Adolesanlarda Uyku Kalitesi ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2012, Cilt: 13 Sayı: 2, 93 - 104, 01.08.2012

Vesile Şenol Ferhan Soyuer Raziye PEKŞEN Akça Mahmut Argün

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Adolesanlarda Uyku Kalitesi ve Etkileyen Faktörler

Öz

GİRİŞ Amaç: Bu çalışma, adolesanlarda uyku kalitesi ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, 300 adolesana yüzyüze anket uygulanarak yapılmıştır. Araştırmada, tanımlayıcı Anket Formu ile Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) ve Epworth Uykululuk Ölçeği (EUÖ) kullanılmıştır. Bulgular: Yaş ortalaması 17.02±1.04 (14-20 yıl). Toplam PUKİ ortalaması 6.28±3.05 olup, puan aralığı 1-17’dir.Uyku kalitesi kötü olanların oranı %54.7’dir. Epworth uykululuk skalası puan ortalaması 4.61±3.87 olup, adölesanların %9’u gün içinde aşırı uykululuk problemi yaşamaktadırlar. Geçi- rilmiş bedensel rahatsızlığı (%79.4) ve geçirilmiş uyku bo- zukluğu (%74.3) olanlarda, ders çalışırken uyku problemi yaşayanlarda (%66.3), aşırı çay-kahve tüketenlerde (%66) sigara içenlerde (%73.1), sosyal-ailevi (%71.4), fiziksel ve ruhsal problemleri olanlarda (% 76.6), GİS rahatsızlığı (%77.8) ve iştah değişikliği problemi yaşayanlarda (%73.8), akut enfeksiyonu olanlarda (%70), uyku kalitesi anlamlı düzeyde daha düşük bulunmuştur. Lojistik regresyon analizinde sosyal ve ailevi problemler daha önce geçirilmiş uyku bozukluğu ve iştah değişikliği uyku kalitesindeki azal- manın %28’inden sorumlu, belirleyici faktörlerdir. Sonuç: Adolesanların yarıdan fazlasının uyku kalitesi düşük- tür. Adolesanlarda uyku kalitesinin, büyüme-gelişme ve akademik başarı üzerine etkisi konusunda bilinçlenme ve farkındalık yaratılması, kontrol edilebilir faktörlerin elimi- nasyonuyla, oldukça önemlidir

