Kutadgu Bilig'de Eş Anlamlı Meslek ve Unvan Adlarının Anlam ve Yapıları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Sayı: 3, 186 - 198, 29.12.2020

Yeşim Tekin

Öz

Kutadgu Bilig yazıldığı dönemin toplum ve toplumsal yapısı hakkında kapsamlı bilgiler içeren önemli bir kaynaktır. Toplum düzeninde önemli bir role sahip olan meslek grupları da Kutadgu Bilig’de ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.
Bu araştırma yazısında Kutadgu Bilig’de yer alan meslek ve unvan adlarının anlamı ve oluşturulma biçimleri tespit edilmiş; bu yapıların anlamları ve aldığı ekler eş anlamlılık ilişkisi üzerinden incelenmiştir. Bu doğrultuda çalışmada meslek adlarının tamamına yer verilmemiş olup yalnızca aynı eserde yer alan eş anlama sahip meslek ve unvan adları tespit edilmiştir. Bu adlar eş anlamlılarıyla beraber anlam ve yapıları üzerinden değerlendirilirken bulundukları bağlam da dikkate alınmıştır. İncelemede meslek ve unvan adı ya da sıfatı yapan +çI eki ile oluşturulan yapıya denk hangi ekler ve sözcüklerin tercih edildiği tespit edilerek bunlar üzerine değerlendirme yapılmıştır. Meslek ve unvan adları aracılığıyla eş anlamlı sözcüklerin dilin söz varlığına kattığı çeşitliliğin yanı sıra birbirini açıklaması ve tanımlaması bakımından da metin içinde önemli bir yere sahip olduğu tekrar görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, Meslek ve Unvan Adları, Eş Anlamlılık

Kaynakça

• Arat, Reşit Rahmeti (1947). Kutadgu Bilig I- Metin. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Arat, Reşit Rahmeti (1959). Kutadgu Bilig II- Tercüme. Ankara: TTK Basımevi.
• Dilaçar, Agop (2016). Kutadgu Bilig İncelemesi. Ankara: TDK Yayınları.
• Ercilasun, Ahmet B. ve Ziyat Akkoyunlu (2018). Dîvânu Lugati’t-Türk, Giriş- Metin- Çeviri- Notlar- Dizin. Ankara: TDK Yayınları.
• Ergin, Muharrem (1999). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım.
• Şen, Serkan (2019). Dîvânu Lugati’t-Türk’ü Şekillendiren Yazı Dili Söz Varlığı Açısından Dönemin Hangi Lehçesine Dayanır?. Türkiye’de Eski Türkçe Çalışmaları- Eski Türkçenin İzinde. Ankara: Akçağ Yayınları, 81-89.