Erdal Erzincan’ın Bağlama/Saz Açışlarının Makamsal Yapısı Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2024, , 207 - 239, 24.06.2024

Ahmet Akın , Sühan İrden

https://doi.org/10.26650/CONS2024-1480822

Öz

Araştırmanın amacı, Türk makam müziğine bütüncül bir bakış acısı ile yaklaşarak Erdal Erzincan’ın bağlama/saz açış icralarındaki makamsal yapıyı ele almak ve Geleneksel Türk Halk Müziği (GTHM) ilgilileri arasında süregelen makam-dizi-ayak tartışmalarına çözüm önerileri sunabilmektir. Araştırma, tarama modeline dayalı betimsel bir çalışmadır. “Literatür taraması” ve “dolaylı gözlem” veri toplama tekniklerinin kullanıldığı bu araştırmada veri kaynağı, Erdal Erzincan’ın 1994-2018 yılları arasında çıkartmış olduğu, ortak çalışmaları dışında kalan, 11 solo müzik albümünde kendisinin bağlama düzeninde icra ettiği 21 adet bağlama/saz açış icrası notaya alınarak oluşturulmuştur. Açış icralarının ses kayıtları ve dikte edilen notaları üzerinden açış icralarının makamsal yapıları betimlenerek açıklanmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgulardan hareketle: Erdal Erzincan’ın bağlama/saz açışlarının farklı birçok makam veya terkibten oluştuğu görülmektedir. Ayrıca açış ile taksim formlarının birlikteliği, GTHM ezgilerinin geleneksel makam anlayışı ve terminolojisi ile açıklanabileceği, açıklanması gerektiği, GTHM’nin Türk makam müziğinin bir parçası olduğu ve Türk makam müziğinin nağme, ezgi zenginliğinin ve çeşitliliğinin, geçmişten günümüze GTHM eserlerinde yaşadığı ve taşındığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Türk Halk Müziği, Erdal ERZİNCAN, perde düzeni, makam, açış

A Review on Makam Structure of Erdal Erzincan’s Bağlama/Saz Improvisation Performances

Öz

The aim of the research is to approach Turkish makam music from a holistic perspective, to address the makam structure in Erdal ERZİNCAN’s baglama/saz improvisation performances and to offer solutions to the ongoing makam-diz-ayak debates among GTHM officials. The research is a descriptive study based on the survey model. In this research, where "literature scanning" and "indirect observation" data collection techniques are used, the data source is 21 baglama/saz improvisation performed by Erdal ERZİNCAN in the baglama order in his 11 solo music albums, which were released between 1994 and 2018, excluding his collaborative works. The performance was recorded and recorded. An attempt has been made to describe and explain the makam structures of the improvisation performances through the audio recordings and dictated notes of the improvisation performances. Based on the findings obtained, the unity of açış and taksim forms, GTHM melodies can and should be explained with the traditional makam understanding and terminology, GTHM is a part of Turkish makam music, and the richness and diversity of tunes and melodies of Turkish makam music has lived and been carried in GTHM works from past to present. results have been achieved.

Anahtar Kelimeler

Traditional Turkish Folk Music, Erdal ERZİNCAN, Tone/Fret Tunings, makam, improvisation

