Türk Halk Masallarında İmtihan Motifi

Yıl 2021, Sayı: 6, 285 - 297, 30.12.2021

Derya Özcan , Şadiye Erdik

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1023944

Cited By: 2

Öz

Tarihin çok eski çağlarından bu yana sözlü gelenek içerisinde gelişip zenginleşerek günümüze ulaşan masallar, hem milli hem de evrensel ögeler taşıyan önemli anlatılardır. Toplumların yaşantısından ve kültüründen izler barındıran masallar, bu izleri en küçük parçası olan motifler aracılığıyla bizlere anlatır. Motifler gelenekte sürekli varoluş gücüne sahip unsurlardır. Görülmemiş ve çarpıcı özelliklere sahip olan motifler, anlatının iletmek istediği mesaj hakkında önemli ipuçları verir. Masallarda karşımıza çıkan ana motiflerden biri de imtihan motifidir. İmtihan motifi karmaşık bir yapıya sahip, zincirleme gelişen olayların bulunduğu masallarda uygulanan motiflerdendir. Bu motif, Türk halk masallarında pek çok şekliyle karşımıza çıkmaktadır. Pertev Naili Boratav’ın Az Gittik Uz Gittik ve Zaman Zaman İçinde kitaplarındaki toplam yetmiş masalı incelediğimizde çalışmanın asıl konusu olan imtihan motifine anlatılar içinde sıkça rastlanmıştır. Kahramanları insanlar, devler, periler, olağanüstü yaratıklar olan masallarda daha karmaşık bir yapı ve zincirleme ilerleyen olaylar görüldüğü için imtihan motifinin bu masallarda daha çok; hayvan masallarında ise daha az görüldüğü tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Masal, imtihan, motif.

Test Motif in Turkish Folk Tales

Öz

Folktale, which have developed and enriched in the oral tradition since the very ancient times of history, are important narratives that have both universal and national traces. Tales, which contain traces of the life and culture of societies, tell us these traces through motifs, which are the smallest part. Motifs are elements that have the power of continuous existence in tradition. The motifs, which have unprecedented and striking features, give important clues about the message that the narrative wants to convey. One of the main motifs we encounter in fairy tales is the test motif. The test motif is one of the motifs applied in tales with a complex structure and chain events. This motif appears in many forms in Turkish folk tales. When we examine a total of seventy tales in Pertev Naili Boratav's books, Az Gittik Uz Gittik and Zaman Zaman İçinde, the main subject of the study, the test motif, is frequently encountered in the narratives. Since a more complex structure and chained events are seen in tales whose heroes are humans, giants, fairies, and extraordinary creatures, it has been determined that the test motif is seen more in these tales and less frequently in animal tales

Anahtar Kelimeler

Folktale, test, motif.

Kaynakça

• Alptekin, A. B. (2002). Taşeli Masalları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Arslan, M. (2008). Denizli Yöresinden Derlenmiş Masallar İnceleme-Metin. Denizli: Zirve Yayınları.
• Boratav, P. N. (2010). Az Gittik Uz Gittik. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Boratav, P. N. (2021). Zaman Zaman İçinde. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Boratav, P. N. (1978). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Dundes, A. (1999). Motif İndeks ve Masal Tip İndeksi: Bir Değerlendirme. (Çev.: Tolga Çetinkaya), Milli Folklor, 30, 130-135.
• Ekici, M. (2014). Kuramlar ve Yöntemler. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ed: M. Öcal Oğuz, 11. Baskı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Günay, U. (1992). Masal. Türk Dünyası El Kitabı. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, C. 3.
• Sakaoğlu, S. (1999). Masal Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Seyidoğlu, B. (1975). Erzurum Halk Masalları Üzerine Araştırmalar. Erzurum: Atatürk Üniv. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Şimşek, E. (2001). Yukarı Çukurova Masallarında Motif ve Tip Araştırmaları. Ankara, C I-II. Türkçe Sözlük. (1998). Ankara: TDK Yayınları.
• Thompson, S. (1955-1958). Motif-Index of Folk-Literature: A Classification of Narrative Elements in Folktales, Ballads, Fables, Mediaeval Romances, Exempla, Fabliaux, Jest-Books and Local Legends. 6 vols. Bloomington: İndiana University Press.
• Yavuz Helimoğlu, M. (2009). Masallar ve Eğitimsel İşlevleri Mesaj-İndeks. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.