Anahtar Kelimeler

Uyku kalitesi, uyku bozukluğu, gündüz uykululuğu

Kaynakça

• Karadağ M. Uyku bozuklukları sınıflaması (ICSD-2). T Klin Akciğer Arşivi 2007; 8: 88-91.
• Bingöl N. Hemşirelerin Uyku Kalitesi, İş Doyumu Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi 2006.
• Fadıloğlu Ç, İlkbay Y, Yıldırım Y. Huzurevinde Kalan Yaşlılarda Uyku Kalitesi. Turkish Journal of Geriatrics 2006; 9 (3): 165-9.
• Koulouglioti C, Cole R, Kitzman H. Inadequate Sleep and Unintentional Injuries in Young Children. Public Health Nursing 2008; 25( 2): 106–14.
• Vardar S, Öztürk L, Vardar E, Kurt C. Ergen Sporcu Kızlarda Egzersiz Yoğunluğu Ve Öznel Uyku Kalitesi İlişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2005; 6: 154-62.
• Wolfson AR, Carskadon MA. Sleep Schedules and Daytime
• Development 1998; 69( 4): 875-87. in Adolescents.
• Child 7.Bootzin RR, Stevens SJ. Adolescents, substance abuse, and the treatment of insomnia and daytime sleepiness. Clinical Psychology Review 2005; 25: 629– 44.
• Engin E. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Yoğun Bakım Hemşirelerinin Uyku Düzen Özellikleri İle İş Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. E.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İz- mir,1999.
• Kaynak D. Adolesanda Uyku ve Bozuklukları. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikle- ri, Adolesan Sağlığı Sempozyum Dizisi 2005; 43: 135- 46.
• Bülbül S, Kurt G, Ünlü E, Kırlı E. Adolesanlarda uyku sorunları ve etkileyen faktörler. Çocuk Sağlığı ve Has- talıkları Dergisi 2010; 53: 204-10.
• Buysse DJ, Reynolds CF, Monk TH. The Pittsburgh Sleep Quality Index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res 1989;28:193- 213.
• Ağargün MY, Kara H, Anlar O. Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi’nin Geçerliği ve Güvenirliği. Turk Psiki- yatri Derg 1996;7:107-11.
• İzci B,Ardıç S,Fırat H,Şahin A,Altınörs M,Karacan I.Reliability and validity studies of the Turkish version of the Epworth Sleepiness Scale.Sleep Breath.2008 May;12(2):161-8.
• Abdulkadiroğlu Z, Bayramoğlu F, İlhan N. Uyku ve uyku bozuklukları. Genel Tıp Derg 1997;7:161-6.
• Xu Z, Su H, Zou Y, Chen J ve ark. Sleep quality of Chinese adolescents: Distribution and its associated factors.jJournal of Paediatrics and Child Health 2011; 5:1-8.
• Tekeli S. Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Uyku Kalitele- rinin ve Sınav Kaygılarının Değerlendirilmesi. Marma- ra Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2009.
• Bharti B, Malhi P, Kashyap S. Patterns and Problems of Sleep in School Going Children. Indian Pediatrics, January 2006; 43(17): 35-8.
• Bahammam A, Al_Faris E, Shaikh S, Bin Saeed A. Prevalence of Sleep Problems and Habits in a Sample of Saudi Primary School Children. Ann saudi Med. Jan- Feb. 2006b; 26(1): 7-13.
• Mohammadi M, Ghalebaghi B, Bandi FG, Amintehrani E, Khodaie S, Shoaee S, Ashrafi MR. Sleep Patterns and Sleep Problems among Preschool and School-aged Group Children in a Primary Care Setting. Iran J Ped. Sep, 2007; 17(3): 213-21.
• Shin C, Kim J, Lee S et al. Sleep habits, excessive daytime sleepiness and school performance in high school students. Psychiatry Clin Neurosci 2003; 57:451–3.
• Soonjae J, Shin C, Jinkwan K, Hyeryeon Y, Yongkyu A et al. Prevalence and Correlates of Excessive Daytime Sleepiness in High School Student in Korea. Psychiatry and Clinical Neurosciences 2005; 59: 433- 40.
• Chung KF, Cheung MM. Sleep-wake patterns and sleep disturbance among Hong Kong Chinese adolescents. Sleep. 2008 ;31(2):185-94.
• Epstein R, Chillag N, Lavie P. Starting times of school: effects on daytime functioning of fifth-grade children in Israel. Sleep. 1998; 21(3):250-6. 24. Gupta R, Bhatia M, Chhabra V, Sharma S, Dahiya D et al. Sleep Patterns of Urban School-going Adolescent. Indian Pediatrics 2008;17:183-8.
• Johnson EO, Roth T, Schultz L, Breslau N. Epidemiology of DSM-IV insomnia in adolescence: lifetime prevalence, chronicity, and an emergent gender difference. Pediatrics 2006; 117: 247–56. 26. Liu X, Zhao Z, Jia C, Buysse DJ. Sleep patterns and problems among Chinese adolescents. Pediatrics 2008; 121: 1165–73.
• Aneshensel CS, Frerichs RR, Clark VA. Family roles and sex differences in depression. J. Health Soc. Behav. 1981; 22: 379–93.
• Huntley DK, Phelps RE, Rehm LP. Depression in children from single-parent families. J Divorce 1987; 10: 153–61.
• Burghes L. What happens to the children of single parent families? BMJ 1994; 308: 1114–5.
• Ali NJ, Pitson DJ, Stradling JR. Snoring, sleep disturbance, and behaviour in 4-5 year olds. Arch Dis Child. 1993 ; 68(3):360-6.
• Dawson P. Sleep and Adolescents. Principal Leadership 2005; 5:11-5.