Dervîş Mehmed Bahtî’nin Manzum Terceme-i Şir’atü΄l-İslam’ında Bulunan İlim Öğrenme, Öğretme Faslı Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Sayı: 6, 248 - 258, 30.12.2021

Ömür Erbay

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1009081

Öz

Dinî-ahlakî-tasavvufî bir mesnevi olan Manzum Terceme-i Şir’atü’l-İslam kırk sekiz fasıldan ibaret olup İmamzade Muhammed b. Ebi Bekr’in Şir’atü’l-islam ila dari’s-selam adlı eserinin Türkçeye manzum bir tercemesidir. Eserin üçüncü faslını oluşturan “İlim Öğrenme, Öğretmenin Sünnetleri ve Faziletleri Hakkında” adlı faslın incelenmesini konu edindiğimiz çalışmamızda, eserden hareketle; ilmin ne olduğunu, hangi ilmin kıymetli olacağını ve fayda getireceğini göstermeye gayret ederek kimlere âlim kimlere talebe denebileceğini vurguladık ve âlim, talebelerin vasıflarının ne olması gerektiğini ortaya koymaya çalıştık. Eserde; ilimden, hiçbir surette kopulmaması gerektiğinden, ilmin ehil olan kimselere verilmesi gerektiğinden bahsedilmektedir. Eser; ilmin, âlimlik vasfını muhafaza edemeyeceği düşünülen kimselerden uzak tutulmasının zaruriyeti üzerinde de durmaktadır. Ayrıca Manzum Terceme-i Şir’atü’l-İslam’da; ilmin güzel niyetle çıkılan bir yol olduğu ve bu güzel niyetin insanlığın faydasının gözetilmesi olduğu, ilim talebesinin sabır ve sebatla karşısına çıkan tüm engelleri aşabileceği vurgulanmıştır. Çalışmamızın konusunu teşkil eden ve manzum bir ilmihal olan eserin, üçüncü faslını ihtiva eden ilim öğrenme ve öğretmenin sünnetlerini içeren fasıl, talebenin hocasına daima itaat etmesi gerektiğini, onun sözlerini emir telakki etmesi gerektiğini ve talebenin öğrendiği ilmi insanlığın faydasına sunması gerektiğini vurgulayan beyitlerle sona erer.

Anahtar Kelimeler

Manzum, ilmihal, ilm, Şir’atü’l-İslam.

A study on the Chapter of Learning and Teaching Science in Derviş Mehmed Bahti’s Poetic Shir’at al-Islam Translation

Öz

Manzum Terceme-i Şir’atü’l-Islam, which is a religious-ethical-mystical mesnevi, consist of forty-eigh chapters and is composed of Imamzade Muhammad b. Ebi Bekr’s work called Şir’atü’l-Islam ila dari’s-selam. In our study, which is the subject of the analysis of the chapter called “Learning Science, About the Sunnats and Virtues of the Teacher”, which is the third chapter of the work, based on the work; By trying to show what science is, which science will be valuable and beneficial we tried to reveal who can be called a scholar and who should be a student and what the qualifications of scholars and students should be. In the work; it is a mentioned that science should not be separated from it under any circumstances, that knowledge should be given to people who are competent and that it should be kept away from people who are thought to be unable to maintain their qualifications of knowledge. In addition, in the Manzum Terceme-i Şir’atü’l-Islam; it has been emphasized that science is path taken with good intentions and that this good intention is for the benefit of humanity and that a student of knowledge can overcome all obstacles with patience and perseverance. The third chapter of the work which is a subject of our study and is a catechism ends whith couplets emphasizing that the student should aways obey his teacher, consider his words an order and that the student should present the learned knowledge to benefit of humanity. 

Anahtar Kelimeler

Poetry, catechism, science, Şir’atü’l-İslam.

Kaynakça

• Cici, R. (2000). İmâmzâde Muhammed b. Ebû Bekir. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 22, 210-211. Ankara: TDV Yayınları.
• Çelebioğlu, A. (1998). Türk Edebiyatında Manzum Dini Eserler. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: MEB Yayınları.
• Çetin, N. (2017). Şiir Çözümleme Yöntemi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Devellioğlu, F. (1998). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Derviş Mehmed Bahtî. Terceme-i Şir’atü’l-İslam. İBB Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları, Arşiv No: OE_TK_00760.
• Diyanet İşleri Başkanlığı (2017). Hadislerle İslam I. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Eraydın, S. (2016). Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Marmara Üniv. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Martı, H. (2011). Birgivi Mehmed Efendi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özyaşamış Şakar, S. (2005). Birgivî Efendi΄nin Manzûm Vasiyetnâmesi (Eleştirili Metin-Dil İncelemesi-Sözlük). Doktora Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniv.