ALEVİ-BEKTAŞİ CEMLERİNDE “DESTE BAĞLAMA” GELENEĞİ VE “BAĞLAMA” ADININ KAYNAĞI

Yıl 2016, Sayı: 8, 43 - 62, 25.08.2016

Necdet Kurt

Öz

“DESTE BAĞLAMA” TRADITION AND THE ORIGIN OF THE NAME OF “BAĞLAMA” IN ALEVI-BEKTASHI CEM RITUELS

Öz

This article aims to make an assessment about where the name of “Bağlama” comes

from in the light of newly emerging findings and information. First of all, history of

string musical instruments was examined in the central Asia, Anatolia and nearby

geography. Secondly, the information is given about the composition of Alevi-

Bektashy literature and music, in which folk music tradition is highly living. Thirdly,

the formation “Deste Bağlama” tradition and the process of transtion from lutekopuz

to “Bağlama” have been evaluated. As a result, “Deste Bağlama” which gives

its name to the both musical instrument and the accord(Akort), is the most

important part of Alevi-Bektashy’s “ayin-i cems”, literature and music. In the course

of time, the order has been started to be called as “Bağlama Düzeni” and the name

of the musical instrument becomes “Bağlama”.

Anahtar Kelimeler

Key Words: Alevi-Bektashy, Ayin-i Cem, Kopuz, Baglama, Deste Bağlama

Kaynakça

• ABBASOVA F., ANADOL C. (2002), Türk Kültür ve Medeniyeti, IQ Sanat Kültür İletişim Yay. İstanbul, II. Baskı.
• AKDOĞU O. (1999), “Türk Müziği Tarihi” Ulusal Müzikoloji, Aylık Müzikoloji Dergisi, Selen Yayıncılık, Ocak, Sayı: I.
• ARTUN Erman, Alevi - Bektaşi Edebiyatına Genel Bir Bakış.
• http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/5.php (html erişim: 10.09.2015).
• ATAMAN S., Y (1993). Türk Halk Çalgılarına Ait Ayrıntılı Bilgiler Ve Bağlama Geleneği, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• DE LABORDE Jean-François Benjamin (1780). “Essai sur la musiqueancienneand modern”, Paris.
• DOĞANAY, Namık Kemal. http://www.asikremzani.net/makale/Marifetin_Kapisi_ Muhabbet. (html erişim: 10.10.2015).
• ERSEVEN İlhan Cem (1996). Alevilerde Semah, Ant Yayınları, İstanbul.
• GAZİMİHAL, Mahmut Ragıp (1958). Asya ve Anadolu Kaynaklarında Iklıg, Ses ve Tel Yayınları, Ankara.
• __________ (1975). Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Sazlarımız, Kültür Bakanlığı.
• GÖLPINARLI Abdülbaki (1992). Alevi- Bektaşi Nefesleri, İnkılap Kitabevi, II. Baskı, İstanbul.
• GÜNAY Umay (1992). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Akçağ Yay. Ankara.
• KAROMATLİ Faizullah (1999). ”Antik Dönemde Orta Asya’da Müzik ve Anadolu ile Özbek Müziği Arasındaki İlişkiler,” Bildiri metni, . Uluslararası “Tarihte Anadolu Müziği ve Çalgıları” Sempozyumu tam bildiri metni, Kültür Bakanlığı, Ankara (12-13 Kasım).
• KAYA Doğan, http://dogankaya.com/fotograf/baslangictan_gunumuze_asik_edebiyati.pdf (html erişim: (15.05.2016).
• KOCA Turgut-Onaran Zeki (1987). Gül-Deste Nefesler, Ezgiler, Notalar, Ankara.
• KURT İrfan, “10. İstanbul Türk Müziği Günleri (04-05 Aralık-2003) - Müzik Araştırmaları ve Folklor Derlemeleri” Sempozyum tam bildiri metni.
• MELİKOF İrene (1994). Uyur İdik Uyardılar, İstanbul.
• NOYAN Bedri Dedebaba (2001). Bütün Yönleriyle Bektâşîlik ve Alevîlik, Ardıç Yay. Ankara.
• OGÜN Atilla Budak (2000). Türk Müzik Kültürünün Kökeni, Gelişimi, Kültür Bakanlığı Yay. No:2392, Ankara.
• ÖGEL Bahaeddin (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş, Kültür Bakanlığı Yay. Ankara.
• ÖZKAN İsmail Hakkı (1990). Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usuller, Kudüm Velveleleri, Ötüken Neşriyat, III.Baskı, İstanbul.
• PARLAK Erol, Anadolu'da Bağlama http://www.turkuler.com/baglama/tarih1.asp (html erişim: 15-05-2013).
• SÖZER Vural (1996). Müzik, Ansiklopedik Sözlük, Remzi Kitabevi, 4.Baskı, İstanbul 1996
• ŞENEL Süleyman, "Âşık Musikisi", TDV İslam Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul: Güzel Sanatlar Matbaası.
• TATÇI Mustafa (2012). Yunus Emre Divan-ı İlahiyat, İstanbul.
• TURAN Şerafettin (1994). Türk Kültür Tarihi, Bilgi Yayınevi, II. Baskı, İstanbul.
• YILDIRIM Dursun (1998). “Orta Asya Bozkırından Urumuneli’ne “Türk Sözlü Şiir Sanatının Yayılması Üzerine”, Türk Bitiği, Akçağ Yay. Ankara.
• YARDIMCI Mehmet (2014). “Geleneksel Kültürümüzde Saz ve Zile’de Kıl Kopuzu”, Zile Kültür Sanat Dergisi, Zile Belediyesi Kültür Yayınları, Ekim.
• YÖNETKEN Halil Bedii (1945). “Bektaşiler' de Müzik ve Oyun”, Sivas Ülke Gazetesi, 28.
• Röportajlar;
• “Âşık Ali söyleyen” ile 23-10-2014 tarihinde yapılan görüşme.
• “Dede, Kamber Buyruk ” ile 02.09.2014 tarihinde Didim’de yapılan görüşme. Görüşmenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metinleri Necdet Kurt arşivindedir.