Milli Kütüphane’de Bulunan 06 Mil Yz A 2762 Numaralı Şiir Mecmuasının MESTAP’a Göre Tasnifi

Yıl 2021, Sayı: 4, 1 - 31, 29.04.2021

Çiğdem Arıtürk Talip Çukurlu

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.902070

Öz

Şiir mecmuaları, yazıldıkları dönemin edebî zevkini yansıtan ve klasik Türk edebiyatı çalışmalarına önemli katkıları olan eserlerdir. Bu önemli kaynaklar sayesinde divan sahibi şairlerin divanlarında bulunmayan şiirlere, daha önce kaynaklarda ismi geçmeyen şairlere ve kaynaklarda adı olan fakat elde şiirleri bulunmayan şairlerin eserlerine ulaşmak mümkündür. Son yıllarda mecmuaların sınıflandırılmasına imkân sağlayan veri tabanlarının geliştirilmesi konusunda önemli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların en kapsamlısı, “MESTAP” (Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi)’tır. Bu proje, mecmuaların ortak bir şablona göre sınıflandırılmasına ve bu mecmuaların dijital bir veri tabanında toplanmasına imkân sağlamıştır.
Bu makalede, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 2762 numarada bulunan ve “Mecmûa-i Eş’âr” adıyla kayıtlı yazma eser incelenmiştir. Eserde yazarı olduğunu düşündüğümüz Haydar haricinde sadece Koca Râgıp Paşa’ya ait bir beyit bulunmaktadır. Kaçıncı yüzyılda yazıldığı kesin olarak belirlenemeyen, otuz üç varaklı bu eserin içerik bakımından değerlendirmesi, “MESTAP” (Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi) kapsamında hazırlanan tablo üzerinde yapılmıştır. Bu eserde bulunan şiirlerin konu bütünlüğü bakımından, dil ve üslup özelliğinden ve açıklama mahiyetindeki mensur kısımlarından hareketle tek bir kişiye ait olabileceği (Haydar) ve mahlas kullanılmayan şiirlerin de Haydar’a aidiyeti ihtimali, makalede tartışılacak bir diğer husustur. İncelenen eserde Haydar’a ait 135 şiir ile Koca Râgıp Paşa’ya (1698-1763) ait bir beyitle beraber 136’sı manzum ve 11’i mensur olmak üzere toplam 147 metin yer almaktadır. Koca Râgıp Paşa’ya ait bir beyitin de bulunması, bu eserin 18. yüzyılın ilk çeyreğinden sonra kaleme alınmış olabileceğini düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Divan Şiiri, Şiir Mecmuası, Milli Kütüphane 06 Mil Yz A 2762, Haydar

Destekleyen Kurum

Siirt Üniversitesi

Proje Numarası

2019-SİÜSOS-028

Kaynakça

• Akgül, Ahmet (2020). Milli Kütüphane’de Kayıtlı Bir Şiir Mecmuasının (06 Mil Yz A 7131) Mestap’a Göre Tasnifi. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 7(18), 177-202.
• Akgül, Ahmet ve Çetin, Kamile (2013). Milli Kütüphane’de Kayıtlı Bulunan Bir Şiir Mecmuası Üzerine. Turkish Studies, 8(1), 99-126.
• Aksoyak, İsmail Hakkı (2014). Ali Haydar Bey, Çırpanlı-zâde. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS), http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-haydar-bey-cirpanlizade [Erişim Tarihi: 16.03.2021].
• Arslan, Mehmet (2014a). Ali Haydar Bey, Mihalıçlı. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS), http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-haydar-bey-mihalicli [Erişim Tarihi: 16.03.2021].
• Arslan, Mehmet (2014b). Haydar, Ali Haydar Efendi, İstanbullu. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS), http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/haydar-ali-haydar-efendi-istanbullu [Erişim Tarihi: 16.03.2021].
• Arslan, Mehmet (2014c). Ali Haydar, Akşehirli-zâde. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS), http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-haydar-aksehirlizade [Erişim Tarihi: 16.03.2021].
• Arslan, Tülin (2018). İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesindeki Şr 60 ve 89 Numaralı Şiir Mecmuaları (İnceleme, Metin ve Mestap’a Göre Tasnifi). Ankara: Gazi Üniversitesi, SBE Yüksek Lisans Tezi.
• Atik Gürbüz, İncinur (2019). İBB Atatürk Kitaplığı “K403” Numaralı Mecmuanın MESTAP’a Göre Tasnifi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 22, 37-110.
• Aydemir, Yaşar (2007). Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler. Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları, 2(3), 122-137.
• Ayverdi, İlhan (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Devellioğlu, Ferit (2003). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Dilçin, Cem (1983). Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Direk Bolat, Burcu (2018). Milli Kütüphane 06 Hk 687-1 No’lu Şiir Mecmuası (İnceleme-Metin ve MESTAP’a Göre Tasnifi). Ankara: Gazi Üniversitesi, SBE Doktora Tezi.
• Ercan, Özlem ve Hocaoğlu Alagöz, Kadriye (2018). Metin Neşri Çalışmalarına Bir Katkı: Müstensihlerin İmlâ Tasarrufları ve Kullandıkları Rumûzlar. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 149-178.
• http://www.yazmalar.gov.tr/eser/mecm%C3%BBa-i-esar/85356 [Erişim Tarihi: 16.03.2021].
• Huyugüzel, Ömer Faruk (2000). İzmir Fikir ve Sanat Adamları (1850-1950). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İbrahim Cûdî Efendi (2006). Lügat-ı Cûdî (haz. İsmail Parlatır, Belgin Tezcan Aksu, Nicolai Tufar). Ankara: TDK Yayınları.
• İpekten, Haluk (2015). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Köksal, Mehmet Fatih (2012). Şiir Mecmualarının Önemi ve Mecmuaların Sistematik Tasnif Projesi (MESTAP). Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII-Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı (haz. Hatice Aynur, Müjgân Çakır, Hanife Koncu, Selim S. Kuru, Ali Emre Özyıldırım). İstanbul: Turkuaz Yayınları, 409-431.
• Mecmûa-i Eş’âr, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Mil Yz A 2762.
• Muallim Nâcî (2009). Lügat-i Nâcî (haz. Ahmet Kartal). Ankara: TDK Yayınları.
• Sona, Fatih (2018). Ali Haydar’ın Tuhfetü’l-Garam İsimli Şiir Mecmuası. Filolojide Akademik Araştırmalar, (ed. Ruhi İnan-Mahmut Babacan). Ankara: Gece Kitaplığı, 427-451.
• Şığva, Bülent (2012). Şeyh Hasan Haydar Dîvânı (İnceleme-Tenkidli Metin). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, SBE Doktora Tezi.
• Şimşek, Selami (2017). Tasavvuf Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Üstün, Esra (2012). Seyyid Hasan Haydar Dîvânı (İnceleme-Metin-İndeks). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi, SBE Yüksek Lisans Tezi.
• www.mestap.com [Erişim Tarihi: 16.03.2021].
• Yorulmaz, Hüseyin (1989). Koca Ragıb Paşa Divanı (Araştırma ve Metin). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, SBE Yüksek Lisans Tezi.