Water Metaphor in Risâletü’n–Nushiyye

Yıl 2021, Sayı: 6, 259 - 267, 30.12.2021

Şerife Sazak

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1023845

Cited By: 1

Öz

Metaphor is a structure that is obtained by establishing various connections between concepts in the language and enables the emergence of different semantic qualities of words. In the emergence of this structure, the human factor, which interprets words from different perspectives, comes into play, and this shows that cultural factors also play an important role in the formation of the concept of metaphor. Therefore, the concept of metaphor, which has many definitions in various sources, bears important traces from the elements of the common memory created by a nation through cultural coding. The water metaphor, which carries important details from these traces, is a concept that is frequently included in the works because it contains all the concepts about life. Metaphor is a structure that can be examined in detail because it is a concept that changes and enriches according to the content of the works. In addition to many types of works that allow for detailed examination, works with religious and mystical content play a complementary role in revealing the concept of metaphor in its entirety. Because, in such works, in comparison of the sublimity of the creator with the position of human existence in the world, there is an eternity, purity, catharsis, destruction and so on. The water metaphor, which has many qualities, allows widespread use. The aim of this study is to determine which words and couplets of the work, through which words, the water metaphor is concentrated within the scope of Risâletü’n-Nushiyye, a work of master poet Yunus Emre, who created important works in Turkish Literature with his competent works. In this context, the elements of the water metaphor in the couplets in the work were interpreted and the diversity of these elements was evaluated.

Anahtar Kelimeler

Risâletü’n–Nushiyye, metaphor, water metaphor.

Risâletü’n-Nushiyye’de Su Metaforu

Öz

Metafor, dildeki kavramlar arasında çeşitli bağlantıların kurulmasıyla elde edilen ve sözcüklerin farklı anlam bilimsel niteliklerinin ortaya çıkmasını sağlayan bir yapıdır. Bu yapının ortaya çıkmasında sözcükleri farklı bakış açılarıyla yorumlayan insan faktörü devreye girer ve bu durum metafor kavramının oluşmasında kültürel etmenlerin de önemli bir rol oynadığını gösterir. Dolayısıyla çeşitli kaynaklarda birçok tanımı yapılan metafor kavramı, bir milletin kültürel kodlama yoluyla meydana getirdiği ortak hafızaya ait unsurlardan önemli izler taşır. Bu izlerden önemli detaylar taşıyan su metaforu, içinde yaşama dair tüm kavramları barındırması dolayısıyla eserlerde sıkça yer verilen bir kavramdır. Metafor, eserlerin içeriklerine göre değişen ve zenginleşen bir kavram olması dolayısıyla ayrıntılı olarak incelenmesi mümkün olan bir yapıdır. Ayrıntılı incelemeye fırsat veren birçok eser türü yanında dinî, tasavvufi içeriğe sahip olan eserler, metafor kavramının bütünüyle ortaya konulmasında tamamlayıcı bir rol oynar. Çünkü bu tür eserlerde, yaratıcının yüceliğinin insanın dünyadaki varlığının konumu ile kıyaslanmasında sonsuzluk, saflık, arınma, yok etme vb. niteliklere sahip olan su metaforu, yaygın bir kullanıma olanak sağlar. Bu çalışmanın amacı, yetkin eserleriyle Türk Edebiyatındaki önemli yapıtları meydana getiren usta şair Yunus Emre’nin Risâletü’n-Nushiyye adlı eseri kapsamında su metaforunun hangi sözcükler aracılığıyla eserin hangi beyitlerinde yoğunlaştığının tespit edilmesidir. Bu bağlamda, eserdeki beyitlerde geçen su metaforuna ait unsurlar yorumlanmış ve bu unsurların çeşitliliği değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Risâletü’n–Nushiyye, metafor, su metaforu.

Kaynakça

• Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, C. III. Ankara: TDK Yayınları.
• Aristoteles (1987). Poetika (Çev. İsmail Tunalı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ayık, H. (2009). Düşünceden Dile Felsefe ve Metafor. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 6(1), 55-73.
• Aytekin, G. (2021). Metafor ve Psikoterapi, https://www.psikolojiarsiv.com/metafor-ve-psikoterapi/, [Erişim tarihi: 12.11.2021].
• Boz, E. (2012). Risâletü’n-Nushiyye (Fatih Nüshası). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Coşkun, M. (2014). Sözün Büyüsü Edebi Sanatlar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Crystal, D. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics (Sixth Edition). USA: Blackwell Publishing.
• Çatak, A. (2015). Mevlânâ Celâleddin Rûmî’nin Mesnevi Adlı Eserinde Su Metaforu. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(7), 35-65.
• Çiçekler, A. N. ve Aydın, T. (2019). Kavramsal Metafor Kuramı ve Belagat: Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (16), 14-26.
• Demir, C. ve Karakaş Yıldırım, Ö. (2019). Türkçede Metaforlar ve Metaforik Anlatımlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 1085-1096.
• Eker, Ö. (2021). Kutadgu Bilig Metaforları. Doktora Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Erginli, Z. (2006). Metinlerle Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kalem Yayınevi.
• Gürkan, S. L. (2009). Su. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 37. İstanbul: TDV Yayınları.
• Hartmann, R. & James, G. (2002). Dictionary of Lexicography. London and New York: Routledge.
• İnan, A. (1976). Eski Türk Dini Tarihi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Karaağaç, G. (2018). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Koca Sarı, S. (2012). Kutadgu Bilig’de Metafor. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Köprülü, F. (1976). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: TDK Basımevi.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. Chicago and London: The University of Chicago Press.
• Ögel, B. (2010). Türk Mitolojisi, C. I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Özçelik, M. (2010). Suya Can Gözüyle Bakmak, https://www.tyb.org.tr/mustafa-ozcelik-yazdi-yunus-emrenin-su-yorumu-1472h.htm, [Erişim tarihi: 28.11.2021].
• Şahan, K. (2014). Türk Şiirinde Metafor (1923-1960). Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniv.
• Tatçı, M. (1990). Yûnus Emre Dîvânı. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniv.
• Toklu, O. (2003). Dilbilime Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri], https://sozluk.gov.tr/, [Erişim tarihi: 05.08.2021.
• Yıldırım, A. (2018). Mevlânâ’nın Mutlak Varlık’ı Deniz Metaforu ile Anlatma Üslubu. The 2nd international congress on mysticism in the works of Mowlana, Nisan 2018, İran: University of Mohaghegh Ardabili.