Peyami Safa’nın Fatih Harbiye Romanında Doğu-Batı İkilemiyle Şekillenen Mekân Çatışması ve Toplumsal Kümelenme

Yıl 2021, Sayı: 4, 188 - 198, 29.04.2021

Bilginç Eyan

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.878235

Cited By: 3

Öz

Peyami Safa, Fatih Harbiye romanında da diğer romanlarında sıklıkla işlediği Doğu Batı sorununu madde ruh ikilemi ile ele almasının yanı sıra romanın isminden de anlaşılacağı üzere bir mekân çatışması eşliğinde eserinin vaka ve şahıs kadrosunu kurgulamıştır. Maddeci Batı ile maneviyatçı Doğu’yu mukayese ederken İstanbul’un Fatih ve Harbiye semtleri üzerinden bir ayrım ve kıyaslama yapan yazar, Harbiye ve çevresini Batı’nın etkisine girmiş topluma ait olarak sunarken Fatih’i ise daha yerli bir biçimde Batı’nın kötü etkilerinden kendini koruyabilmiş ancak birçok ilerlemenin de gerisinde kalmış bir hüviyete sahip toplumun mekânı olarak ele almıştır. Bu durum ise romanda bir mekân ayrıştırması ile birlikte her iki mekânın insanlarının da bir toplum içinde mekânla birlikte ayrışmasına sebep olmuş ve mekân üzerinden toplumsal kümelenme olgusunu açığa çıkarmıştır. Bu çalışmada Fatih Harbiye romanında bu söz konusu ayrışmanın mekânlar ve insanlar üzerine nasıl yansıdığı değerlendirilmiş ve kendi alanının sıkıntılarından kurtulmak için yüzünü “öteki”ne çevirmiş olan Neriman’ın aynı şehirdeki iyi ayrı dünya arasında bocalayışı ve bütün bunların hem sosyolojik hem de psikolojik sebepleri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Peyami Safa, Mekân, Toplum, Fatih Harbiye, Kimlik

Kaynakça

• Bachelard, Gaston (2014). Mekânın Poetikası (Çev. Alp Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Gürbilek, Nurdan (2020). Kör Ayna Kayıp Şark. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gündüz, Osman (2015). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı. Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839–2000 (Editör: Ramazan Korkmaz). Ankara: Grafiker Yayınları, 399–544.
• Harvey, David (2019). Sosyal Adalet ve Şehir (Çev. Mehmet Moralı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Moran, Berna (2015). Türk Romanına Eleştire Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Naci, Fethi (2017). Yüz Yılın Türk Romanı. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Narlı, Mehmet (2019). Roman Ne Anlatır. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Nasr, Seyyid Hüseyin (2014). Modern Dünyada Geleneksel İslâm (Çev. Sara Büyükduru). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Okay, Orhan (2015). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Safa, Peyami (2019). Fatih Harbiye. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Yıldırım, Gökşen (2017). Peyami Safa’nın Fatih Harbiye Romanında Mekân, Romanda Mekân Poetiği ve Çözümlemeler, (Editör: Ramazan Korkmaz, Veysel Şahin). Ankara: Akçağ Yayınları, 87–105.