Teşekkür

Erdal ERZİNCAN üstada sonsuz saygı ve teşekkürler

Kaynakça

• Ayas, G. (2020). Musiki İnkılabı’nın Sosyolojisi. Klasik Türk Müziği Geleneğinde Süreklilik ve Değişim. İstanbul: Ithaki Yayınları. google scholar
• Aziz, A. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri (7. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. google scholar
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (4.Baskı). Ankara: Pegem Akademi. google scholar
• Börekci, A., & Nacakcı, Z. (2018). Çekiç Ali’ nin Bozlaklarının Müzikal Analizi. Turkish Stuties Social Sciences, 13(18), s. 283-320. google scholar
• Erzincan, E. (2019). Bağlama İçin Besteler (Bağlama, Bozuk, Müstezat Düzenlerinde). İstanbul: Temkeş Ayhan Matbaası. google scholar
• Erzincan, E. (2021). Çocuklar İçin Temel Bağlama Eğitimi. İstanbul: Temkeş Ayhan Matbaası. google scholar
• Hatipoğlu, E. (2024). Makamlar ve Terkibler-AEU İşaretleriyle/Mansur Ahenk. (e kitap). https://play.google.com/books/reader?id=DnGqDwAAQBAJ&pg=GBS.PP1 google scholar
• İrden, S. (2020). Türk Musikisinde Düzen Perde Makam Terkib Uygulamaları. Konya: Eğitim Yayınevi. google scholar
• İrden, S. (2022). Türk Halk Müziğinde Makamlar ve Terkibler. Konya: Eğitim Yayınevi. google scholar
• Judetz, E. P. (2002). Tanburî Küçük Artin. İstanbul: Pan Yayıncılık. google scholar
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri (11. Baskı). Ankara: Tekışık Web Ofset Tesisleri. google scholar
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (24. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık. google scholar
• Keleş, A. (2017). Suyu Kaynağından İçmek: Bağlama Eğitiminde Müzikal Söylem. Rast Müzikoloji Dergisi, 5(2), s. 1655-1667. google scholar
• Kişisel İletişim. (02.12.2022). Erdal ERZİNCAN ile kişisel iletişim. google scholar
• Kişisel İletişim. (14.04.2022). Sühan İRDEN ile kişisel iletişim. google scholar
• Özkan, İ, H. (2006). Türk Mûsıkîsi Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleleri (8. Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat. google scholar
• Öztürk, O. M. (2014). Makam Müziğinde Ezgi ve Makam İlişkisinin Analizi ve Yorumlanması Açısından Yeni Bir Yaklaşım: Perde Düzenleri ve Makamsal Ezgi Çekirdekleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Öztürk, O. M. (2015). Halk Musikisi Repertuar İncelemelerinin Makam Nazariyesi Araştırmalarına Yapabileceği Katkılar. Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Dergisi, (7), s. 1-27. google scholar
• Öztürk, O. M. (2016). Geleneksel Bağlama İcrasının Gelişiminde Üstadlık Kültürünün Rolü ve Belirleyiciliği. I. Uluslararası Nida Tüfekçi Bağlama Sempozyumu Bildirileri (ed, Adnan KOÇ) 1. Baskı. (s. 125-142) İstanbul: Acar Matbaacılık Promosyon ve Yayıncılık. google scholar
• Öztürk, O. M. (2022). Türk Müziğinin Temeli Olarak Halk Müziği Teorisi ve Uygulaması 1 (1.Basım). Ankara: Müzik Eğitimi Yayınları. google scholar
• Pelikoğlu, M. C., & Özşen, B. (2015). Türk müziği ve Batı müziğinde kullanılan bazı tür ve biçimlerin birbirlerine benzerlikleri üzerine bir değerlendirme. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 1(2), 51-60. google scholar
• Sağ, A., & Erzincan, E. (2013). Bağlama Metodu Cilt I (2. Baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık. google scholar
• TDK Türkçe Sözlük. Online Erişim. (15.03.2024). https://sozluk.gov.tr google scholar
• Tura, Y. (1988). Türk Musikisinin Mes’eleleri (1. Baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık. google scholar
• Tura, Y. (1997). Türk Halk Müziğinde Karşılaşılan Ezgi Çizgilerinin İncelenmesi ve Sınıflandırılması. V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Müziği, Oyun, Tiyatro, Eğlence Seksiyon Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. google scholar
• Tura, Y. (2001). Kantemiroğlu Kitabu ‘İlmi’l- Mûsikî ‘Alâ Vechi’l- Hurûfât / Mûsikîyi Harflerle Tesbit ve İcra İlminin Sanatı (1. Cilt İnceleme-Edvar, 1. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• Tura, Y. (2006). Nâsır Abdülbâkî Dede Tedkîk ü Tahkîk / İnceleme ve Gerçeği Araştırma. İstanbul: Pan Yayıncılık. google scholar
• Türkü Life Online Erişim (05.03.2024). Türküleri Yaşayan Adam Erdal Erzincan. (Kasım 2017, sayı 6). https://www.youtube.com/watch?v=jQEZa5M2UDw google scholar
• Yahya Kaçar G., & Aydın, A. (2020). Avşar bozlağına yapılan dört fraklı “açış” icra örneğinin motif tabanlı biçim tahlili. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(2), 1772-1803. google scholar