saaty, T.L. ve Vargas, L. (1987). Uncertainty and Rank Order in the Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operational Research, 32, 107-117. doi: https://doi.org/10.1016/0377-2217(87)90275-X
• Vaidya, O.S. ve Kumar, S. (2006). Analytic Hierarchy Process: an Overview of Applications. European Journal of Operational Research, 169, 1-29. doi: https://doi.org/10.1016/j.ejor.2004.04.028
• Vargas, L.G. (1990). An Overview of the Analytic Hierarchy Process and ıts Applications. European Journal of Operational Research, 48, 2-8. doi: https://doi.org/10.1016/0377-2217(90)90056-H
• Zahedi, F. (1986). The Analytic Hierarchy Process: A Survey of the Method and Its Applications. Interfaces, 16, 96-108. Erişim adresi: https://www. jstor .org /stable/25060854